Aksaray’da 19 Aralık 1926’da dünyaya gelen Fikret Otyam, 6 yaşından itibaren babasının eczanesinde çalışmaya başladı. Bestekar ve orkestra şefi Nedim Vasıf Otyam ile Nusret Kemal Otyam’ın kardeşi sanatçı, eczaneye gelen köylülerden dinlediği öyküleri defterine günübirlik not etti ve daha sonra bunları, 1945-1946’da İstanbul’da Gece Postası gazetesinde yayımladı.
FOTOĞRAF TUTKUSU ORTAOKULDA BAŞLADI
Otyam, birinci ve ortaöğrenimini Aksaray’da tamamlarken, fotoğraf ve fotoğraf tutkusunun başlamasında, ortaokuldaki Fransızca öğretmeni Lüleci Haşim Bey’in kendisine Lenduha ayaklı, cama çeken fotoğraf makinesi’ni armağan etmesi tesirli oldu. Fotoğrafı ağabeyi Nedim’den öğrenen Otyam, Aksaray’da arkadaşı ve fotoğraf öğretmeniyle birlikte Foto Üç Yıldız isimli fotoğrafçı dükkanını açtı. Lise eğitimine Ankara Atatürk Lisesi’nde başlayan Otyam, Kayseri Yatılı Lisesi’ne devam ederek buradan mezun oldu.
NEŞET GÜNAL’DAR HOŞ SANATLAR ÖNERİSİ
Otyam, liseden mezun olduktan sonra babasının yanında çalışmaya devam etti ve bu devirde ressam Neşet Günal ile karşılaştı. Resme ilgisi olduğunu fark eden Neşet Günal, Otyam’a İstanbul Devlet Hoş Sanatlar Akademisi’ne girmesini önerdi.
Sanatçı bu anısını, bir röportajında şu sözlerle anlatmıştı: “Resim yapmayı çok seviyordum. Birgün belediyenin önünde, Nevşehir arabası bekleyen bir çocukla tanıştım. İstanbul’da Devlet Hoş Sanatlar Akademisi diye bir okulda fotoğraf okuyormuş. Bu çocuk, rahmetle andığım ressam Neşet Günal’dı. Akşam babama ‘Nihayet okulumu buldum’ dedim.”
İBRAHİM ÇALLI VE BEDRİ RAHMİ EYÜPOĞLU’NDAN DERS ALDI
Bunun üzerine 1945’te girdiği Akademisi’yi 1953’de Bedri Rahmi Eyüboğlu atölyesinde bitiren Otyam, öğrencilik yıllarında gazetecilik, sanat-edebiyat müellifliği ve fotoröportajlar yapmaya başladı.
Otyam, Akademi’deki birinci yılında İbrahim Çallı’nın atölyesinde klasik eğitim alırken, Eyüboğlu’nun atölyesine geçmesiyle birlikte husus ve biçem istikametinden hür olarak çalışma imkanı buldu.
Akademiye devam ettiği yıllarda Gece Postası’nda çalışmaya başlayan Fikret Otyam, mezun olduktan sonra sırasıyla Son Saat, Dünya, Ulus ve Cumhuriyet gazetelerinde çalıştı, Aydınlık gazetesinde haftalık yazılar yazdı. Otyam, Doğu ve Güneydoğu Anadolu halkı ile yaptığı röportajları bahis alan gazete yazıları hazırladı, daha sonra bu röportaj serilerini Topraksızlar, Gide Gide, Ha Bu Diyar, Harran ve Irıp, Ey Samandağ Samandağ isimli kitaplarında yayımladı.
İLM FOTOĞRAF STANDINI 1952’DE AÇTI
Birinci fotoğraf standını 1952’de açan sanatçı vefatına kadar yurt içi ve yurt dışında 30’un üzerinde stant açtı ve fotoğrafları birçok yurt dışı müzelerinde ve özel koleksiyonlarda yer aldı. 1953-1996’da Anadolu beşerinin ömrünü belgelediği fotoğraflarını “Gide Gide” başlığı altında, “Memleketimden İnsan Görüntüleri, Anadolu 63” isimli stantlarda tanıtan Otyam, resmi hiçbir vakit bırakmamasına rağmen, 1980’e kadar fotoğraf ve müelliflik çalışmalarında ağırlaştı.
