DERYA ÖZCAN/NTV ATİNA MUHABİRİ
Çabucak çabucak herkesin yıllık müsaade kullandığı, başşehrin merkezindeki büfelerin bile birçoklarının kapalı olduğu, fırınların kapılarına “Ağustosta kapalıyız, iyi tatiller” yazdığı Yunanistan hiç olmadığı kadar ağır bir ağustos yaşadı.
DOĞU AKDENİZ’DEKİ GERGİNLİK ATİNA’NIN GÜNDEMİNİ HİÇ BOŞ BIRAKMADI
Bir yandan corona virüsteki ani artış, bir yandan pandeminin tesiriyle oluşan ekonomik zorluklar, bir yandan ise Türkiye ile Doğu Akdeniz’de yaşanan gerginlik Atina’nın gündemini hiç boş bırakmadı.
Yıllardır alıştığımız “Ege’de sular ısındı” kalıbının Doğu Akdeniz’e de sıçraması ve işin içine hidrokarbon kaynaklarının da girmesiyle onlarca yıldır çözülememiş meseleler tekrar gün yüzüne çıktı.
İki ülke ortasında deniz yetki alanlarına ait yaşanan uyuşmazlıklar son aylarda Yunanistan gündeminin birinci sıralarında yer aldı.
Türkiye’nin Libya ile Kasım 2019’da imzaladığı Deniz Yetki Alanlarının Sonlandırılmasına Ait Mutabakat Muhtırası Atina’nın büyük reaksiyonuna yol açmıştı. Atina, bu muahedeyi tanımadığını tekraren lisana getirip, dünyadan da bu bahiste dayanak istemişti. Türkiye karşısında elini güçlendirmek gayesiyle Haziran ayında İtalya ve ağustos ayında Mısır ile deniz yetki alanlarını belirlemeye yönelik mutabakatlar imzaladı.
ANKARA ”BİZİM İÇİN YOK HÜKMÜNDE” DEMİŞTİ
Yunanistan’ın en son Mısır ile imzaladığı mutabakat için Ankara “Bizim için yok hükmündedir” diyerek reaksiyonunu ortaya koydu.
TÜRKİYE’NİN NAVTEX DUYURUSU REAKSIYONA YOL AÇTI
Türkiye’nin, Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi’nin Doğu Akdeniz’deki çalışmaları için 23 Ağustos’a kadar geçerli Navtex duyuru etmesi ise Atina’nın reaksiyonuna yol açtı.
Yunan hükümeti, her keresinde “Türkiye’nin egemenlik haklarımızı ihlal etmesine müsaade vermeyeceğiz” açıklaması yapar, memleketler arası platformlarda sık sık Türkiye’yi şikayet ederek milletlerarası takviye ararken iç kamuoyuna “aktif bir diplomasi yürütüyoruz” iletisi vermeye çalıştı.
ESKİ YUNAN BAKANDAN ATİNA’YA ELEŞTİRİ
Yunan kamuoyu genel olarak hükümetin halini desteklese de uzmanlar ve siyasilerden, Atina’nın süreci yönetim biçimine yansılar de yok değildi.
Birinci reaksiyonlardan biri Yunanistan’ın Kuzey Makedonya ile yıllardır yaşadığı isim meselesini tahlile kavuşturan muahedenin mimarlarından sayılan, SYRIZA devrinin Dışişleri Eski Bakanı Nikos Kocyas’tan geldi. Kocyas, Yunanistan’ın, Mısır ile imzaladığı mutabakat ile bir çok odunda bulunduğunu; mutabakatın Yunanistan’ın elini güçlendirmek yerine, Türkiye’nin tezlerini güçlendiren ayrıntılar barındırdığını savundu.
Hükümet ve muhafazakar, milliyetçi kesim Kocyas’ı bu açıklamalarından ötürü “Türkiye’nin eline koz vermekle” suçladı. Muhalefetteki partiler de muahedenin ivedi ile yapılmasının ve “kısmi” bir mutabakat olmasının Yunanistan açısından sakıncalarına işaret etti.
