Özbekistan, 2018 yılında başlatılan ıslahat çalışmalarıyla iktisatta büyük bir dönüşümü hayata geçirdi.
Bertelsmann Transformation Index (BTI) tarafından 2020 yılı için yayınlanan rapora nazaran Özbekistan, en son yayınlanan 2018 raporuyla karşılaştırıldığında performansında büyük bir gelişme kaydetti. Bilhassa bileşik endeks, 2018 yılında 3.73 puan iken, 2020 yılında 4.08 puana yükseldi, ekonomik dönüşüm göstergesi de 0.25 puan yükselerek 4.54 puana ulaştı.
IMF’ye nazaran GSYİH artışı 2018’de %5.4 ve 2019’da da %5.6 idi. Bu gösterge 2020 yılında pandemiden kaynaklanan %0.7 düzeyine düştü. Buna karşın, IMF 2025’e kadar GYSİH artışının %5.5-6 aralığında olmasını öngörüyor. Özbekistan, 2020 yılında BDT (Bağımsız Devletler Topluluğu) ülkeleri ortasında müspet yükselişini koruyan üç ülkeden biri.
Özbekistan’ın kişi başına düşen GSYİH’si 2018’de 1.540 dolardan 2019’da 1.740 dolara yükseldi. Tüketici fiyatlarındaki yıllık yüzde değişimi (enflasyon) 2018’de %17.5 idi ve 2019’da %14.5’e düştü. IMF varsayımlarına nazaran 2025 yılında %5,1’e kadar düşmesi bekleniyor.
Asya Kalkınma Bankası datalarına nazaran, cari hesap bakiyesi 2018’de GSYİH’nın -%7,1’i ve 2019’da GSYİH’nın -%5,6’sı idi. 2019 yılında toplam altın ve döviz rezervleri 2018 yılına nazaran 2 milyar dolar artış göstererek 29,2 milyar dolar oldu. Özbekistan 2019 yılı sonunda altın ve döviz rezervleri açısından BDT ülkeleri ortasında 2., dünyada ise 48. sırada yer aldı.
Özbekistan Cumhuriyeti Merkez Bankası’na nazaran 2019 yılı sonunda toplam dış borç 24,5 milyar dolardı. Bu borcun 15,8 milyar doları devlete, 8,7 milyar doları ise özel bölüme ilişkin. 2019 yılında kamu borcunun GSYİH’ye oranının %30,6 olduğu ve IMF’nin Özbekistan için önerdiği %60 eşik düzeyinin altında kaldığı unutulmamalıdır. Ayrıyeten, Özbekistan’ın mal ve hizmet ihracatı ile ilgili toplam dış borcunun ödenmesi, 2018’deki %19,5’ten 2019’da %15,2’ye geriledi. Mal ihracatı ölçülü bir süratte büyümeye devam ettiğinden, bu katsayının gelecekte sabit kalması bekleniyor; 2018’de -%11,4, 2019’da -%28,6, 2020’de pandemi nedeniyle -%13,4 düşüş oldu. Fakat 2021’de %25 civarında olacağı varsayım ediliyor. Üstteki makroekonomik göstergeler Özbekistan’ın ekonomik kalkınmasının sürdürülebilir tabiatını yansıtıyor.
ÖZBEKİSTAN, DÜNYANIN 7’İNCİ BÜYÜK URANYUM ÜRETİCİSİ
Özbek iktisadının istikrarlı hale gelmesinde diğer faktörler de tesirli oldu. Özbekistan, yıllık 100 ton üretimiyle dünyanın dokuzuncu en büyük altın üreticisi ve dünyadaki yedinci uranyum üreticisidir (dünya üretiminin %3,9’u olan yılda 2385 ton). Özbekistan her geçen yıl direkt pamuk lifi ihracatını azalttı. Bugün, Özbek şirketleri dokuma eserlerini dünya genelinde 50’den fazla ülkeye ihraç ediyor. Son yıllarda, yabancı yatırımların faal olarak iç iktisadın çeşitli bölümlerinde yer alması sağlandı. 2021’de direkt yabancı yatırımının 7,5 milyar dolara yükselmesi bekleniyor.
