“Sezercik”, “Acı Hayat”, “Küçük Hanım”, “Otobüs Yolcuları”, “Üç Tekerlekli Bisiklet” ve “Kanun Namına” isimli prodüksiyonların da aralarında bulunduğu unutulmaz sinemalara imza atan oyuncu Ayhan Işık, vefatının 41. yılında yad ediliyor.
Siyah beyaz sinemaların aranılan oyuncusu, yapımcı, direktör, senarist, ses sanatkarı ve ressam Işık, kısa ömrüne sığdırdığı onlarca sinemayla, Türk kişisinin kalbindeki tarafını perçinledi.
Asıl ismi Ayhan Işıyan olan sanatçı, 5 Mayıs 1929’da İzmir’de Selanik göçmeni kalabalık bir ailenin 6. evladı olarak yerküreye geldi.
Sanatçı, 1967’de Ses mecmuası için kaleme aldığı metinde, kendisinin “büyük kent çocuğu” olduğunu belirterek, ömür hikayesini şu laflarla anlatmıştı:
“Ailemin en küçük evladıydım. Üç kız, iki erkek kardeşim vardı. Dört aylık bir bebekken İstanbul’a göç etmişiz. Zati, validem ve pederim, İzmir’e Selanik’ten gelmiş. Yunan işgali üzerine, Osmanlı Imparatorluğu’nun bu şık kentini terk edip ‘muhacir’ olmuşlar. İstanbul’da Saraçhanebaşı’ndaki pederimin büyük saraç dükkanı hala gözümün önündedir.
Altı yaşındayken babasız kaldım. İlkokulu Bomonti’deki 44. Mektep’te bitirdim. Ortaokula başladığım günlerde Babıali’ye geldim. Zira mektebe gidebilmek İçin çalışmak zorundaydım. Gazete ve mecmualarda hikaye ve kapak fotoğrafları çizmeye başlamıştım. Birinci kazandığım parayı güya dünmüş üzere hatırlarım; 14 lira. Konuta koşup anama verdiğim bu müjdeyi hiç unutmam. Yaz tatilinde Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası’nda kırık şişe kontrolörlüğü yaptım. Haftada 25 lira alıyordum. Vapurla gidip gelirken boş durmuyor, mecmuaların ısmarladıkları ve illüstrasyon denilen renkli fotoğrafları çiziyordum. Şirket-i Hayriye’nin 63 numaralı Sütlüce vapuru, güya benim fotoğraf atölyem olmuştu!”
GRAFİKERLİKTEN FILME…
Lise yıllarında Mahir İz, Salah Birsel ve Rıfat Ilgaz üzere usta isimlerin talebesi olan Işık’ın mektep arkadaşlarından kimileri da senarist Safa Önal, karikatürist Ferruh Doğan ve ressam – karikatürist Semih Balcıoğlu’ydu.
Bir müddet İstanbul Darphanesi’nde ressamlık da yapan Ayhan Işık, İstanbul Devlet Şık Sanatlar Akademisi Fotoğraf Kısmı’ndan 1953’te mezun oldu. Akademi’de Bedri Rahmi Eyüboğlu’ndan dersler alan Işık’ın buradaki periyot arkadaşları ise Fikret Otyam, Altan Erbulak, Remzi Raşa, Adnan Varınca, Nedim Günsür, Orhan Peker ve Turan Erol’du.
Ayhan Işık, akademiye devam ederken, yazı işleri müdüriyetini Sezai Solelli’nin yaptığı, o devrin tek film mecmuası olan Yıldız mecmuasına ressam olarak girdi. Solelli’nin teşvikiyle mecmuanın 1951’de açtığı “artist” müsabakasına katılan sanatçı, Belgin Doruk ile birlikte 1. oldu.
Arkadaşlarının Hollywood starı Clark Gable’ye benzettiği Ayhan Işık, müsabakadaki aşamasının akabinde, Işıyan soyadını Ermeni kökenli çağrışımı yapması nedeniyle “Işık” olarak değiştirdi.
Usta sanatçı birinci defa, direktörlüğünü ve senaristliğini Münir Hayri Egeli’nin üstlendiği, 1951 prodüksiyonu “Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan” sinemasındaki yardımcı rolüyle beyazperdede gözüktü.
