Yüzbaşı Ömer Şevki Efendi ile Fatma Hanım’ın oğlu olan usta muharrir, 11 Mart 1884’te Balıkesir’e bağlı Gönen’de dünyaya geldi. Usta müellif, yapıtlarında, mesleğinden ötürü sık sık seyahat etmek zorunda kalan babası için övücü sözler kullanmazken, onu oğluna sert ve klasik bir eğitim vermeye kararlı, soğuk ve otoriter bir kişi olarak annesini ise sıcak bir insan olarak resmetti.
“HER ŞEYİ ANNEMDEN ÖĞRENDİM”
Fon Sadriştayn’ın Oğlu öyküsünde “Ben her şeyi annemden öğrendim” kelamlarıyla annesine olan minnetini söz eden Seyfettin, her fırsatta, annesinden büyük bir sevecenlikle bahsetti. Ömer Seyfettin, çocukluğunun birinci yedi yılını geçirdiği Gönen’de, 4 yaşından itibaren medrese yöntemi eğitim veren Mahalle Mektebi’ne gitti.
Daha sonra babasının şube tayini olarak Ayancık’a atanmasından sonra Sıbyan Mektebi’ne başladı ancak ailesi burada verilen eğitimden mutlu kalmayınca 1892’de İstanbul’a Mekteb-i Osmaniye’ye yazdırıldı.
-EĞİTİMİNE ASKERİ OKULLARDA DEVAM ETTİ
Babası, oğlunun da kendisi üzere asker olmasını istediği için bir mühlet sonra onu Eyüpsultan Askeri Baytar Rüştiyesine yerleştirdi. Başarılı edebiyatçı, 4 şubesi olan okulda subay çocuklarına ayrılan “Sınıf-ı Mahsus” kısmında kaldı. Olağan koşullarda bu okulu tamamladıktan sonra Kuleli Askeri İdadi’sine geçmesi gereken Seyfettin, Rüştiye’de tanıştığı arkadaşı Aka Gündüz ile Edirne Askeri İdadisi’ne geçti.
Ömer Seyfettin, rüştiyede eğitim gördüğü sırada periyodun edebiyat modası olan tiyatroyla tanıştı, yazma merakı ise idadideyken başladı. Her iki okul, usta müellifin askeri kimliğinin yanı sıra edebiyatçı kimliği kazanmasında değerli rol oynadı.
BİRİNCİ ŞİİRİNİ SON SINIFTA YAYIMLANDI
İdadiye’nin son sınıfındayken, yazdığı şiirleri çeşitli mecmualara gönderen Seyfettin’in birinci şiiri Mecmua-i Edebiye’de yayımlandı.
Usta kalem, 1900’de İstanbul Mekteb-i Harbiye-i Şahane’ye (Harp Okulu) girdi. 1903’teki mezuniyetinin akabinde kura çeken Seyfettin, merkezi Selanik’te bulunan Üçüncü Ordu’nun Redif tümenine bağlı Kuşadası Redif Taburu’na atandı.
Lakin birebir yıl Kuşadası’nda bulunan redif taburunda yaşanan karışıklıklar ve Bulgar isyanı sırasında Rumeli’de misyonlu olması sebebiyle , Seyfettin, misyona Kuşadası’nda değil Rumeli’de başladı.
İKİ MADALYA İLE ÖDÜLLENDİRİLDİ
Selanik’te ve Manastır’a bağlı Pirlepe’de çeşitli misyonlarda bulunan Seyfettin, buradaki başarılardan ötürü iki liyakat madalyasıyla ödüllendirildi ve isyanın bastırılmasının akabinde 6 Eylül 1904’te, bağlı bulunduğu taburla Kuşadası’na döndü.
ÖĞRETMENLİK YAPTI
Seyfettin, 1907’de İzmir’de açılan Jandarma Okulu’nda öğretmenlik yaptı ve jandarma örgütünün İzmir’deki kuruluş çalışmalarında yer aldı.
Kuşadası ve İzmir’de bulunduğu yıllarda bilhassa Türkçü Necip’in yazılarından etkilenen müellif, onunla sık sık görüşme fırsatı buldu. İzmir’de, 1908’de çıkarılan Köylü Gazetesi ve Osmanlı Ticaret ve Ziraat Mecmuası üzere halkın anlayacağı lisanla gazete çıkarma uğraşları, müellifin sonraki yıllardaki fikir dünyasında hayli tesirli oldu.
