NTV uygulamasını indirin, gelişmelerden haberdar olun
Son günlerde birçok eserdeki fiyat artışı herkesin lisanında. Besinden sanayi hammaddelerine kadar neredeyse her eserde yüzde 100’e varan fiyat artışları var.
Vatandaşın direkt olarak cebine dokunan artırımlar, iktisat idaresinin de düşürmek için gayret gösterdiği enflasyonu da olumsuz etkiliyor.
Fiyat artışları hükümetin de takibinde. Ticaret Bakanlığı fiyat kontrolleriyle durumu denetim altına almaya çalışırken, Tarım ve Orman Bakanlığı da bilhassa tarım eserlerinin üretimi noktasında sorun yaşanmaması için planlamalar yapıyor.
Besin üreticileri ve endüstriciler ise hammadde fiyatlarındaki artışla birlikte yükselen maliyetlere işaret ediyor.
Hürriyet gazetesi kesim temsilcileri ile konuşarak fiyat artışlarındaki 5 nedeni şöyle sıraladı:
– Pandemi nedeniyle ülkeler ürettiğini stoklama yoluna gitti.
– Pandemi tesirlerini azaltmak için uygulanan ‘bol para’ siyaseti nedeniyle hammadde fiyatlarında yükseliş yaşandı.
– Döviz kurlarındaki artış fiyat yükselişinde tesirli oldu.
– Üreticinin artan girdi maliyetleri, son eserlere artırım olarak yansıdı.
– Spekülatif hareketler ve stokçuluk.
Fiyat artışını önleyecek teklifler ise şöyle:
– Bilhassa üretim konusunda çok kapsamlı plan hayata geçirilmeli.
– Süt ve et fiyatlarını direkt olarak etkileyen yemde, dışa bağımlılık azaltılmalı.
– Temel besin hususlarında KDV oranları gözden geçirilmeli gerekirse düşürülmeli.
– Spekülatif hareketlere karşı kontroller arttırılmalı, haksız rekabetin önüne geçilmeli.
– Çiftçi desteklenmeli, daha çok üretime teşvik edilmeli.
“BOL PARA SPEKÜLATİF HAREKET GETİRDİ”
Birinci olarak geçtiğimiz günlerde endüstride kullanılan hammadde fiyatlarında yaşanan artışlar ilgili olarak “anlamlandıramadığımız fiyat artışları yaşanıyor” açıklamasını yapan İstanbul Sanayi Odası Lideri Erdal Bahçıvan şunları söyledi:
“Özellikle son 2 aydır farklı bölümlerden, endüstricilerden talepler geliyor. Tarımdan dokumacılığa, demir-çelikte orman eserlerine kadar hammaddelerde dolar bazında yüzde 30 ile yüzde 100 ortasında artırımlar yaşandığı belirtiliyor. Bu durum endüstrici olusuz etkiliyor. Piyasalarda olumlu manada bir hareketlilik var, verimlilik yüksek lakin hammadde tedarikinde büyük sıkıntyı yaşanıyor. Tedarik düşüncesinin yanında yüksek fiyat da olumsuz etkiliyor. İthalat ve ihracatlarda kullanılan konteyner konusunda da büyük propblem yaşanıyor. Fiyatlar konsunda küresel bir sorun var aslında. Arz ve taleple açıklanmayacak bu fiyat yükselişinin en büyük nedenlerinde biri ise ekonomiler canlansın diye ortaya dökülen bol ve ucuz para. İşte bu noktada bollaşan para sayesinde spekülatif hareketler oldu. Hammaddelere, emtialara, madenlere, tarım eserlerine ilgi arttı. Çok formda bir fon ve finans hareketi yaşanmaya başladı. Bu durum herkesi etkiledi. Yaşanan fiyat yükselişleri enflasyonla uğraş verirken, enflasyonun düşmesine de mahzur oluyor.”
“GIDADA YÜZDE 8 KDV ÇOK“
Geçtiğimiz günlerde, “Et ve sütte KDV oranları gözden geçirilsin” daveti yapan SETBİR Lideri Tarık Tezel ise kayıtdışılığa dikkat çekti.