Ömer Lütfi Akad ile 1950’de çalışmaya başlayan Işık, Akad’ın Türk filminde geçiş periyodunu bitiren ve filmciler periyoduna geçiş yapıtı olarak kabul edilen 1952 imalatı, “Kanun Namına” sinemasındaki rolüyle büyük beğeni kazandı. Sanatçı, Akad’ın 1953’te “Katil” ve “Öldüren Şehir”, 1955’te “Kardeş Kurşunu”, 1970’te ise “İngiliz Kemal Lawrence’e Karşı” sinemalarında de rol aldı.
Usta sanatçı, Osman Seden’le birlikte 1957’de “Bir Avuç Toprak” sinemasını çekti.
HOLLYWOOD’UN KAPISINI 1959’DA ARALADI
Hollywood imalatlarında da rol almak isteyen başarılı oyuncu, 1959’da ABD’ye giderek birtakım sinemalarda küçük roller aldı ve film konusunda araştırmalarda bulundu. Türkiye’ye döndükten sonra, setteki oyuncuların hakları ve disiplini konusunda unsurlu bir davranış sergileyen Işık’ın bu duruşu, Türk filmindeki birçok yapımcıya da örnek oldu.
Ayhan Işık, 1960’lı yılların başında Vedat Türkali’nin kaleme aldığı “Otobüs Yolcuları” sinemasıyla 1961’de yine Yeşilçam’a döndü. Sanatkarın, Belgin Doruk’la birlikte rol aldığı 1961 prodüksiyonu “Küçük Hanım” sineması seyirciler tarafından epey beğenildi.
İzleyenlerin “Taçsız Kral” ismini taktığı Işık, Yeşilçam yıldızlarının 1970’lerde sahneye çıkma ve plak doldurma modasına uyarak, 1972’de Münir Nurettin Selçuk’tan ders alarak, klasik Türk müziği kolunda sahne denemeleri yaptı ve 45’lik bir plak doldurdu.
Çeşitli reklam sinemalarında de rol alan usta oyuncu, 1975’ten sonra oyunculuğunun yanı sıra yapımcı, senarist ve direktör olarak Türk filmine ekte bulundu.
“SİNEMACILIK ASLA ÇAĞDAŞ BİR KÖLELİK SİSTEMİNE DÖNÜŞMEMELİDİR”
Sanatçı, 1976’da başrolünde taraf aldığı ve direktör koltuğuna oturduğu “Örgüt” isimli sineması çekti, tıpkı yıllarda İtalyan yapımcılarla çektiği ve başrolünü Klaus Kinski ile paylaştığı “La Mano Che Nutre La Morte” ve “Le Amanti Del Mostro” sinemalarını yaptı. Bu sinemalar, İtalya’nın yanı sıra Avrupa’nın kimi memleketlerinde vizyona girse de Türkiye’de sansür nedeniyle seyirciyle buluşamadı.
Yeşilçam’da ekseriyetle tuttuğunu koparan, mert, bıçkın mahalle delikanlısı karakterlerine hayat veren Türk filminin “Taçsız Kral”ı hayatı boyunca 200’e yakın sinemada rol aldı.
Ayhan Işık, Türk filminde yaşanan sorunlara ait yaptığı bir açıklamada, şunları söylemişti:
“1958’de Hollywood’a gittim. Orada yaklaşık bir yıl boyunca bizim mesleğin ne çeşit kurallara bağlı olarak yürütüldüğünü gözlemledim. Dışarıda sinema oyuncularına emekleri karşılığında vadeli senetler vermek üzere tuhaf tatbikler yoktur, çalışma ve dinlenme saatleri titizlikle denetim altına alınmıştır. Sendika bütün çalışmaları denetler. Piyasada hak ihlali yaratacak işlerin yapılmasına beis olur.
Şayet ki Yeşilçam’ın gelecekte genç kişileri acımasızca yiyip yutan dev bir sömürü mekanizmasına dönüşmesini istemiyorsak, ne yapıp edip bir ‘Sinema Kanunu’ çıkartmalı, önemli bir sendika kurmalı ve bütün çalışanın, daha mesleğe birinci adımını atar atmaz sigortalandırılması için gereken kanuni baskıyı patronlar üzerinde kurmalıyız. Ben kendi adıma sinema setlerinin bu memlekette hem oyuncu hem direktör hem de vesair teknik elemanlar için birer zulüm çekme mekanı değil de profesyonel bir iş meydanına dönüşmesi için elimden her ne gelirse yapacağım. Sinemacılık asla çağdaş bir kölelik sistemine dönüşmemelidir. Film bir sanat, filmci da bir sanatçıdır. Buna yakışır muamele görmelidir.”
