BORDERLINE KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR?
Borderline (Sınırda kişilik bozukluğu) kişinin etrafını algılama biçiminde, düşünme stilinde, beşerler hakkındaki hislerinde ve insan bağlarında sorunlara yol açan bir rahatsızlıktır.
Çoklukla ergenlik ve genç yetişkinlik periyodunda gelişmeye başlar. Hastalığın isminde geçen ve ‘Borderline nedir?’ sorusunun sorulmasına neden olan sözün manası; “sınırda, belirsiz” olarak söz edilebilir.
Sonda kişilik bozukluğu olan bireylerde; ani duygudurum değişiklikleri ve kendilerinin nasıl biri olduğu, hayattaki rollerinin ne olduğu konusunda kararsız niyetler görülebilir. Bunların sonucu olarak bu bireylerin ilgi alanları ve kıymetleri çarçabuk değişebilir.
Borderline kişilik bozukluğu olan şahıslar, olayları çok iyi ya da çok berbat üzere uçlarda görmeye meyillidir. Bu bireylerin beşerler hakkındaki fikirleri çok çabuk değişebilir. Bir gün arkadaş olarak gördükleri birini sonraki gün düşman olarak görebilirler. Bu nedenle toplumsal hayatta ağır ve istikrarsız münasebetler kurarlar.
SIKÇA GÖRÜLEN BELİRTİLERİ
· Biriyle çok çabuk yakınlık kurma ya da kendinden uzaklaşacağını düşündüğü kişi ile çabucak bağlantısı kesme üzere terk edilmekten kaçınan davranışlar sergileme
· Aile, arkadaş ve yakın etraf ile ilgili süratle değişen çok sevgi ve nefret üzere uç hislere sahip olma
· İstikrarsız ve bozulmuş benlik duygusu
· Dikkatsiz otomobil sürme, çok ve mantıksız para harcama, husus kullanımı, çok fazla yemek yeme, çok cinsel davranışlarda bulunma, kumar oynama üzere tehlikeli ve dürtüsel hareketler yapma
· Kendine ziyan verme
· Tekrarlayan intihar niyetleri yahut teşebbüsleri
· Birkaç saat ile birkaç gün ortasında süren ani ve ağır duygudurum değişimleri
· Daima olarak boşlukta hissetme
· Uygunsuz ve ağır öfke, öfke denetim sorunları
· İtimat sorunu yaşama, öbür insanların niyetleri hakkında çok ve irrasyonel şüphecilik olarak sayılabilir.
Borderline bozukluğu olan bireylerde tüm belirtiler görülecek diye bir durum kelam konusu değildir. Birtakım hastalarda birkaç belirti görülürken kimilerinde sayılan belirtilerin neredeyse hepsi gözlenebilir. Belirtilerin ortaya çıkışı sıradan olaylarla tetiklenebilir.
Örneğin iş gezisi nedeniyle yakın etrafından ayrılan bir bireyde belirtiler görülmeye başlayabilir. Belirtilerin şiddeti ve müddeti bireyden şahsa değişir. Kişinin genel durumu ve hastalığının derecesi belirtilerin yoğunluğunu belirler.
BORDERLINE KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?
Borderline hastalığının nedenleri tam olarak aydınlatılamamıştır. Fakat bilimsel çalışmalar, birtakım faktörlerin; borderline kişilik bozukluğunun gelişmesinde ya da hastalığın görülme riskini artırmada rol oynayabileceğini göstermiştir.
Birinci derece yakınında borderline kişilik bozukluğu olanlar, bu hastalığa sahip olma açısından risk altındadır. Bu durum hastalığın genetik bir temeli olabileceğini gösterir.
Borderline hastalığı olan ve sağlıklı şahısları içeren çalışmalarda, bu iki kümenin beyin yapılarında işlevsel ve yapısal birtakım farkların olduğu saptanmıştır. Lakin bu farkların hastalık gelişiminde ne derece tesirli olduğu bilinmemektedir.
Çevresel, toplumsal ve kültürel faktörler de hastalığın oluşumunda rol oynuyor olabilir. Borderline hastalığı olan şahıslar; çocukluk devirlerinde taciz, terk edilme üzere travmalar yaşadığını aktarmıştır.
Ruhsal hastalıklar genel olarak pek çok faktöre bağlı olarak gelişir. Tek bir neden hastalığın gelişimini açıklamada yetersiz kalır.
Genetik, çevresel ve yapısal faktörler borderline hastalığının gelişiminde potansiyel nedenler olsa da bu faktörleri taşıyanların mutlaka hasta olacağını ya da bu faktörleri bulundurmayan şahısların asla hasta olmayacağını söylemek mümkün değildir.
HASTALIĞIN KOMPLİKASYONLARI
· Daima işini kaybetme yahut değiştirme
· Eğitimini tamamlayamama
· Tutuklanma, mahpusa girme üzere hukuksal sorunlar yaşama
· Çatışmalı bağlara sahip olma, evlilikte sorun yaşama, boşanma
· Kendine ziyan verme ve bu duruma bağlı olarak hastane yatışı
· Yıpratıcı bağlarda bulunma
· Riskli davranışlar sonucu plansız gebelik, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, trafik kazaları, arbedeye karışma üzere durumların içerisinde yer alma
· İntihar etme teşebbüsünde bulunma ve hayatı sonlandırma olarak sayılabilir.