UZMANLARDAN DA TENKIT GELDİ
Pandion Üniversitesi Milletlerarası Ilgiler ve Çatışma Tahlil ve Tahlili Kısmı’ndan Aleksis Iraklidis The Pross Project’e verdiği bir röportajda, Atina’nın yıllardır iç kamuoyuna yansıttığı “Ege’nin bir Yunan gölü” olduğuna ait algının gerçek olamayacağını vurguladı. Yunanistan’ın ulusal hava alanını 10 mile çıkarmak isteğinin de milletlerarası hukuka alışılmamış olduğunu lisana getirdi. İraklidis Doğu Akdeniz’de de Türkiye’nin kıyı şeridi uzunluğuna işaret ederek, Atina’nın Türkiye’yi görmezden gelen siyasetini eleştirdi. Ayrıyeten, Memleketler arası Duruşmaların anakaraların orta çizgisinin karşıt tarafında bulunan adalara ya hiç deniz yetki alanı vermediğini ya da az verdiğini hatırlattı ve Türkiye’nin saldırgan olmadığını vurguladı.
”YUNANİSTAN YÜZDE 100 YETKİ ALANINA SAHİP GÖRÜŞÜ KARŞILIK BULAMAYABİLİR”
Milletlerarası Hukuk Profesörü ve Dışişleri Eski Bakan Yardımcısı Hristos Rozakis de verdiği çeşitli röportajlarda (Kriti TV’ye – Girit TV ve ERT Devlet Televizyonuna verdiği röportajda) milletlerarası hukuk ve deniz hukukunda her durum için uygulanan genel geçer kurallar olmayabildiğini, coğrafik şartların farklılığından dolayı birebir üzere gözüken mevzularda Milletlerarası Duruşmaların farklı kararlar alabildiğini kaydetti. Bu çerçevede Yunanistan’ın, adaların yüzde 100 yetki alanına sahip olacağına dair görüşün karşılık bulamayabileceğini ve Meis’e muhtemelen çok kısıtlı bir yetki alanı verileceğini kaydetti.
Meis Adası ”DİĞER ÜLKELERİN TANIMADIĞI MUAHEDELER OLUR”
Atina, Türkiye ve Libya’nın imzaladığı mutabakatın hukuka alışılmamış, yasa dışı olduğunu ileri sürerken SKAI TV’ye konuşan Milletlerarası Ilgiler Profesörü Lukas Tsoukalis ise kelam konusu muahede için “Yasa dışı değildir, çünkü ülkeler ortasında yasa dışı muahedeler olmaz. Başka ülkelerin tanımadığı muahedeler olur” yorumunu yaptı. Kıta sahanlığı ve MEB uyuşmazlıklarına ait olarak da her iki tarafın da talepleri olduğuna işaret etti ve diyaloğun tek tahlil yolu olduğunu kaydetti.
Öte yandan, iki ülke ortasında sıkıntıların tahliline yönelik temel diyalog kanallarından biri sayılan fakat Mart 2016’da orta verilen istikşafi görüşmelerin tekrar başlaması genel olarak tansiyonun düşmesi ve tahlil için kıymetli bir başlangıç olarak görülüyor. Hükümet de “ama”larına karşın diyalogdan yana olduğunu tabir ediyor. Yunan kamuoyu Almanya’nın arabuluculuğu sayesinde bu görüşmelerin ağustos sonunda başlayabileceğine işaret ediyor. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas’ın 25 Ağustos’ta Atina’ya yapması planlanan ziyaretin de bu basamakta değerli olacağı yorumu yapılıyor.
26 AĞUSTOS ATİNA İÇİN DEĞERLI GÜN
26 Ağustos ise Atina için bir diğer kıymetli gün. Mısır ile imzalanan ve Türkiye’nin yok kararında saydığı mutabakatın Yunan Parlamentosu’nun onayına sunulması öngörülüyor.
“Sıcak” bir ağustosun akabinde eylülde de Ege’nin karşı yakasında Türkiye ile alakaların gündemin en değerli hususlarından biri olması bekleniyor.
NTV
