Unutulmaz yapıtlara imza atan sanatçı, İzmir Ulusal Kütüphanesinin kurucularından, matematik öğretmeni Mahmut Celalettin Beyefendi ile ailesi Konya’dan İzmir’e gelen Zeynep Seniha Hanım’ın çocuğu olarak 1907’de dünyaya geldi.
DERSLERDEKİ BAŞARISI DİKKAT ÇEKTİ
İzmir’deki Hadika-i Subyan İlkokulu’na 1912’de başlayan Saygun, müzik derslerindeki üstün başarısıyle dikkati çekti. Saygun, 1918’de başladığı İzmir İttihat ve Terakki Lisesi’nde okurken, müzik öğretmeni İsmail Zühtü Kuşçuoğlu’nun kurduğu dört sesli koroya katıldı.
13 YAŞINDA ROSSATİ İLE ÇALIŞTI
Öğretmeninin önerisi üzerine, 13 yaşındayken, ünlü piyano öğretmeni olan Rossati’den piyano dersleri almaya başlayan Saygun, 1922’de Macar Tevfik Beyefendi ile çalışmalara başladı, 1923’te Hüseyin Sadettin Arel’den iki ay armoni dersleri aldı.
1926’DA ÖĞRETMEN OLDU
Sanatçı, 1925’te Fransız La Grande Encyclopedie’den müzikle ilgili makaleleri çevirerek birkaç ciltlik büyük bir Musiki Lugati meydana getirdikten sonra 1926’da İzmir Lisesi’nde müzik öğretmeni oldu.
Maarif Vekaleti’nin açtığı imtihanı kazanarak 1928’de Paris’e burslu gönderilen Saygun, ünlü müzik okulu Schola Cantorum’da Vincent D’Idy, Eugene Borrel, Souberbielle, Amedee Gastoue isimli öğretmenlerin öğrencisi oldu.
YUNUS EMRE ORATORYOSU’NU 1942’DE TAMAMLADI
Ahmet Adnan Saygun, Türkiye’ye döndükten sonra 1931’de Musiki Muallim Mektebi’ne, 1936’da İstanbul Belediye Konservatuvarı’na kontrpuan ve teori öğretmeni olarak atandı.
Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasını (CSO) 1934 yılı boyunca yöneten Saygun, tıpkı periyot, Atatürk’ün talebiyle, Türkiye’yi ziyaret edecek olan İran Şahı gururuna birinci Türk operası olan Op. 9 Özsoy Operası’nı bir ay üzere kısa bir vakitte yazdı. Tıpkı yıl, yeniden Atatürk’ün talebiyle Taşbebek operasını besteledi.
Saygun’un 1942’de tamamladığı Yunus Emre Oratoryosu 25 Mayıs 1946’da Ankara’da Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde seslendirildi ve büyük muvaffakiyet kazandı. En kıymetli yapıtı olarak kabul edilen eser, cumhuriyet periyodu Türk müziğinin en çok seslendirilen yapıtlarından oldu ve daha sonra Paris’te ve Birleşmiş Milletlerin kuruluş yıl dönümü sebebiyle New York’ta ünlü orkestra şefi Leopold Stokowski idaresinde seslendirildi.
Sanatçı, bu yapıtla, çocukluğunda İzmir Kemeraltı Çarşısı’nın Dervişler Caddesi’nde (Anafartalar Caddesi) Mevlevi dervişlerden duyduğu ezgileri Avrupa ve ABD’ye, Birleşmiş Milletler’e ve yapıtın sonradan çevrileceği 5 başka lisana taşımış oldu.
ALDIĞI MADALYALAR
Ankara Devlet Konservatuarı kompozisyon ve modal müzik öğretmenliğine 1946’da atanan sanatçı, 1948’de İnönü Armağanı, 1949’da Fransa Ulusal Eğitim Bakanlığı’nca Akademik Nişan, 1950’de Akademi Madalya’sı, 1951’de İtalya Hükümetince, 1. Nişan ve Milletlerarası Müzik Sosyetesi’nden Sibelius Bestecilik madalyası aldı.
DEVELT SANATKARI UNVANI ALAN BİRİNCİ İSİM
1971 yılında yürürlüğe giren Devlet Sanatçılığı Kanunu çerçevesinde birinci devlet sanatkarı unvanını alan Saygun’a, 1981’de Atatürk Sanat Armağanı ve 1985’te Sanatçı Profesör unvanı verildi.
Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar ve Necil Kazım Akses ile birlikte “Türk Beşleri” ortasında yer alan Saygun, birinci Türk operası Özsoy’un bestekarıdır.
Kerem, Köroğlu, Gilgameş başta olmak üzere üç opera, Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan isimli koral eserler, 5 senfoni, çeşitli konçertolar, orkestra, koro, oda müziği yapıtları, vokal ve enstrümantal modüller, kitaplar, araştırmalar ve makaleler yazan, sayısız türkü derlemeleri bulunan sanatçı, 6 Ocak 1991’de pankreas kanseri nedeniyle hayatını kaybetti.
Sanatkarın kaleme aldığı kitaplar şunlar:
1936 – Türk Halk Musıkisinde Pentatonizm,
1937 – Gençliğe Müzikler: Halkevi ve Mektepler için,
1937 – Rize, Artvin, Kars Havalisi Türkü, Saz ve Oyunlar Hakkında Kimi Malumat,
1938 – Halk Türküleri: Yedi Karadeniz Türküsü ve bir Horon,
1955 – Lise Müzik Kitabı I-II-III (Halil Badi Yönetken ile birlikte),
1952 – Karacaoğlan(Yeni Bilgiler-Bir Rivayet-Melodiler), Ankara, Ses ve Tel Birliği,
1958 – Musıki Temel Bilgisi I – 1958,.II – 1962,.III –1964,.IV –1966.
1960 – Mod öncesi Ezgilerin Sınıflandırılması
Sanatkarın birtakım yapıtları ise şöyle:
Divertimento (1930), Suit (1931), Ağıtlar (1932), Manastır Türküsü (1933), Taşbebek (1934), Dağlardan Ovalardan (1939) , Anadolu’dan (1945), Yunus Emre (1942), Töresel Musiki (1967), Küçük Şeyler (1956), Köroğlu (1973), Ayin Raksı (1975) , Gılgameş (1970), Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan (1981), Dört Arp İçin Üç Türkü (1983), Kumru Efsanesi (1989)
Iraklı Abdül-Halik çocuklarının kahramanı
NTV
