Doç. Dr. Eryalçın, yaptığı açıklamada, denizanalarının Türkiye’deki deniz kıyılarının tamamında görüldüğünü belirtti.
Çeşitlerine nazaran denizanalarının görüldüğü yerlerin farklılık gösterdiğini belirten Eryalçın, “Karadeniz ve Marmara Denizi’nde genelde ay denizanası görülüyor. Ege ve Akdeniz kıyılarında ise daha farklı çeşitlere rastlıyoruz. Bilhassa son vakitlerde bizi endişelendiren ve kimileri zehirli olan cinslere daha çok Akdeniz kıyılarında rastlıyoruz.” dedi.
Eryalçın, son yıllarda Akdeniz ve Karadeniz’de denizanası sayısında yoğunluk olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Farklı denizanalarına da rastlama suratı arttı. Global iklim değişikliği nedeniyle Akdeniz’de yüzey suyu sıcaklıklarında artış var. Sıcaklık artışı bilhassa yabancı tropik cinslerin işine yarıyor. Bu durum Süveyş Kanalı’ndan gelen lesepsiyen dediğimiz denizanalarının artmasına avantaj sağlıyor. Hasebiyle daha çok görmeye başladık egzotik yabancıları. Ayrıyeten çok evvelden beri devam eden besin ağında değişimler var. Bu da denizanalarının sayısını artırıyor. Dünyada çok avcılık var. Küçük balıkları denizden avladıkça birebir besini tüketen deniz analarına gün doğuyor. Global iklim değişikliğinden kaynaklı yüzey suyu artışıyla bu tipleri daha çok görmeye başladık. Bu telaş verici bir durum. Zira kimileri çok yakıcı özelliğe sahip. Kıyıların yapılaşması ise denizanasının üremesinin artmasına neden oluyor. Denizanaları üremek için sert tabanlara muhtaçlık duyuyorlar. Kıyıları dolgu ve beton yaptıkça üreme alanları artıyor. İstanbul Boğazı’nda şu anda çok sayıda üreme yeri var. Bu neden Boğaz’da çok sayıda ay denizanası tipini görüyoruz.”
”BALIK AĞLARINA ZIYAN VERİYOR”
Türkiye’deki her denizanası çeşidinin yakıcı olmadığına değinen Eryalçın, ay denizanasının kişi alerjik değilse hiçbir yakıcı tesiri olmadığını söyledi.
Eryalçın, birtakım çeşitlerin hayli yakıcı olduğunu belirterek, “Türkiye’de artık denizanalarını daha sık görmeye başlıyoruz. Son yıllarda Türkiye’deki denizlerde denizanası sayısının artması nedeniyle denizanası kaynaklı yaralanmalarda artış var.” diye konuştu.
Denizanalarının varlığının halk sıhhati üzerindeki tesirine işaret eden Eryalçın, şunları söyledi:
“Bazı tipler son derece yakıcı özelliklere sahip. Denizanasının sayısının çok olmasının turizm üzerinde de olumsuz bir tesiri var. Zira kimse denizanalarıyla dolu bir denize girmek istemez. Ayrıyeten balıkçılık üzerinde olumsuz tesiri var. Çok sayıda denizanası olduğunda balık ağlarına ziyan veriyor. Bilim insanları bu durumu ‘Balık dolu denizlerden denizanası dolu denizlere gerçek gidiyoruz.’ diye açıklıyor.”
KAYIT ALTINA ALINMASI İÇİN SİTE KURULDU
Doç. Dr. Işık Eda Topçu Eryalçın, TÜDAV’ın denizanalarını kayıt altına aldığını kaydederek, şu bilgileri paylaştı:
“Ulusal Denizanası ve Gibisi Cinsleri İzleme Programı kapsamında ‘yayakarsa.org’ sitesini kurduk. Beşerler, buraya gördükleri denizanasının fotoğrafını yüklüyor. Bu, kişi için değersiz olsa da bilim insanı için çok kıymetli. Zira bu canlıların şimdi ömür döngüleri ve dağılımlarıyla ilgili çok eksik bilgiler var. Bu bilgilerin tamamlanmasında her ihbar katkı sağlayabilir. Bunun için herkes bu çalışmaya katkı sağlarsa deniz bilimleri çalışmaları için çok yararlı olur. Yeni cinsler de ülkemize gelmiş olabilir. Yeni kayıtlar açısından bu bildirimler son derece değerli.”
