Hazırlayan: Onur Akçay / ntv.com.tr
Birinci olarak kısaca sayılara göz atalım ve hibrit ile elektrikli araçların Türkiye’deki son durumunu özetleyelim. 2020 mart ayında 1.375 olan hibrit araba satışı, bu yıl birebir ayda 5.423 olarak gerçekleşti ve yaklaşık yüzde 300’lük bir büyüme yakaladı. Elektrikli araç satışı ise 27 adetten 174’e yükselerek yaklaşık yüzde 550 arttı. Birinci çeyrekleri karşılaştırdığımızda da yükselen satış adetleri göze çarpıyor. 2020 ocak-mart devrinde 3.504 adet olarak gerçekleşen hibrit araba satışları, 2021 ocak-mart periyodunda 12.402 olarak kayıtlara geçti. 107 adet olan elektrikli araç satışları ise 312’ye yükseldi.
SEÇENEKLER ÇOĞALDI
Aslında bu sayılar ülkemizde hibrit ve elektrikli arabalara ilginin her geçen gün arttığının değerli bir göstergesi. Satışların çok daha yüksek adetlere çıkması için iki değerli nokta bulunuyor.
Birincisi; hibrit ve elektrikli araçlara önyargıyla yaklaşan insanların başlarındaki soruların gerçek bağlantıyla cevaplanması, bilgi eksikliğinden kaynaklı telaşların giderilmesi. İkincisi ise Türkiye kurallarına uygun model sayısının artması.
Bilhassa yeni modellerin yanı sıra ülkemizde talep gören, çok satan modellerin hibrit yahut elektrikli versiyonlarının piyasaya girmesi algının değişmesinde kıymetli bir rol oynuyor. Örnek olarak Toyota Corolla’nın hibrit versiyonun değerli satış adetlerine ulaşmasını, filo satışlarında dahi tercih edilmesini yahut kısa müddet evvel satışa sunulan “eTSI Mild Hybrid Teknolojisi” kullanan Yeni VW Golf’ün yükselen satış grafiğini gösterebilirim.
Artık gelelim yaygın olarak kullanılan elektrikli ve hibrit araç cinslerine.
HİBRİT ARABALAR (HEV)
Bu araçları tam hibrit olarak tanımlayabiliriz. Hem yanmalı hem de jeneratörü bulunan elektrikli motora sahiptir. Araca bağlı olarak yanmalı ve elektrikli motorlar birlikte de çalışabilir, başka ayrı da vazife yapabilirler. Hibrit aküsü, araç ilerlerken frene basıldığı ve basılmadığı her iki durumda da şarj olur. Kalkışta ve düşük süratlerde yalnızca elektrik motorunu kullanabilirler, bu sayede yakıt tüketimleri ve emisyonları epeyce düşüktür.
HAFİF HİBRİT (MHEV) – MİLD HYBRİD (YARI HİBRİT) ARABALAR
Yarı hibrit olarak isimlendirilen araçlarda elektrikli motor, yanmalı akaryakıtlı yahut dizel motora takviye verir. Yani yalnızca elektrikli motorla aracın hareket etmesi mümkün değildir. Araç hareket halindeyken frene basıldığında ortaya çıkan güç bataryada saklanıyor, motor çalıştırılırken ve kalkış esnasında dayanak olarak kullanılıyor. Elektrikli motor araçların en fazla yakıt tükettiği anlardan olan kalkış sırasında devreye giriyor, klasik yanmalı motoru destekliyor, yakıt tüketiminin ve emisyonun düşmesini sağlıyor.
PLUG-İN HİBRİT ARABALAR (PHEV)
Daha büyük batarya kümesi ve elektrik motoru sayesinde öbür hibrit versiyonlara nazaran daha uzun elektrikli menzil sağlayan plug-in araçlarda da hem yanmalı hem de elektrikli motor bulunuyor. Ancak buradaki en kıymetli fark şu; bataryalar frenleme esnasında şarj edilmesinin yanı sıra bir fiş yardımıyla direk olarak prize bağlanarak doldurulabiliyor. Fişli hibrit olarak da tanımlanan bu araçları standart mesken prizine, satın alabileceğiniz ve istediğiniz yere monte ettirebileceğiniz süratli şarj panolarına, hatta neredeyse her AVM’de bulunan süratli şarj istasyonlarına bağlayabilirsiniz.
HANGİ HİBRİT ARACI SEÇMELİYİM?
Bu sorunun yanıtı şoförün kullanım alışkanlıkları, genel olarak izlediği rotalar, günlük yaptığı kilometre, bütçesi üzere birçok sebebe nazaran değişebilir. Fiyat açısından en uygun seçenek yarı hibrit arabalardır. Standart içten yanmalı motorlara sahip versiyonlara tıpkı performansı daha az yakıt tüketimi ve emisyon, yumuşak bir hareket etme kabiliyeti ve azamî menzille birlikte isteyenler için iyi bir alternatiftir.
AVANTAJLARI-DEZAVANTAJLARI NELERDİR?
