İstanbul, Şile’de bulunan Çavuş Mahallesi Mezarlığı, 1970’li yıllarda kurulmuş olmasına karşın bölge çok eski bir yerleşim yeri olduğu için mezarlıkta çok sayıda Osmanlı periyoduna ilişkin mezar taşı bulunuyor. Lakin mezar taşları korunmak yerine, Çavuş Mahallesi Mezarlığı’nın duvarlarında kullanılmış.
Duvarların içinde 16-17 yüzyıla ilişkin çok sayıda mezar taşı bulunuyor. Tarihi talanda bununla da yetinilmemiş duvarların üstü, tarihi mezar taşlarının kavuklarıyla süslenmeye çalışılmış. Duvarların birtakım kısımlarının içinde de kavukların kullanıldığı görülüyor.
Duvarların aşikâr kısımlarında tarihi mezar taşlarının kitabelerini de açıkça görmek mümkün. Mezar taşlarının neredeyse tamamı kırık ya da parçalanmış durumda.
Tarihçi Mehmet Dilbaz mezarlıkla ilgili olarak, “Bizim tespit ettiğimiz taşlar 350 yıllık ancak duvarların içi tam eski taş dolu. Tahminen orada 700 yıllık taş da var. O yüzden buradaki durum tarihçiler için çok önemli” sözlerini kullanıyor.
“BİZİM TESPİT ETTİĞİMİZ TAŞLAR 350 YILLIK”
Tarihçi Mehmet Dilbaz, Çavuş Mahallesi Mezarlığı’nın duvarlarının kelam konusu mezar taşlarıyla dolu olduğunu belirterek, “Şile aslında pek bilmediğimiz bir yer, iyi bir tanıtıma çok muhtaçlığı var. Zira bu bölge Osmanlı İmparatorluğu’ndan evvel Türklerin yerleştiği bir yer. Daha Anadolu Selçukluların son vaktinde buralarda, bu bölgede Türk köyleri kuruluyordu. O devirde esasen Şile’nin tarihi 2 bin yıl geriye gidiyor. Bu bölgede yaklaşık olarak 800-900 yıldır Türk varlığı biliniyor. Şile’deki mezarlıklarda büyük bir kısmı günümüze kadar gelmese de çok eski tarihli mezarlar var. Bu bahsettiğimiz mezarlıkta bizim içinde yaptığımız tespitte bulabildiğimiz en eski taş 350 yıllık. Ancak Şile’nin merkezinde olması burasının aslında daha da eski bir mezarlık olduğunu gösteriyor. Bizim tespit ettiğimiz taşlar 350 yıllık lakin duvarların içi tam eski taş dolu. Tahminen orada 700 yıllık taş da var. O yüzden buradaki durum tarihçiler için çok kıymetli. 1970’lerde periyodun belediyesi bir paklık, düzenleme yapıyorum başıyla içerideki Osmanlı mezar taşlarını sökmüş. Ve o mezar taşlarını tutup mezarlığın etrafındaki duvarın içine işlemiş yani taşları döşemiş, üst üste yığmış, sonra da bir komik bir şey bu o taşların kavuk kısımlarını duvarların üzerine süs olarak döşemiş. Bir Avrupalı arkeolog için ya da sanat, kültür tarihçisi için o duvarın içinde bir medeniyet yatıyor, duvarların içi mezar taşı dolu” dedi.
“ŞİLE ÇOK KIYMETLİ BİR NOKTADIR TARİHİ AÇIDAN”
Dilbaz, Şile’nin tarihi açıdan kıymetli bir bölge olduğundan da bahsederek, “Acil olarak duvarın arkeologlar eşliğinde sökülerek, yavaş yavaş fırçayla temizlenerek, o taşların çıkartılıp Şile’de kurulacak bir Osmanlı mezarlığı müzesine nakledilmeli. Orada hepsi çok değerli ve sergilenmesi gereken taşlar. Şile’nin köylerinde yapılacak tarih çalışmalarında çok eski periyotlara ilişkin bilmediğimiz kayıtlar ortaya çıkarılabilir. Şile çok değerli bir noktadır tarihî açıdan” formunda konuştu.
“17. YÜZYIL YANİ 1600’LER, 4. MURAT DEVRİNE İLİŞKİN DURUYOR”
Mehmet Dilbaz, duvarların içinde kullanılan mezar taşlarının hangi periyoda ilişkin olduğu konusunda ise, “Mezar taşlarındaki yazılarda bir nevi evrim geçiriyor. Mesela Fatih Sultan Mehmet periyodundaki mezar taşı kitabelerindeki yazım üslubuyla, 17. yüzyıldakiler tıpkı değil, 19. yüzyıla geldiğinde daha çok istifli yani süt üste yazı halinde dönüyor. Bu taş mümküne 17. yüzyıl yani 1600’ler, 4. Murat periyoduna ilişkin duruyor zira o devrin üslubuyla yazılmış. Bu taşta yeniden üslup olarak 17. yüzyıl ortalarına tarihlenen bir taş. O periyotta Şile’de büyük bir kadılık var, kadılığa bağlı bir yerleşim var. Birebir vakitte Rumlar içinde çok değerli bir yerleşim. O yüzden Osmanlı’nın devlet kurumlarının farklı boyutlarda bulunduğu bir yer. Şile kolay bir balıkçı köyü değildi. O yüzden bu kadar ayrıntılı, bu kadar hoş yazıların bulunduğu taşlar var. Zira çok değerli kadılar var” dedi.
NTV