Usta edebiyatçı, Baha Tevfik, Şahabettin Süleyman ve Yakup Kadri üzere değerli müellif ve fikir adamlarını tanıd ve idadiden arkadaşı Aka Gündüz’den sonra edebi etrafını genişletmeye başladı.
Baha Tevfik’in teşvikiyle Fransızcasını ilerleten Seyfettin, yazdığı birkaç Fransızca şiiri Perviz imzasıyla Mercure de Soleil mecmuasında yayınladı. Birebir yıllarda, Özgür İzmir, Sedad ve Muktebes isimli müddetli yayın organlarında yazı ve şiirleri yayınlandı.
1911’DE ORDUDAKİ MİSYONUNDAN AYRILDI
Ömer Seyfettin, 1911’de ordudaki vazifesinden ayrılarak Selanik’e gitti. Eyüp’teki Askeri Rüştiye’de başlayan, Askeri İdadi’nin son sınıfında tekrar depreşen ve Mekteb-i Harbiye’nin birinci yıllarında devam eden şiir yazma merakı, artık merak olmaktan çıkarak hayatı boyunca devam ettirmek istediği bir uğraş haline geldi.
Kelam konusu yıllarda Selanik ve Manastır’da yayınlanan Bahçe, Bayan, Hüsn ve Şiir, Tenkid, Piyano isimli mecmualara şiirler gönderen müellif, Fransız edebiyatından, bilhassa Catulles Mendes’ten çeviriler de yaptı.
Seyfettin’in hayatını yakından etkileyen Ziya Gökalp ile Gökalp’in siyasi kişiliğinden ötürü İttihat ve Terakki, Genç Kalemler vehikaye Selanik’te ömrüne girdi.
ŞİİRLERDEN SONRA KISSAYA GERİ DÖNDÜ
O vakte kadar, Edebiyat-ı Cedide stilinde şiirler ya da Fransız edebiyatından çevirilerle meşgul olan usta kalem, daha evvel bir iki deneme yaptığı öyküye bir daha vazgeçmemek üzere geri döndü.
Muharrir Seyfettin, Balkan Savaşlarının başlaması üzerine, yaklaşık bir yıllık ağır matbuat ve edebi faaliyetten sonra tekrar orduya döndü.
Garp Ordusunda evvel Kosova’da Sırplara karşı, sonra Yanya’da Yunanlılara karşı yaklaşık beş ay savaşan Seyfettin, esir düşerek, Atina yakınlarındaki Nafliyon kasabasında on ay kadar süren esaret hayatı yaşadı. Daha sonra 17 Aralık 1913’te İstanbul’a döndü.
Ömer Seyfettin’in esaret yılları onun tefekkür devrini oluşturdu. Bu yıllarda, bir taraftan kıssalar kaleme alırken, öteki taraftan yapmaya çalıştığı lisan, kültür ve hayat üzerine kanılarını geliştirmeye çalıştı. Özgür kaldıktan sonraki kalem faaliyetleri, bunları gerçekleştirmeye yönelik oldu.
ZİYA GÖKALP TESİRİ
Ziya Gökalp’le tanışıklığı onu memleket gerçeklerine yönlendirdi. Birinci kıssasını Balkanlardaki misyonu sırasında tuttuğu günlüklerden hareketle “İrtica Haberi” ismiyle Genç Kalemler’de yayınladı.
Bunu, birçok günlüklerinde tuttuğu notlardan hareketle yazdığı diğer kıssaları takip etti. Ali Canip Bey’e yazdığı mektupta belirttiği “edebiyatta ve lisanda bir ihtilal meydana getirme” dileği Genç Kalemler’de öncülük ettiği ve birincisini kaleme aldığı Yeni Lisan makalelerinde beden buldu.
Arkadaşlarıyla birlikte bu makalelerde temellerini belirledikleri lisanın örneklerini, yeniden tıpkı mecmuada kaleme aldığı kıssalarında göstermeye çalıştı. “Yeni Lisan”ın yalnızca bir lisan ve edebiyat problemi olmadığını; onun tıpkı vakitte bir hayat sorunu olduğunu bütün ömrünce kaleme aldığı çalışmalarında anlattı.
1941’TE İSTANBUL’A DÖNDÜ
Seyfettin, 23 Şubat 1914’te askerlikten bir kere daha ayrılarak İstanbul’a döndü. Kısa bir mühlet sonra annesini kaybetti. Türk Kelamı ile tekrar yazarlığa başladı. Bir periyot Yeni Mecmua’nın yayın sorumluluğunu üstlendi.
