Türkiye’de Ege Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi, Acıbadem Labmed Sıhhat Hizmetleri AŞ, Ankara Üniversitesi, İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi, Boğaziçi Üniversitesi, Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi ve Koçak Farma, Covid-19 aşısı için çalışma yürütüyor.
Selçuk Üniversitesi (SÜ) Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik Anabilim Kısmı’nda ise TÜBİTAK takviyesiyle Türkiye’nin mRNA aşısı için çalışma yapılıyor.
Aşı geliştirme projesinin yürütücüsü Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ender Koçak, yaptığı açıklamada, mRNA teknolojisinin 3. kuşak aşı teknolojisi olarak dünyada da yeni bir teknoloji olduğunu söyledi.
Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik Anabilim Kısmı olarak kanser aşıları üzerinde çalıştıklarını tabir eden Koçak, Covid-19 salgınıyla çaba alanında aşı geliştirme çalışmalarına başladıklarını anlattı.
Koçak, geçen yılın haziran ayının ortasında başladıkları aşı çalışmalarının devam ettiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
“mRNA teknolojisiyle çalışan kümelerin aşı sürecini önde tamamlayacaklarını iddia ediyorduk. Biz de hazırlıklarımızı buna nazaran yaptık ve bilhassa bu kümeleri takip etmeye çalıştık. En büyük gayelerimizden biri bu teknolojiyi ülkemize kazandırmaktı. Başladıktan kısa bir mühlet sonra eksikliklerimizi tamamladık, protokollerimizi optimize ettik. Kendi dizaynlarımızı oluşturmaya başladık. BioNTech ve Moderna’dan yaklaşık 8 ay sonra çalışmaya başladık. Bu bir dezavantaj üzere görünse de geç başlamak bize şu imkanı verdi, dünyada virüs proteinin stabilitesi ile ilgili son yayınları da takip edebildik. Önde giden kuruluşların ne üzere dizaynlar yaptıklarını gördük. Daha stabil, daha faal aşı geliştirme tarafında ilerledik.”
Koçak, tesirli sonuçlar alınabilecek bir molekül geliştirmeye çalıştıklarını lisana getirerek, maliyeti azaltmak için de yeni diziler eklediklerini anlattı.
“GELİŞTİRDİĞİMİZ AŞIDA SOĞUK ZİNCİRE GEREK KALMAYACAK”
mRNA teknolojilerinin makul ısı şartlarında taşınması gerektiğine dikkati çeken Koçak, şunları kaydetti:
“Biz rastgele bir molekül yerine stabil ve aktif bir molekül oluşturma istikametinde bilhassa uğraştık. Geliştirdiğimiz aşıda soğuk zincire gerek kalmayacak. 6 ay kadar oda sıcaklığında dayanabilecek bir molekülle çalışmalarımızı yürütüyoruz. Üniversitemizdeki laboratuvarda Türkiye’nin birinci mRNA aşısını geliştirmiş olduk. Bundan 1,5 ay evvel birinci mRNA aşısını geliştirdik ve hayvan deneylerine başladık. Hayvan denemelerinde de son basamağa yanlışsız gidiyoruz. Bundan diğer farklı 3 tane daha prototip aşı dizayn ettik. Onların da sentezleri tamamlandı. En tesirli olanla da 1,5-2 ay içinde insan denemelerine başlayacağız. Aktif ve ısıya sağlam bir aşı oluşturmayı amaçlıyoruz. Maksadımız, yaz aylarında bu aşıyı insanlığın hizmetine sunmak.”
“LABORATUVARIMIZIN IŞIKLARI 6 AYDIR ÇABUCAK HEMEN HİÇ SÖNMEDİ”
Koçak, salgın sürecinden ötürü faz çalışmalarının kısa tutulduğunu belirterek, tüm aşıların 3. fazda acil kullanım onayı aldığını bildirdi.
2-3 yıllık devirde bu aşılarda tekrar doz ayarlamasına gidilebileceğini anlatan Koçak, “Şu anda ihtiyatlı olarak 2 doz olarak devam ediyor. Biz de benzeri halde hayvanlar üzerinde birinci aşılamayı yaptık. İkinci dozu 2 hafta sonra uygulayacağız. Daha sonraki süreçte de aldığımız sonuçlara nazaran insan kademesine geçeceğiz. Takımımız büyük bir özveriyle çalışıyor. Laboratuvarımızın ışıkları 6 aydır çabucak hemen hiç sönmedi. Maksadımız, muhtemel bir salgın durumunda çabucak devreye girip, dünya ölçeğinde mRNA teknolojisine dayalı aşı üretebilecek bir takım oluşturmak” tabirlerini kullandı.
NTV
