Eskişehir’de, Osman Bey’in 1288 yılında Doğu Romalılardan (Bizans) fethettiği Karacahisar Kalesi’nde, Dursun Fakih tarafından 1299’da ilk hutbenin okunduğu mescidin bulunması gayesiyle hafriyatlar sürüyor.
Bölgede birinci kere 1999’da, Osmanlı Beyliği’nin kuruluşunun 700’üncü yılında ünlü tarihçi Prof. Dr. Halil İnalcık öncülüğündeki takımın yüzey araştırması olarak başlattığı çalışmalar, 2000’den itibaren Anadolu Üniversitesi (AÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ebru Parman tarafından hafriyat niteliğiyle yürütüldü.
AÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erol Altınsapan başkanlığında 2010-2014 yıllarında gerçekleştirilen çalışmalar bu yıl, Cumhurbaşkanlığı kararı Kültür ve Turizm Bakanlığı ile AÜ iş birliğinde AÜ Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Hasan Yılmazyaşar’ın başkanlığında yapılıyor.
Hafriyat çalışmalarıyla eş vakitli kaleye dair Osmanlı arşivlerini inceleyen Yılmazyaşar ve takımı, Yasal Sultan Süleyman devrinden kalma bir evrakta, Osmanlı kroniklerinde bahsi geçen kiliseden dönüştürülen birinci hutbenin okuduğu mescidin o yıllarda kalede harap durumda olduğunun belirtildiğini fark etti.
Dr. Öğr. Üyesi Yılmazyaşar, yaptığı açıklamada, çalışmaları yılın tamamına yayılan kazılardan birinin Karacahisar Kalesi’nde olduğunu söyledi.
Bu sene kazıyı 20 Temmuz’da başlattıklarını belirten Yılmazyaşar, şöyle devam etti:
“Alandaki paklık çalışmalarının akabinde ağır olarak sarnıçta hafriyatlar devam ediyor. Hafriyat çalışmalarının yanı sıra Osmanlı’nın kuruluş sürecine dair en kıymetli kaynaklardan olan Osmanlı kronikleri ve Osmanlı arşivlerini de inceliyoruz. Arşivlerde birtakım değerli tespitlere rastladık. Karacahisar Kalesi, Osmanlı’nın kuruluş sürecinde çok kıymetli bir yer. Bunun en kıymetli sebebi, Osmanlı kroniklerinde 1288’da kalenin fethedildiği yazılıyor. 1299’da da birinci hutbe Karacahisar Kalesi’nde okunuyor ve sikke basılarak Osmanlı Beyliği’nin bağımsızlığı duyuru ediliyor. Karacahisar Kalesi, Osmanlı’nın kuruluşunun başladığı yer olarak tanımlanıyor. Osmanlı’nın kuruluş periyoduna dair kaynaklarımız son derece az. Bu yüzden Osmanlı arkeolojisi son derece değerli. Türkiye’de kuruluş periyodu Osmanlı arkeolojisinin tek temsili Karacahisar Kalesi’dir.”
“ÖNGÖRÜLERİMİZ VAR LAKIN TAM OLARAK YERİNİ TESPİT EDEMEDİK”
Yılmazyaşar, arşiv dokümanlarına nazaran Karacahisar’da yaşayan nüfusun, Fatih Sultan Mehmet devrinde su imkanları sonlu olduğundan kalenin konumlandığı zirvenin altındaki Karacaşehir Mahallesi’ne yerleştiğini anlattı.
Arkeolojik bulguların ise kalede 19’uncu yüzyıla kadar iskanın bulunduğunu gösterdiğini aktaran Yılmazyaşar, “Kanuni Sultan Süleyman devrine ilişkin bir arşiv dokümanına nazaran, Osmanlı kroniklerinde bahsi geçen kiliseden dönüştürülen ve birebir vakitte Dursun Fakih’in birinci hutbeyi okuduğu mescidin 16’ncı yüzyılda kale yerleşkesinde harap durumda olduğu anlaşılıyor. Çalışmalarımızda kalenin bütününe yönelik arkeolojik amaçlarımızın yanı sıra Osmanlı tarihi ve mimarisi açısından son derece kıymetli olan mescidin yerini de araştırıyoruz.” dedi.
Yılmazyaşar, mescidin yeriyle ilgili öngörülerinin olduğunu fakat tam olarak yerini tespit edemediklerini söyledi.
Bu mevzuda son derece değerli ve heyecan verici bulgulara ulaşmayı umut ettiklerini vurgulayan Yılmazyaşar, “Bu uygulama; sonraki periyotlarda İznik’te, Vize’de, Trabzon’da, İstanbul’da ve Selanik’te örneklerini bildiğimiz kiliselerin fetih sonrasındaki mescide ya da mescide çevrilme sürecinin aslında Osmanlı’nın kuruluş periyodundan itibaren var olduğunu söylemesi açısından özel bir bilgi.” diye konuştu.
NTV