Hastalığın komplikasyonları çok önemli sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle borderline hastalığı göz arkası edilmemesi gereken bir hastalıktır.
Kişinin sıhhat durumunun yanı sıra iş ve toplumsal hayatı üzerinde de tesirleri olur. Borderline hastalığı olan kişinin bir uzmandan yardım alarak rahatsızlığını denetim altında tutması, hastalığa bağlı komplikasyonların azaltılması yahut görülmemesi açısından hayli kıymetlidir.
Borderline hastalığı olan bireyler, öbür kimi ruhsal hastalıklar açısından da risk altındadır.
Bu hastalıklar:
· Depresyon
· Alkol, uyuşturucu bağımlılığı
· Anksiyete
· Yeme bozuklukları
· Bipolar bozukluk
· Travma sonrası gerilim bozukluğu
· Dikkat dağınıklığı/ Hiperaktivite bozukluğu
· Başka kişilik bozuklukları formunda sıralanabilir.
Çoklu kişilik bozukluğu rahatsızlığının, borderline hastalığının özel bir örneği olduğunu belirten araştırmacılar vardır. Ruhsal hastalıklar birbiri ile fazla kontaklı olabileceğinden bu teorileri nihaileştirmek uzun vakit alabilir.
BORDERLINE KİŞİLİK BOZUKLUĞU TANISI
Geçmişte borderline kişilik bozukluğu, tedavisi güç bir hastalık olarak görülmüştür. Lakin günümüzde ispata dayalı yeni tedavi yaklaşımları ile hastaların belirtilerini azaltmak, hafifletmek ve ömür kalitelerini artırmak mümkün olmuştur.
Borderline kişilik bozukluğu tanısı, psikiyatrist ve hasta ortasındaki görüşme ile koyulur. Borderline hastalığı ile birlikte başka kimi ruhsal hastalıklarla birlikte görülebileceğinden hastada teşhis koymak çok kolay değildir.
Psikiyatrist, hasta ile belirti ve bulguları üzerine konuşarak hastanın genel mental durumunu kıymetlendirir. Hastadan, borderline testi olarak da isimlendirilebilecek mental durum hakkında fikir edinmeyi sağlayan bir kağıdı doldurması istenebilir.
Kişinin ailesinde borderline ya da farklı cinste bir rahatsızlık olup olmadığı da görüşme esnasında sorgulanır. Hastada görülen belirtilere neden olabilecek öbür durumların değerlendirmesi yapılarak bu durumlar mümkün sebepler ortasından dışlanmaya çalışılır. Tüm bunlar sonucunda hekim tanıyı koyar.
BORDERLINE KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİSİ
Borderline tedavisi, temel olarak şahısta görülen belirtilerin denetim altına alınması ve ömür kalitesinin artırılması için yapılır. Tedavide en sık kullanılan formül psikoterapidir. Gerekli olduğu durumlarda psikoterapiye ilaç tedavisi de eklenebilir.
Kişinin kendine ziyan vermesi, şiddetli belirtiler göstermesi üzere durumlar hastaneye yatışı gerektirebilir. Borderline kişilik bozukluğunun yanı sıra hastalıkla birlikte görülebilecek ek rahatsızlıkların da tedavi edilmesi faydalı olur. Böylelikle hasta tedaviden daha çok yarar görür, ömür kalitesindeki artış daha fazla olur.
Psikoterapi ya da öbür ismiyle konuşma terapisi, borderline hastalığındaki temel tedavi yaklaşımıdır. Terapide şahsa; dürtülerini denetim etme, kişinin durumunun farkında olarak münasebetlerini geliştirme, hastalık hakkında bilgi sahibi olma üzere hususlarda yardımcı olunur.
Psikoterapinin pek çok farklı çeşidi vardır. Terapist kişi ile birebir görüşebileceği üzere bir küme tertibi da düzenleyebilir. Terapist eşliğindeki küme seansları, kişinin hislerini tabir etmesinde ve karşısındakini sağlıklı olarak anlayabilmesine yardımcı olur.
Borderline hastalığı olan bireylerde inanç sorunu sıklıkla görülse de hastanın terapistine güvenmesi ve inanması tedavinin muvaffakiyet bahtını yükseltir.
İlaçlar, borderline tedavisinde çok fazla tercih edilmez. Lakin depresyon, duygudurum değişimleri ve hastalıkla birlikte görülen mental hastalıkların iyileştirilmesinde ilaçlar kullanılabilir.
Borderline kişilik bozukluğu olanlarla yakın bağ içerisinde olan şahıslar de terapiden yarar görebilir.
Borderline hastalığı ve beraberinde gelen meselelerle baş etmek çok kolay değildir. Hasta ve yakın etrafının bu sıkıntıların farkında olması, meselelere birlikte tahlil araması tedavinin çok daha tesirli olmasını sağlar.
Borderline kişilik bozukluğu, önemli sonuçlara neden olabilecek bir mental hastalıktır. Bu hastalığın belirtilerini gösteren bireylerin bir psikiyatriste başvurması ve mental sıhhat durumunun kıymetlendirilmesi tavsiye edilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: MERAKLI BAYKUŞ ‘KUKUMAV’ KAMERADA
NTV