“Bizim kesimimizde kayıtdışılık kelam konusu. Bölümde kayıtlı sanayi işletmelerinde işlenen süt ortanı yüzde 45 seviyelerinde” diyen Tezel şöyle devam etti:
“Kayıtdışı çalışanlar sebebiyle dalda haksız rekabet yaşanıyor. Bu izlenebilirliğin önün geçiyor. Şu anda sütte yüzde 8 KDV uygulanıyor. Temel besin hususları için yüzde 8 KDV’nin çok olduğunu düşünüyoruz. Şayet bu oran düşürülürse kesimdeki kayıtdışı çalışan işletme sayısı düşerken, KDV indirimi kaynaklı son eserlerde de fiyat düşüşü olacaktır. Lakin bunun dışında orta vadade hayvancılığın en büyük girdileri ortasında yer alan yem konusunda tahliller üretilmeli. Yem hammaddesinin neredeyse yüzde 50’si dövize endeksli. Şayet yem üretimi konusunda yapılan planlamalar hayat geçirilirse, en büyük sıkıntılardan biri olan yem maliyetleri orta vadede tahlile kavuşacaktır.”
YEM FİYATLARI ARTTI ET VE SÜTÜ ETKİLEDİ
2020 yılının olağan bir yıl olmadığını söz eden Yem Sanayicileri Birliği Lideri İdeal Karakuş, pandemi devrinde de olsa besin arzında bir kasvet yaşanmadığını lisana getirdi.
“Pandemi yılında Türkiye olarak hiç bir besin eserinde yok demedik. Hem bitkisel hem hayvansal eserlerde tüketicinin muhtaçlığına yanıt verildi” tabirlerini kullanan Karakuş, “Çünkü Türkiye’nin üretim altyapısı müsaitti. Bu, özel dalın dinamizmi ile başarıldı. Türkiye’de mamül unsur kahrı yoktur, hammadde külfeti vardı. Dünyada pandemi nedeniyle belirsizlik yaşandı. Ülkeler hammadde stoklama yoluna gitti. Üretimde dünyada aslında bir zahmet olmadı 2020’de. Tahıl ve yağlı tohum üretiminde sorun yaşanmadı. 2020’de evre stokları tarihi rekorlardaydı. Bilhassa Çin başta olmak üzere, spekülatif hareketler oldu. Yem, yumurta ve başka birçok eserde fiyat artışları yaşandı. Hammadde de inanılmaz fiyat yükselişleri oldu. Şu anda da fiyatlar düşmüş değil. Bu da kadar herkesi etkiledi. Dövizde de artış olunca yem fiyat artışları kaçınılmaz oldu. Bu durum çiftçinin maliyetini yükseltti. Şayet yem üretimi konusunda kapsamlı bir plan yapılırsa ve üretim artarsa fiyatların düşmesine yardımcı olacaktır” diye konuştu.
TİCARET BAKANLIĞI’NDAN BESİN FİYATI KONTROLÜ
Ticaret Bakanlığı bilhassa bebek maması, ayçiçek yağı, yumurta, beyaz et, peynir üzere temel besinler başta olmak üzere besinde hem üretim hem de toptancı ve market satışlarını mercek altına aldı.
Tüketicilerden gelen fiyatlardaki fahiş artış şikyetleri üzerine harekete geçen bakanlık, Türkiye genelinde fiyat ve stokçu kontrollerini arttırdı. Bakanlıktan yapılan açıklamada arz-talep istikrarıyla uyuşmayan fiyat artışlarının tespiti hedefiyle 19-20 Ocak 2021 tarihlerinde Türkiye genelinde temel gereksinim eserlerine yönelik fiyat kontrolleri yapıldığı ve yapılmaya devam edildiği bildirildi. Bakanlık açıklamasında, “Denetimler sonucunda 562 işletme bazında 9 bin 870 eser incelenmiştir. İnceleme sonucu elde edilen bilgiler Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyi tarafından pahalandırılacak ve firmaların savunmalarının alınmasının akabinde haksız fiyat artışında bulunduğu tespit edilenler hakkında 10 bin liradan 100 bin liraya, stokçuluk faaliyetinde bulunduğu tespit edilenlere ise 50 bin liradan 500 bin liraya varan idari para cezası yaptırımı uygulanacaktır” denildi.
Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyi, bugüne kadar 3 bin 208 belgeyi karara bağlayarak, besin, paklık, hijyen eserleri üzere temel muhtaçlık unsurlarında fahiş fiyat artışı yaptığı bedellendirilen 375 firmaya toplam 11 milyon 885 bin lira para cezası kesti.
BİTKİSEL ÜRETİM YÜKSELDİ
Türkiye’de besin arzında ise bir sorun yaşanmıyor. Dünya piyasalarında pandemi ve Çin’in alım siyaseti kaynaklı bir fiyat artışı yaşanıyor. Türkiye kendi gereksinimini karşılayacak besine sahip, bu da 2020 yılında bitkisel üretim sayılarından görülüyor. Üretim 117 milyon tondan 124 milyon tona yükselirken, geçtiğimiz günler bir açıklama yapan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, ilkbaharla birlikte üretimin artmasıyla, fiyatlarda düşüş yaşanacağını tabir etmişti.
NTV
