Bilhassa pandemi periyoduyla beşerler balkonlarında ve kent içerisindeki konutlarının bahçelerinde organik kanısıyla küçük çaplı üretimler yapmaya başladı.
Birçok kentte kent bostanı ismi altında otoyol kenarlarında sebze-meyve yetiştirildiğini belirten Çukurova Üniversitesi Besin Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Sertaç Özer, bunların çevresel faktörler nedeniyle besin kaynaklı riskler taşıdığının altını çizdi. Organik ile doğal eserin birbirinden farklı olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Özer, konut imali, köy eseri ve doğal ismi altında satılan eserlere dikkat edilmesi gerektiğini kaydetti.
HANGİ ESERLER ORGANİK YA DA DOĞALDIR?
Prof. Dr. Mehmet Sertaç Özer, organik ve doğal eserlerin ortasındaki ayrımını şöyle anlattı:
“Organik besinler, sürdürülebilir biçimde, etraf ve insan sıhhatine ziyan vermeden, toprak verimliliği, bitki-hayvan refahı ve besin güvenliğini temel alan, hasat, depolama, üretim, sürece ve tüketim basamaklarının denetimli ve kayıtlı olduğu, sertifikalı ve güvenilirliği delile dayalı eserlerdir. Bunlar besin kaynaklı riskleri barındırmaz ve doğaldır. Fakat doğal besinler organik midir? Tarım Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kuruluşların toprakta, atmosferde, gübrelemede, sulamada ve çevresel bütün girdilerdeki denetimi sonucunda, bir esere organik sertifikası verilebiliyor. Lakin doğal eserlerde rastgele bir formda denetim yok, kim tarafından ne vakit ne formda üretildiği de aşikâr değil. Üreticisinin besin sicil, sertifika, kayıt ve gibisi bir kavramı da yok. Münasebetiyle pazarlarda, çarşılarda, yol kenarlarında satılan ve denetim etiketi, Tarım Bakanlığı’nın logosu olmayan, ‘doğal’ ismi altında üretilen- satılan hiçbir besine güvenmiyorum. Besin kaynaklı risklerin pek birçoklarını doğal besinler bünyelerinde barındırabilir. Örneğin mikrobiyolojik, toksikolojik riskleri olabilir.”
“YOL KENARINDAKİ ZİRAÎ ÜRETİME DİKKAT”
Kent bahçeciliği, balkon tarımı ya da mesken önlerindeki küçük alanlarda yapılan bahçe tarımının da ‘doğal’ olarak düşünüldüğünü, lakin çevresel faktörlerle çeşitli riskler taşıdığının altını çizen Prof. Dr. Özer, şunları söyledi:
“Özellikle yol kenarlarında üretilen ve satılan eserler egzoz dumanına bağlı olarak ya da bilinçsizce gübre ve pestisitlerin de kullanımıyla önemli besin riskleri taşıyabilir. Adana’da kentin çabucak içinde, oturduğumuz yerlerde, otoban ve otoyol kenarında buna emsal birçok üretim modellemesi görebiliyoruz. Buralarda hava ne kadar pak? Adana kent bostanının bulunduğu yerin etrafında 26 tane yüzme havuzlu site var. Sanki buradan çıkan atık sular nereye gidiyor? Ayrıyeten o civarın yer altı suyu hiç de pak değil. Yer altı sularının kirletici özelliği var. İkincisi otoyol kenarları egzoz emisyonlarının çok yüksek olduğu noktalar. Bilhassa kurşun, kadmiyum, cıva üzere bileşenlerin çok yüksek olduğu yerler. Burada yapılan tarım hiç de pak olamaz. Doğal olanı iyi kabul edip, daima bunları tüketmeye yönelmek kanımca hiç de hakikat bir yaklaşım değil. Bu cins üretimler sadık bir çevreci olarak söylüyorum, muhakkak tasvip edilebilecek bir üretim modeli değildir.”
“EV TİPİ ÜRETİM, SAĞLIKLI DEMEK DEĞİLDİR”
Konutlardaki besin üretimine de çok dikkat edilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Özer, “Evde yaptığımız bütün gıdasal üretimler illaki sağlıklı demek değildir. Güney vilayetlerinin pek birçoklarında meskenlerde yapılan domates konserveleri, uygun koşullarda üretilmediği takdirde ‘clostridium botulinum’ dediğimiz mikroorganizmaların yol açtığı vefat hadiseleri duyduk. Bilhassa zerzevat konservelerinde uygun asitlik ayarlanmadığı takdirde bunların bir kısmı zehir saçabilir. Biz bunların yerine tercihen cam ambalajlarda ve otoklavlanarak üretilmiş endüstriyel konserveleri tercih ediyoruz. Bir öbür örnek de şalgam. Adana’da bizim çokça tükettiğimiz ulusal içeceğimiz. Şalgam çok lezzetli, probiyotik tesirleri bulunan, fenolik ve antioksidanlarca güçlü, havucu lif kaynağı olan kusursuz bir eser. Lakin şalgamcıların kıymetli bir kısmı yol kenarında ‘organik’, ‘el yapımı’, ‘anne eli değmiş’ ismi altında denetimden büsbütün uzak, ne tip ortamda üretildiği aşikâr olmayan, hatta asfaltın çabucak kenarında satışı yapılan pek çok şalgamcı ile karşı karşıya gelmemiz mümkün. O şalgam hiçbir şey yoksa o asfaltın tozunu yutuyor. Tekrar cıva, kadmiyum, kurşun üzere ağır metaller içerme ihtimali yüksek. Bir de bunlar çok da uygun olmayan pet ambalajlara konuluyor. Bu durumda yüksek asitli bir besin olan şalgama geçebilecek istenmeyen birtakım bileşenler olabiliyor” diye konuştu.
NTV