Otyam, Akademi’nin akabinde Dünya gazetesinin yazı işleri müdür yardımcısı olurken, tıpkı devirde ünlülerin kitap kapaklarını ve iç fotoğraflarını de çizmeye başladı.
Yeniden bir röportajında “Yazı bittiği vakit fotoğrafa fotoğraf bittiği vakit fırçama ulaştım. Hepsi gerçeği anlatmak için. Fotoğraf, gazetecilik, ressamlık eşittir Fikret Otyam” diyen sanatçı, gazeteciliğin tüm vaktini aldığı o periyotta fotoğraf yapmaya fırsat bulamadığı için daima fotoğraf çekti.
SÜRMELİ ANADOLU BAYAN FİGÜRLERİNİ KULLANDI
Daha sonra 1956’dan itibaren Ankara’da Ulus gazetesinde, 1962’den itibaren de Cumhuriyet gazetesinde sanat ve siyaset müellifliği yapan sanatçı, fotoğraf çalışmalarını 1979’da Cumhuriyet gazetesinden emekli olduktan sonra ağır biçimde sürdürdü.
Fotoğraflarında keçiler ile başı örtülü ve sürmeli Anadolu bayanlarını figür olarak sık sık kullanan Otyam, Anadolu’yu, insanlarını, hayvanlarını, bitkilerini ve mahalli ögelerini işlemeyi seven bir ressam olarak hafızalarda yer etti.
Otyam, fotoğraflarında kullandığı figürleri şöyle açıklamıştı: “Güneydoğu’daki bayanların gözleri doğuştan sürmeli. Bir de sürme çekerler, olur fincan üzere. Biraz da ben abartıyorum. Bu gözler benim imzam üzere oldu. Harranlı, Doğulu bayan… İmzam olmasa da ‘Bu Otyam’ derler. 45 yıldır bu simge oldu. Keçiye gelince… Biz çocukken kuzu beslerdik. Gazipaşa’ya geldiğimizde keçi besledik. Artık Geyikbayırı’ndaki konutumuzun bahçesinde de keçimiz var.”
89 YAŞINDA HAYATINI KAYBETTİ
Fikret Otyam’ın Toprak isimli senaryosu, ağabeyi Nedim V. Otyam tarafından 1952’de sinemaya alınırken, “Mayın” isimli oyunu ise direktör Ayberk Çölok tarafından 1968’de Ankara Sanat Tiyatrosu’nda sahnelendi. Eşiyle birlikte 1977’de Antalya’nın Gazipaşa ilçesine taşınan, daha sonra da Antalya merkezde bulunan Geyikbayırı Köyünde hayatını sürdüren Otyam, 26 Ocak 2015’te Antalya’daki özel bir sıhhat merkezinde girdiği diyaliz sırasında rahatsızlandı.
Mide kanaması geçirdiği anlaşılan ve böbrek yetmezliği nedeniyle bir müddet Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tedavi gören sanatçı, 9 Ağustos 2015’te 89 yaşındayken hayatını kaybetti.
FİKRET OTYAM’IN YAPITLARI
Kitapları: Hu Dost, 40 Yıl Evvel 40 Yıl Sonra, Kara Sevdam Anadolum, Mayınlar Çiçek Açmaz, Mayınlı Topraklar Üzerinde, Kanlı Gömlekler, Ismi Yemendir, Harran Koçaklaması, Can Arkadaş, Ceylanlar Suya İndi, Arkadaşım Orhan Kemal ve Mektupları, Pavli Kardeş, Ağlama Anam, Şu Bizim Gazipaşa ve İsmet Paşalı Yıllar
FOTOĞRAF STANTLARI
Gide Gide Serileri (1964-1974), Şayet Bizi Sual Eden Olursa (1979, Filiz Otyam ve İbrahim Demirel ile karma sergi), Dünya Hoş Olmalı (1983), Otyam’ın Objektifinden (1997)
FOTOĞRAF SERGİLERİ
Onlar Grubu’ ile stantları (1947-1953), Memleketimden İnsan Görünümleri (1976), İnsan Görüntüleri (1978), Filiz Otyam ile ortak yurt içi ve yurt dışı fotoğraf ve dokuma stantları (1981-1997)
NTV