Hayatının sonuna kadar yazmaya devam eden usta hikayeci, Kabataş Sultanisi ve İstanbul Erkek Muallim Mektebi’nde öğretmenlik yaptı. Kısa bir mühlet Ali Canip’le birlikte Tetkikat-ı Lisaniye Encümeni üyeliğinde bulundu.
Burada ders kitapları ve müfredat üzerine yapılan çalışmalara katılan Ömer Seyfettin, kaleme aldığı yazılarında yabancı okulların kapatılması ve bunların yerine ulusal okulların açılması istikametinde görüşlerini açıkladı.
Seyfettin, 1915’te Harbiye Nezareti’nin kültür ve sanat adamları için Çanakkale cephesine düzenlediği seyahate katıldı. Tıpkı yılın sonunda İttihat ve Terakki Fırkası’nın ileri gelenlerinden Besim Ethem Bey’in kızı Calibe Hanım’la evlendi. Bu evlilikten Güner ismini verdikleri bir kızları oldu. Fakat bu evlilik karakter uyuşmazlığı yüzünden çok uzun sürmedi. 1918’de eşinden ayrılan Seyfettin yalnızlık ve bekarlık günlerine geri döndü.
1920’DE VEFAT ETTİ
Ömer Seyfettin’in Yeni Mecmua’nın başında bulunduğu devir, onun hikayeciliği tarafından en üretken yıllar oldu. “Eski Kahramanlar” serisindeki kıssalarını de yazdığı 1917-1918 devrinde toplam 32i öykü yayınladı.
Usta hikayeci vefatına kadar geçen müddette bir taraftan sıhhat sorunlarıyla uğraşırken, öbür yandan kalem faaliyetlerine ve öğretmenliğe devam etti. İşgal günlerinin acı ve telaşı içinde hastalığı ilerleyerek yatağa düştü.
Hastalığının tedavisi mümkün olmayan Seyfettin, 6 Mart 1920’de vefat etti. Yapılan otopside hastalığının şeker olduğu anlaşıldı. Cenazesi sonraki gün Kadıköy Kuşdili Mahmut Baba Mezarlığında defnedildi. Fakat bu mezarlık daha sonra tramvay garajı yapıldığı için kabri, 23 Ağustos 1939’da Zincirlikuyu Asri Mezarlığına taşındı.
Türk edebiyatından Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem, Halit Ziya, Mehmet Rauf üzere muharrirleri; Fransız edebiyatından da Guy de Maupassant, Gustave Flaubert, Emile Zola üzere muharrirleri severek okuduğunu söyleyen Ömer Seyfettin’in sanatçı kişiliğinin oluşmasında bu isimler tesirli oldu. Ziya Gökalp’ın ise sanatçı kişiliğinden fazla niyetlerinin olgunlaşmasına değerli ölçüde katkısı oldu.
150 CİVARINDA ÖYKÜ YAZDI
Ömer Seyfettin, vefatından sonra el yazısı halinde bulunarak yahut çeşitli tarihlerde arkadaşlarına gönderdiği mektuplarda yer alıp sonradan tespit edilerek yayımlananlar da dahil olmak üzere 100’e yakın şiiri arkasında bıraktı. Roman denemeleri Ashab-ı Kehfimiz, Harem, Yalnız Efe ve Efruz Beyefendi dışında, 150 civarında öyküsü bulunan müellifin, mensur şiir, fıkra, hatırat, mektup, makale ve çeşitli cinslerdeki çevirilerden oluşan geniş bir külliyata imza attı.
Çağdaş Türk hikayeciliğinin kurulmasında öncü rol üstlenen Seyfettin, öykülerinin bahislerini belirlerken yalnızca ferdi deneyimiyle sonlu kalmadı. Çocukluğundan başlayarak okuduğu okullar, çalıştığı, gezip gördüğü yerlerde edindiği izlenimler, duyduğu, dinlediği olaylar, okuduğu kitapların yanında, yaşadığı evredeki toplumsal ve siyasi olaylar, Türk tarihi, Türk kültür ve medeniyeti üzere bahisler da onun kıssalarının çerçevesini oluşturdu. Kıssaları onun yazarlığının yanında niyetlerindeki gelişmeyi ve dünya görüşünü anlatması bakımından da değerli bir araç oldu.
Akrep 14. yeni kısım fragmanı
NTV