”ÇIPLAK ELLE ASLA DOKUNMAYIN”
TÜDAV Idare Heyeti Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Selin Gamze Sümen ise birtakım denizanası tiplerinin ziyanlı olduğunu ve insanların temas halinde sıhhat problemleriyle karşılaşabildiğini anlattı.
Denizanasıyla temasta genelde deride yanığa emsal yaraların ortaya çıktığını aktaran Sümen, “Zehirli denizanalarıyla temasta insanların cildinde ağrı, yanma, kaşıntılı, su toplaması ile seyreden yaralar oluşabilir. Temasla ortaya çıkan yaralanmalar bazen hafif yakınmalar, bazen de ağır belirtilerle seyredebilir. Çocuklar, yaşlılar ve alerjiye yatkınlığı olanlar daha çok etkilenerek, daha şiddetli klinik tablo görülebilir.” diye konuştu.
Sümen, denizanalarıyla temasın akabinde yapılması gerekenleri şöyle açıkladı:
“Duşa girilmesi, amonyak sürülmesi, buzlu su uygulaması, çeşme suyuyla yıkanılması üzere uygulamalar, yanlış uygulamalardır. Yüzerken bedenimizde deride acı, yanma, batma ve ağrı hissedilirse, kızarık döküntüler gelişirse bu denizanasıyla temas etme mümkünlüğünün yüksek olduğunu gösterir. Denizanasının temas ettiği bölgeye çıplak elle asla dokunmamalı ve kaşıma, havlu ve bezle ovuşturmadan muhakkak kaçınılmalıdır. Temas eden cilt bol deniz suyuyla yıkanmalıdır. Denizanasının uzantıları varsa bunları cımbız yardımıyla uzaklaştırmalıyız. 10-15 dakika bol sirke ile yıkamalı yahut sirke ile ıslatılmış bez yara yeri üzerinde bekletilmelidir. Akabinde tıraş köpüğü uygulanarak 2-3 dakika bekletildikten sonra kredi kartı yahut bıçak sırtının keskin olmayan kenarıyla köpük uzaklaştırılmalıdır. Sirke ve tıraş köpüğü uygulaması 2-3 kere ardışık tekrarlanabilir. Bu uygulama denizanasının zehirli kapsüllerinin uzaklaştırılmasını sağlayarak, bilhassa ağrı ve yanmanın süratle şiddetini azaltacaktır.”
Sıhhat kuruluşunda önerilecek lokal steroidli ve antihistaminik içeren kremlerin uygulanabileceğini belirten Sümen, “Denizanası bedenimize değdiğinde asla ‘Hafif bir yaralanma.’ dememeli, bir sıhhat kuruluşuna giderek o yara yerinin takibi konusunda yardım alınmalıdır. Denizanasıyla temasın akabinde nefes darlığı, baş dönmesi, bulantı, kusma, tansiyon düşüklüğü, bedende yaygın kızarıklık ve şişlik üzere önemli alerjik tepki belirtileri görülürse çabucak hastaneye başvurulmalıdır. Denizanasının göze teması halinde ise bol deniz suyuyla yıkadıktan sonra, bol serum fizyolojik uygulanarak göz kliniğine gitmekte yarar var.” tabirini kullandı.
Sümen, denizanalarının ağır olduğu ve bilhassa zehirli cinslerinin bulunduğu yerlerde denize girilmemesi gerektiğini vurguladı.
Ihtar tabelalarıyla deniz kenarında vatandaşların bilgilendirilebileceğini lisana getiren Sümen, “Cankurtaranlara da denizanası ile yaralanmalarda birinci müdahale eğitimi vermeliyiz. Denizanasının canlısı yahut ölüsü de olsa deniz ve kıyıda ne olursa olsun dokunmamalıyız.” diye konuştu.
NTV
