1986 yılından beri tekraren TÜBİTAK’a ‘yangına dirençli orman projesi’ raporlarını hazırlayan Türkiye Ormancılar Derneği Batı Akdeniz Şubesi Lideri ve yangın ekolojisi uzmanı Prof. Dr. Tuncay Neyişçi, servi ağacının en güç yanan 10 tıp ortasında olduğuna vurgu yaparak, “Söylediklerimiz ve projelerimiz dikkate alınsaydı bu felaket yaşanmazdı” dedi.
Milliyet gazetesinden Mert İnan’ın haberinde görüşlerine yer verilen Akdeniz Üniversitesi Etraf Problemleri Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde yıllarca orman yangınlarının önlenmesine yönelik laboratuvar çalışmaları yürüten Prof. Dr. Neyişçi şunları söyledi:
“EN SIKINTI YANAN 10 TÜR”
“1986’dan itibaren Akdeniz havzasındaki kolay yanan bitki cinsleri üzerine araştırmalara başladık. 50 bitki tipini laboratuvar şartlarında inceledikten sonra, en güç yanan 10 tıp ile en kolay 10 tıbbın listesini çıkarttık. Bu tipler ortasında servi ağacının yangına en güçlü, ekonomik ve gelir getiren ağaç olduğunu saptadık. Servi ağacı, Akdeniz havzasında yetişen ve rüzgar perdesi vazifesi ifa eden bir tıp. Aksu ve Köprüçay vadilerinin kuzey taraflı kurutucu rüzgarlara açık olduğunu tespit ettikten sonra birinci etapta yangın riskinin en yüksek olduğu Manavgat ve Serik ormanlarına 150-200 metre aralıklarla bir, üç yahut beş sıralı, yan yana servi ağacı dikmenin esirgeyici tesir yapacağını bilimsel çalışma olarak ortaya koyduk. O devir bu araştırmamıza Türkiye’den ilgi gösterilmedi lakin yurtdışından bilhassa İtalyanlar’dan davet aldık.”
“AVRUPA’DA SES GETİRDİ”
Prof. Dr. Neyişçi, kelam konusu bilimsel araştırmaların devam ettiği sırada 1994 yılında Çanakkale yangın felaketinin yaşandığını belirterek, “O devir yangın bölgesine gittiğimizde yol kenarlarında dikili servilerin alevlerden ne kadar az etkilendiğini şahsen görmüş olduk. Daha sonra ‘Yangına Karşı Orman Kurma İlkeleri’ isimli kitabımızı yayınladık. Tekliflerimiz İtalya’nın TÜBİTAK’ı sayılan CRN isimli kuruluşun dikkatini çekti. Bu kurumla Floransa’da ortak projeler yaptık ve servi ağacının ehemmiyeti Avrupa’da ses getirdi. Avrupalı orman mühendisleri ve ilgili kurum yöneticileri kitabımızı okuyup bizden bilgi alıyorlardı. Lakin Türkiye’den kimse çalışmamıza bakmadı” diye konuştu.
“UÇAĞA GEREK KALMAZDI”
Prof. Dr. Neyişçi sonraki süreci ve projenin detaylarını şöyle anlattı:
“1995’ten sonra TÜBİTAK projesi olarak İtalyanlar ile birlikte Serik’te servi deneme alanı kurduk. Orman Bölge Müdürlüğü yetkililerine Aksu, Köprüçay vadilerinin, kuzeyden gelen kurutucu poyraza açık olduğunu, bu nedenle Serik ve Manavgat ormanlarının yüksek risk taşıdığını, bu bölgelerdeki ormanlara kuzeye dik gelecek formda 150-200 metre aralıklarla bir, üç yahut beş sıralı birbirine bitişik serviler dikilmesi gerektiğini ilettik. 1999’da bu söylediklerimiz yapılmış olsa 2008’de 17 bin hektarlık alanın küle döndüğü Serik ile şimdiki Manavgat yangını hiç bu kadar büyümeden söndürülmüş olacaktı. Serviler dikilse perde üzere hem alevleri, hem de rüzgarı önlemiş olur. Orman yangınlarında uçak ve helikoptere bile kalmaz”
“BÖYLE BÜYÜYEN ALEVLERİN ÜZERİNE SU DÖKMEK YARAR VERMEZ”
“Her 400 hektarlık kızıl çam yangınında Hiroşima’ya atılan atom bombasına eş bedelde güç açığa çıkar” diyen Neyişçi, “Böylesine bir güç yani ateşin üzerine helikopter yahut uçaktan su boşalttığınızda sonuç alamazsınız. Şayet bizim projelerimiz hayata geçirilseydi servilerin üzerine boşaltılacak sular sayesinde yangını önlemek mümkün olacak, yalnızca birinci çıkış noktasını çevreleyen şerit yanmış olacaktı. Servinin en büyük özelliği rüzgarı engellemesidir. Rüzgar olmadan yangının büyümesi kelam konusu olmaz” formunda konuştu.
“ÇIRA TESİRİ GÖSTEREN KISIMLAR TEMİZLENMELİ”
Neyişçi, TÜBİTAK’a sundukları öteki bir projeye nazaran de, yalnızca orman yollarının her iki yanındaki 100’er metrelik iç kısımlarına gerçek küçük kol ve yaprakların temizlemesinin bile yangınları büyük ölçüde engelleyeceğini belirtti.
NTV