Türkan Şoray’la oynadığı sinemalarla önemli bir bayan hayran kitlesi oluşturdu
Edebi ürünlerin film uyarlamalarında da rol alan sanatçı, 1961’de Vedat Türkali’nin ürününden uyarlanan “Otobüs Yolcuları”, 1965’te Kemal Tahir’in “Namusum İçin”, 1969’da ise Peyami Safa’nın “Cingöz Recai” ürününün sinema uyarlamasında rol aldı.
Sanatçı, kariyerinde ayrıyeten Metin Erksan, Ertem Göreç, Halit Refiğ ve Memduh Ün üzere kıymetli direktörlerle de çalıştı. Sergilediği rollerle birçok mükafata kıymet görülen Işık, 1954’te Türk Sinemaları Şenliği’nde, 1962’de Ses mecmuasının, 1965’te ise Artist mecmuasının açtığı yarışta “En Başarılı Erkek Oyuncu” seçildi.
Son aşama tavırlı olmasıyla bilinen, sıhhatine çok dikkat eden, dakik ve işine değerli bir oyuncu olarak gösterilen sanatkarın, 1970’li yıllarda yazmaya başladığı ve vefatından sonra tefrika halinde yayımlanan “Hayatım” isimli hatırat kitabı ile yazıp, çizdiği “Aşka İnanmıyorum” isimli fotoğraflı romanı bulunuyor.
Hususî hayatında gösterdiği ihtimam ve eşine olan sevgisini her fırsatta lisana getiren sanatkarın, Gülşen Işık ile evliliğinden 1962’de Serap ismini verdiği kızı yerküreye geldi.
Ayhan Işık, 13 Haziran 1979’da İstanbul’da Bebek’teki hanesinin balkonunda istirahat ettiği sırada geçirdiği dimağ kanaması sonucu, üç gün ağır bakımda kaldıktan sonra 16 Haziran 1979’da şimdi 50 yaşındayken hayatını kaybetti. Cenazesi Şişli Camisi’nde kılınan namazın akabinde, Zincirlikuyu Mezarlığında toprağa verildi.
SADRİ ALIŞIK İLE DOSTLUĞU
Usta oyuncu Sadri Alışık ile Ayhan Işık, 1951 yılında bir sinema setinde tanışarak, uzun yıllar birlikte çalıştı.
Bilhassa “Küçük Hanım” serisi ile birlikte dostlukları pekişen ikilinin bağları devir içerisinde olgunlaşarak, Işık’ın vefatına kadar hiç kopmadı. Türk filminde örnek gösterilen dostlukları sonucu ikili, “Yeşilçam’ın Bıçkın Delikanlıları” olarak anıldı. Sadri Alışık Kültür Merkezi tarafından uzun yıllar boyunca Ayhan Işık ismine hususî mükafatlar verildi.
Usta oyuncunun rol aldığı sinemalardan kimileri şöyle:
“Yangın”, “Doktor İgor Kara Haydar”, “Her Şeyim Sensin” , “Şerefimle Yaşarım”, “Çalınmış Hayat”, “Dağların Kartalı”, “Öleceksek Ölelim”, “Şampiyon”, “Zindandan Gelen Mektup”, “Ekrem Küçük Hanımın Şoförü”, “Yaşamak Kolay Değil”, “Yüzbaşı Kemal Tel Örgü”, “Sevdiğim Adam”, “Aslan Yürekli Kabadayı”, “Kumarbazın İntikamı”, “Şoförün Kızı”, “Ayhan Güneşe Giden Yol”, “Sevinç Gözyaşları”, “Hızır Dede” , “Necmi Koçum Benim”, “Ayşecik Canımın İçi”, “Kırık Anahtar”, “Turgut Şaşkın Baba”, “Bahriyeli Ahmet”, “Çifte Nikah”
NTV