Tam hibrit araçlar kısa aralıkları büsbütün elektrik motorunun gücüyle gidebilmekte. Bataryasını frenleme esnasındaki güç kazanımının haricinde, içten yanmalı motorla da şarj edebildiğinden kıymetli bir avantaja sahip. Bilhassa kent içi ağır ve dur-kalk trafikte yakıt tüketimi ve emisyon açısından epeyce başarılı bir seçenek. Şarj istasyonuna muhtaçlık duymaz ve elektrik motoruyla yol aldığında son derece sessiz ve konforlu seyahatler sunar. Sürüş biçimine ve trafiğe bağlı olarak menzili değiştiği için net bir şey söylemek imkansızdır.
Sayısı gitgide artan plug-in hibrit modeller ise şu an için en kıymetli seçenek olarak kalıyor. Daha yüksek kapasiteli bataryalar sayesinde başka hibritlere nazaran elektrik motoruyla çok daha uzun uzaklıklar kat edebilir. Lakin hem satın alma hem de şarj etme maliyetleri şoförlerin hevesini kırıyor diyebiliriz. İşin içine şarj istasyonu bulma yahut şarj müddeti üzere hususlarda eklenince seçimler hibrit yahut fişli hibrit yerine tam elektrikli araçlara kayabiliyor.
ELEKTRİKLİ ARABALAR (EV)
Büsbütün elektrikli arabalar nitekim farklı bir tecrübe sunar. Her süratte azamî düzeyde tork açığa çıkardığından çok atak, süratli ve sessiz bir sürüş çıkarır. Batarya üretimi, kullanılan materyaller, geri dönüşüm üzere birçok bahiste hala tartışmalar olsa da şu an için en çevreci seçeneklerin başında gelmektedir. Birinci başlarda menzilleri çok kısaydı, fakat artık günlük hayat ve uzun seyahat standartlarını karşılayan, hatta spor araç performansını sunan modellerin ortaya çıkmasıyla insanların menzil telaşı yavaş yavaş da olsa azalmaya başladı. Birkaç sene sonra çok daha uzun menzilleri göreceğimizi de eklersek büsbütün elektrikli arabaların hem dünyada hem de ülkemizde sayısının artacağını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Bu noktada elektrikli araç satın alınmasında sunulan menzilin yanı sıra şarj noktaları ve şarj mühletinin de sürece tesir ettiğini belirtmek gerek. Şu an Türkiye’de neredeyse şarj istasyonu olmayan kent yok. Birçok özel kurum, akaryakıt markaları hatta araba markaları halka açık alanlara şarj istasyonları kuruyor. Ayrıyeten elektrikli araç sahipleri meskenlerine, garajlarına, bina-site otopark alanlarına kendilerine özel “Wallbox” ismi verilen güçlü şarj istasyonları kurdurabiliyorlar. Standart elektrik şebekesine bağlandığında ortalama 12-15 saat süren araç şarj müddeti, Wallbox üzerinden 1-2 saate kadar düşebiliyor.
NASIL KULLANMALI?
Aslında genel olarak “güvenli sürücü” profiline uygun bir sürüş çıkarmak kâfi. Hibrit yahut elektrikli bir araçtan azamî randıman almak istiyorsak ani ve sert gaz-fren hareketlerinden kaçınmalıyız. Hızlanma ve durmayı yavaş hareketlerle yapmak kıymetli. Örneğin; araç menzilini süratle düşmesini istemeyen şoför takip arasını iyi ayarlamalı. Zira önümüzdeki trafiği iyi okuyarak araçlar durduğuna ayağımızı gazdan çekerek aracın kendi kendisine yavaşlamasına müsaade verdiğimizde hem yakıt tüketimi hem emisyon açısından başarılı bir sürüşe imza atmış oluruz.
“KISA MÜDDETTE AKARYAKIT VE DİZELİ GEÇECEK”
Türkiye’de hibrit araç pazarının önderi olan Toyota’nın Türkiye Pazarlama ve Satış A.Ş. Ceo’su Ali Haydar Bozkurt’a sorularımızı yönelttik. ntv.com.tr Otomotiv Müellifi Onur Akçay’a özel açıklamalar yapan Bozkurt, kısa vakit sonra hibrit araç satışlarının akaryakıtlı ve dizeli geçeceğini belirtti.
Türkiye hibrit ve elektrikli arabaların geleceğini nasıl görüyorsunuz?
“Son datalar bizlere Avrupa tarihinde birinci defa hibrit, şarjlı hibrit ve elektrik motorlu araç satışı dizeli geçtiğini gösteriyor. Avrupa genelinde dizel motorlu araç satışları toplam Pazar içinde yüzde 27’ye gerilerken, ülkemizde bu oran yüzde 40’a kadar inmiş durumda. Marka olarak 50 yıla yakın bir müddettir hibrit teknolojilerine yatırım yapıyoruz. Hem dünyada hem de ülkemizde yaptığımız çalışmalar bizi hakikat bir yere götürdü. Böylece; hem markamız hem de başka markalar hibrit teknolojisine yatırım yapmanın karşılığını almaya başladılar.
