Sarsıntılarla ilgili değerlendirmelerde bulunan jeolog Prof. Dr. Naci Görür, İstanbul, İzmir ve Malatya için ihtarlar yaptı.
“BURASI DAHA EVVEL HAYLİ SESSİZDİ”
Malatya’da meydana gelen 4,7 büyüklüğündeki zelzelenin akabinde Prof. Dr. Naci Görür, Çelikhan-Erkenek bölgesi ile Maraş-Türkoğlu bölgesine dikkat çekerek bu bölgede geçmiş tarihte yaşanan sarsıntıları hatırlattı. Prof. Dr. Görür, “Malatya’da olan zelzeleler çoğunlukla Doğu Anadolu fay nesli üzerinde oluyor. Bu nesil Bingöl Karıova’dan başlıyor, İskenderun Körfezi’ne kadar devam ediyor. Bu fay nesli bilhassa 2020 yılında Elazığ’da olan sarsıntı nedeniyle hareketlendi. Burası daha evvel hayli sessizdi. Yalnızca 1970 yıllında Bingöl sarsıntısı vardı. Ondan sonra da küçük zelzele olan Palu sarsıntısı oldu. O vakit Sivrice’ye dikkat etmek gerekir diye ihtarları yapmıştık. 2003-2004 yıllarında bu uyarıyı yaptım ancak Palu sarsıntısı 2010 yılında oldu” dedi.
ÇELİKHAN-ERKENEK, MARAŞ-TÜRKOĞLU FAYINA DİKKAT
Evvelki yıllarda yaşanan sarsıntıların tekrar edebileceği ihtarında bulunan Prof. Dr. Görür, “2020 yılında da Elazığ Sivrice’de sarsıntı oldu. Bu sarsıntı sınırı Sivrice ile Pütürge ortasındaki fay kolunu kırdı. Münasebetiyle hem Elazığ’ı hem de Malatya’yı etkiledi. Sivrice çizgisi kırılınca dikkatimizi onun Güneybatısında yer alan Çelikhan-Erkenek ortasına ve Maraş-Türkoğlu yöresine dikkat çekmeye başladık. Zira bu türlü doğrultu atımlı faylar bir yerde büyük sarsıntı ürettikleri vakit o fay üzerinde onun devamı olan yerlerde gerilimi artırır. Zelzele olduğu vakit kırılan fay kolunun gücünün kıymetli bir kısmı sismik dalga halinde yahut bir ısı biçiminde boşalır fakat kıymetli bir kısmı da o fayın devamına transfer olur. Hasebiyle Elazığ-Malatya ortasında kol kırıldığı vakit Çelikhan-Erkenek bölgesine dikkat etmek gerekir. Bir de tarihi zelzelelere bakarız. Tarihte ne olmuşsa günümüzde de emsal şeyler olabilir. Hakikaten de o bölgenin problemli olduğunu düşünüyorum. Hangi yer bilimciye sorsak problemli olarak sayacaklarının ortasında Çelikhan-Erkenek, Maraş-Türkoğlu yöresini sayar. Vakit varken lokal idarelerin, halkın hazırlıkları yapmasında yarar var” sözlerini kullandı.
“İZMİR’DEKİ ZELZELE, BEKLENEN ZELZELE DEĞİLDİ”
Öte yandan geçtiğimiz günlerde İzmir’de hissedilen can ve mal kaybında neden olan sarsıntının akabinde konuşan Prof. Dr. Görür, İzmir’in eskiye göre sarsıntı manasında daha hassas olduğunu söz ederek “Yer bilimciler olarak İzmir de zelzele beklediğimiz yerler ortasında. İzmir’de hala zelzele bekliyoruz. Bilhassa İzmir fayı üzerine, yani Gediz grabeninin güney hudut fayı İzmir fayı olarak İzmir’in içerisine gelir. Bayraklı’nın falan bulunduğu körfezin içerisine gelir. Asıl sarsıntı üretecek fay İzmir fayıdır. Daha o fay kırılmadı. O kırılırsa 7 büyüklüğünde zelzele üretebilir. Geçenlerde İzmir’de olan sarsıntı aslında Kuşadası Körfezi üzerinde oldu. O sarsıntı İzmir’in beklenen sarsıntısı değil. Bu zelzele de etraftaki faylara gerilim transferi yaparak ya da düzeyini değiştirerek bazılarında yükleyip, bazılarında geciktirmiş olabilir. Bilhassa İzmir yarımadası üzerinde kuzey güney taraflı olan fayları değerli ölçüde etkilemiş olabileceğini düşünüyorum. İzmir’in eskiye göre zelzele bakımından daha hassas hale geldiğini söyleyebilirim” diye konuştu.
MARMARA’DA İKİ FAY KOLU KİLİTLİ
Mümkün İstanbul sarsıntısı ile ilgili olarak son araştırmalar hakkında bilgiler veren Prof. Dr. Görür kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Son yapılan bütün araştırmalar Marmara’da iki farklı fay kolunun kilitlendiği istikametinde. Bunlardan biri Kumburgaz fay kolu, oburu de Adaların güneyindeki fay kolu. Bu iki fay kolu kilitli. Yani bu kol üzerinde rastgele bir önemli sarsıntı olmuyor. Ufak sarsıntılar oluyor bu da bizim klik dediğimiz daha yavaş kaymaların sonucu olan küçük sarsıntılar. Bunlar da kilitli fay kısmını etkiliyor. Belli manada da gerilim değişimine neden oluyor. Bu da bizi endişelendiriyor. Şu an birçok araştırmacılar Marmara’da bu iki fay kolundan birinin kırılması sonucunda asgarî 7,2 büyüklüğünde bir zelzele olacağını bekliyor. Bilhassa Kumburgaz kolunun yani Silivri açıkları ile Yeşilköy açıklarına uzanan 65 kilometrelik fayın kırılmasıyla en az 7,2 büyüklüğünde bir sarsıntı olacağını lakin Adaların güneyinden geçen fay sınırı kırılırsa en fazla 7 büyüklüğünde sarsıntı olacağını düşünüyoruz. Lakin her ikisinin birden kırılma mümkünlüğü var. Ya tıpkı vakitte ya da muhakkak bir vakit aralığından sonra kırılma mümkünlüğü var. İkisi birden kırılırsa İstanbul’da 7.6 büyüklüğünde bir zelzele olacak. Farklı vakitlerde olursa kısa vakit içerisinde 7’nin üzerinde iki farklı sarsıntı olacak demektir. Bunun örneği 1766 yılında olmuştur. 1766 yılında 3 ay ortayla 2 tane 7’nin üzerinde zelzele meydana gelmiş. Münasebetiyle Marmara’daki durum zelzele istikametinden tasa vericidir.”
NTV