ÖZBEKİSTAN’DA YOKSULLUK AZALTILDI
Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Mart 2020’de, nüfusun standart ve ömür kalitesinde bir iyileştirme sağlayan, istikrarlı istihdam oluşturacak, iktisadın tüm kollarının ve alanlarının rekabet gücünü artırmak için gerekli şartları gerçekleştirecek “Ekonomik kalkınma ve yoksulluğun azaltılması alanında devlet siyasetini değerli ölçüde güncellemeye yönelik önlemler hakkında” bir Kararname imzaladı. Bilhassa Özbekistan Cumhuriyeti İktisat ve Sanayi Bakanlığı, Özbekistan Cumhuriyeti Ekonomik Kalkınma ve Yoksulluğu Azaltma Bakanlığı’na dönüştürülerek, tüm paydaşların iştirakiyle Yoksulluğu Azaltma Programı geliştirilmesi öngörülüyor. Özbekistan’da Yoksulluğun Azaltılması Konsepti için bir taslak halihazırda geliştirildi. Bu taslak, memleketler arası tecrübeler çerçevesinde yoksulluk seviyelerini hesaplama kriterleri ve yoksulluğun azaltılması için tesirli araçları içeriyor.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev DIŞ TİCARETİN ÖZGÜRLEŞTİRİLMESİ İÇİN ADIMLAR ATILDI
Dünya Bankası’na nazaran, 2016’da mal ve hizmet ihracatı GSYİH’nın% 15’i düzeyindeydi, 2019’da bu rakam% 31’e ulaştı. BDT ülkeleri ortasında 2016-2019 periyodunda ihracatın GSYİH içindeki hissesinde en yüksek artış Özbekistan’da görüldü.
Özbekistan’ın dış ticaret hacmi 2017’de 26,9 milyar dolar olarak gerçekleşti, 2019’da 15 milyar dolar artarak 42,2 milyar dolara ulaştı. Bunlar, ülkenin tüm tarihindeki en yüksek göstergeleridir. 2017-2019 periyodunda de ihracatın yapısında kıymetli değişiklikler yaşandı.
Bilhassa besin eserlerinin payı% 1,5, güç taşıyıcıları ve petrol eserlerinin payı% 1,3, demirli metaller ve bunlardan elde edilen ürünler% 0,8 arttı. Birebir vakitte, pamuk lifi payında% 2,2, kimyasal eserler -% 2,1 ve demir dışı metaller -% 0,8 oranında düşüş oldu. İhracat yapısındaki bu çeşitlilik, yurt içinde üretilen eserlerin ihracatının artmasından kaynaklanıyor.
NAKDÎ SİYASETLER ALANINDA KIYMETLİ ISLAHATLAR YAPILDI
Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, 2019 yılında “Enflasyon hedeflemesi rejimine basamaklı geçiş ile para siyasetinin iyileştirilmesi hakkında” bir kararname imzaladı. Enflasyon hedeflemesine geçişin, enflasyon oranını 2021’de %10’a, 2023’de ise %5’e indirmesi bekleniyor. Bugün, enflasyon hedeflemesi rejimi İngiltere, Kanada, Yeni Zelanda, Avustralya üzere birçok gelişmiş ülke tarafından kullanılıyor. vb.
Sonuç olarak, Özbekistan hükümeti tarafından gerçekleştirilen geniş çaplı ıslahatların memleketler arası toplum tarafından daima olarak bedellendiriliyor ve destekleniyor. Bunun en iyi örneği, Özbekistan’da meydana gelen sosyo-ekonomik dönüşümlerin birçok tarafını yansıtan Bertelsmann Dönüşüm Endeksi’dir.
NTV
