“Neler yaşandığını unutmamalısınız. Zira unutulursa, yaşananlar tekerrür eder. Meğer kimse yeni bir Srebrenitsa yaşamamalı.” Bosna Hersekli Lamia Bravo’nun, Srebrenitsa soykırımından 25 yıl sonra, Balkan gençleri ismine milletlerarası kamuoyuna yaptığı davet bu.
1995 yılında, Bosna Hersek’in küçük kasabası Srebrenitsa’da, Sırp güçleri, 8 bini aşkın Müslüman genç ve yetişkin erkeği katletti. Memleketler arası duruşmalar, sivilleri amaç alan bu katliamı soykırım olarak tanımladı.
Avrupa’da, 2. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan en güçlü insanlık trajedisinin yaraları hala sarılamadı, tüm hatalılar da hakim önüne çıkartılamadı. Memleketler arası topluluğun, Avrupa devletlerinin bu soykırımı neden önlenemediği ile ilgili pek çok soru da karşılıksız kaldı.
Alman diplomasininin Balkanlar konusundaki en tecrübeli isimlerinden Gudrun Steinacker DW’ye, “Avrupa, Srebrenitsa konusunda çok büyük bir başarısızlık sergiledi” dedi.
En son Almanya’nın Kuzey Makedonya ve Karadağ büyükelçisi olarak vazife yapan Steinacker, “Dört yıl süren savaş, etnik arilik, yekuna kampları, kitlesel mahallinden etme ve kitlesel tecavüzlerden sonra, nelerin olabileceği, bilinmeliydi” diye konuştu.
Lahey’deki Eski Yugoslavya Milletlerarası Ceza Duruşması’nda bu insanlık trajedisinin tüm ayrıntıları tek tek açıklığa kavuşturulmaya çalışıldı. Ve bu çalışmalar sırasında Sırp güçlerin, Mart 1995’de katliamın stratejik planlamalarına başladıkları ortaya çıkartıldı. Amaçları Srebrenitsa’yı ele geçirmekti.
BM’YE SIĞINMAK İSTEDİLER
Meğer Srebrenitsa, 1993 yılında Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu tarafından inançlı kesim ilan edilen altı yerden biriydi. Buna karşın Sırplar stratejik planlamalarını hayata geçirdi ve 11 Temmuz 1995’de Srebrenitsa düştü.
Bayan, erkek, çocuk binlerce Boşnak kaçmaya başladı. Srebrenitsa dışında, 400 Hollandalı barış gücü erinin hizmet yaptığı Potocari’deki BM karargahına, 25 bin kişi sığındı.
Lakin Sırp erleri kampı kuşattı, Hollandalı erler, Boşnak sivilleri Sırp güçlerine teslim etti. Bu tarih itibariyle Müslümanları gaye alan tecavüz ve katliamlar başladı. 12 ve 13 Temmuz’da bayanlar, kızlar ve yaşlılar otobüslere bindirilerek Müslüman Boşnakların denetimi altındaki ortamlara gönderildi.
13 Temmuz ila 17 Temmuz tarihleri arasında da Sırp birlikleri 8 binden fazla genç ve yetişkin erkeği katlederek toplu mezarlara gömdü.
Yaklaşık 7 bininin kimlikleri tespit edildi ve Potacari Mezarlığı’na defnedildiler. Sırp failler, hatalarını örtmek için toplu mezarları sonradan açıp, cesetlerin farklı kısımlarını alarak bunları sair mezarlara gömmüştü. Bu nedenle sonrasında kimlikleri belirlemek için pek çok mezara tek tek bakılarak, büyük bir eforla ceset modülleri bulunmaya, birleştirilmeye çalışıldı.
“Bosna kasabı” lakaplı Ratko Mladiç HATALILARIN BÜYÜK KISMI HALA BAĞIMSIZ
Uzun yıllar yakalanmamak için kaçan, soykırımın başkomutanı Radovan Karaciç ve yardımcısı Ratko Mladiç, “insanlığa karşı suç” işlemekten müebbet mahpus cezasına çarptırıldılar.
Ama büyük çoğunluğu Sırbistan’a kaçan faillerin büyük bir kısmı hala yakalanamadı.
Saraybosna’da DW’nin sorularını yanıtlayan Soykırım Kurbanları ve Tanıkları Derneği’nin Lideri Murat Tahirovic, soykırımın orta kademedeki 227 sorumlusu hakkında kapsamlı haber ve doküman topladıklarını, fakat buna karşın bu bireylerin hakim önüne çıkartılmadıklarını kaydetti.
Aradan 25 yıl geçti ve Sırbistan ve Sırp halkının büyük bir çoğunluğu katliamı soykırım olarak nitelendirmeyi reddediyor.
Hala savaş suçluları Mladiç ve Karaciç’in ismini taşıyan sokaklar, mektepler, yurtlar var. Katliama direkt ya da dolaylı olarak katılmış pek çok isim bugün siyasetçi ya da şirket sahibi.
Saraybosna’daki tarih Profesörü Husnija Kamberoviç’e nazaran Srebrenitsa’da yaşananların unutulmasını isteyenler var.
“Artık pek çok insan Srebrenitsa’yı fakat yıldönümlerinde hatırlıyor” diyen Kamberoviç, sitemini şu laflarla tamamladı:
“Belki de yabancı memleketler, utanç verici bir rol oynadıkları için de, Srebrenitsa’da yaşananları unutmak istiyordur…”
25 YILLIK ACININ ISMI: SREBRENİTSA
NTV