Hibritler, hafif hibritler başta olmak üzere kullanım mühletinin yüzde 50’sini elektrikli motor ile kat ederek daha fazla yakıt tasarrufu sunuyor. Hibrit araçların bu özelliği sayesinde kullanım müddeti boyunca büyük oranda emisyon salımı olmuyor ve çevreyi çok daha az kirletiyor.
“DİZELİ BİRİNCİ BIRAKAN MARKAYIZ”
Toplam Toyota satışlarının yüzde 50’ye yakını hibrit oluyor. Bugüne kadar dünyada 17 milyon adedi aşan hibrit satışı gerçekleştirdik. Batarya üreticileri bu talebe yetişemiyor. Türkiye’de yaptığımız araştırmada hibrit araç alma ve tavsiye etme oranı yüzde 90’ların üzerinde. Bu durum Türk halkının hibritlere karşı olumlu bakış açısını yansıtıyor. Geldiğimiz noktada 2009 yılından bugüne kadar 43 bin 52 adetlik hibrit araç satışı gerçekleştirdik. Bu açıdan bakıldığında gelecekte ülkemiz yollarında çok daha fazla hibrit arabalar göreceğiz.
“ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN 15-20 SENEYE GEREKSİNİMİ VAR”
Öbür yandan elektrikli arabalara baktığımızda ise “yaygınlaşma” sözünün sık kullanıldığını görüyoruz. Yaygınlaşma dediğiniz vakit ben 15-20 yıldan evvel bunun gerçekleşeceğini öngörmüyorum. Zira elektrikli araçlarda batarya maliyetlerinin hayli kıymetli olması altyapı ve şarj etme problemlerini beraberinde getirecek. Uzun şarj mühletleri de insanların bugüne kadar edindikleri kullanım alışkanlıklarına karşıt düşüyor. Yaygınlaşma demek; yalnızca o yıl içinde yapılan satış adetleri değil, mevcut araç parkının içinde aşikâr düzeye ulaşması demektir. Bunun için biraz daha vakte muhtaçlık var. Vakitle elektrikli arabalar de araç parkında yüzde olarak yerlerini alacak. Biliyorsunuz; elektrikli araba çok değerli bir eser. Geliştirildikçe daha ulaşılabilir hale gelecek.”
Türkiye’de hibrit ve elektrikli araba satışları, içten yanmalı modelleri ne vakit yakalayabilir? İnsanların menzil ve şarj bahislerinde tasalarının azaldığını düşünüyor musunuz?
“Bugün dünyada üretilen araçların yüzde 98’i konvansiyonel içten yanmalı motorlardan oluşuyor. Yalnızca elektrikle çalışan araçların sisteme entegrasyonun güç olduğu günümüzde, Avrupa başta olmak üzere refah düzeyi yüksek ülkeler konvansiyonel motor ve elektrik motorunun birlikte kullanıldığı hibrit araçlara yöneliyor.
Bunun yanında elektrikli arabalarda ise şu an için birtakım temel meseleler bulunuyor. Bunlar; batarya ile menzil verimli bir performans ortaya koyamıyor. Şarj mühleti ve altyapı zahmeti var. Kentler fazla ölçüde elektrikli aracın şarj edilmesi durumunda altyapı nedeniyle bunu karşılayacak durumda değil. Bu meseleler elektrikli arabaların menzil derdiyle birleşince yönelim hibritlere dönüyor. 15-20 yıl daha elektrikli arabaların yerini hem akaryakıtlı hem de elektrikli motora sahip hibrit arabalar alacaktır.
Hibrit, yalnızca elektriğe geçiş için bir hazırlık mıdır? Yoksa tam elektrikli modeller çoğalsa da hibrit araçlar uzun yıllar devam eder mi?
“Tamamen elektrikli araçların menzili aşikâr bir aralığa ulaşana kadar hibrit tercihi sürecektir. Bana nazaran elektrikli araçlarda bu menzilin 800 km altına düşmemesi gerekiyor. Daha evvel de belirttiğim üzere öngörüler 15-20 sene daha olamayacağı istikametinde. Lakin rahatlıkla 15-20 yıllık bir hibrit çağının yaşanacağını söyleyebiliriz. Bu süreçte hibrit araç tercihi katlanarak sürecektir.
“BAKIM MALİYETİ DAHA DÜŞÜK”
Dizel ve akaryakıtlı arabalarda 10 bin km’de bir bakım yapılırken, hibritlerde ise bu bakım aralığının 15 bin km’ye çıkması bilhassa filolar için büyük avantajlar sağlıyor. Bakım maliyetlerini karşılaştırıldığında hibrit araçlar dizel araçlara nazaran yüzde 33 oranında avantaj ile öne çıkarken akaryakıtlı modeller ile karşılaştırıldığında ise bu oran yüzde 35’e kadar çıkabiliyor. Bunun yanında ayrıyeten ikinci el sayılarını karşılaştırıldığında da hibrit araçların akaryakıtlı araçlara nazaran yüzde 4, dizel araçlara nazaran ise yüzde 6 daha avantajlı ikinci el bedeline sahip olduğu görülüyor”
NTV
