İstanbul Boğazı’nda Bebek, Kuruçeşme, Arnavutköy, Emirgan üzere zayıf akıntılı yerlerde denizanaları adeta denizin yüzeyini kapladı. Teknelerin ortasında her boşluğu dolduran, çıpa iplerinin ve halatların ortasındaki yüzeyde ağırlaşan denizanaları manzara kirliliği oluştururken su kalitesini düşürüyor. Bilim insanları Boğaz’ın Avrupa kıyısında görülen denizanası artışının kirliliğin sonucu olduğu görüşünde.
RADİKAL KARAR ALINMALI
Milliyet gazetesinden Gökhan Karakaş’ın haberine nazaran, Türkiye sularında 15 çeşit denizanası bulunduğunu belirten İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, global ısınma ve evsel-endüstriyel atıklar nedeniyle denizanalarının çok ölçüde çoğaldığını açıkladı. “Marmara Denizi 50 yıldır gerçek yönetilmiyor. Azot ve fosfor yüküyle ortaya çıkan müsilaj, Doğu Marmara’da büyük meselelere yol açacak. İstanbul Boğazı’nda güçlü akıntıya karşın iklim değişikliği ve habitat bozulmasını fırsata çeviren denizanaları devasa sayılara ulaşıyor. Bu ekosistemin önemli tahrip edildiğini gösteriyor, radikal kararların alınmalı” diyen Prof. Dr. Okyar, denizanası popülasyonundaki artışta çok balık avcılığının da rolü bulunduğunu söyledi.
OKSİJEN BİTİNCE
Açıkta görülen deniz analarının evsel ve endüstriyel kirlilikle kıyılara yaklaştığını anlatan Okyar şunları söyledi: “Denizanaları sıcaklık ve tuzluluğa ahenk sağlar. Kıyı suları geçmişe oranla daha sıcak. Ayrıyeten, denizlerimiz artık besin tuzu tarafından ötrofik yani kirli. Oksijen oranının düşmesiyle denizanaları baskınlık kurar ve olumsuz etraf şartlarına kolay kolay uyar. Oksijen düşüşüyle avantajı ele alırlar. Ölen bireyler parçalanır ve tabana çöker. Çürüyen denizanası oksijeni azaltır. Denizanaları larval devirde sert yer arar. Kıyılarda dolgu ve beton üreme ve gelişme alanları artar. Boğaz’da çok denizanası görmek şaşırtan değil, zira larval devirleri için gerekli betonlaşmayı görüyoruz.”
“DENİZ ÖLÜRSE MÜSİLAJ VE DENİZANASI ARTAR”
“Marmara Denizi’nde Chrysaora hysoscella pusula denizanasını saymazsak çok zehirli denizanası yoktu. Ama yüzücüler için tehlikeli Drymonema sp. kaydedildi” diyen Prof. Dr. Okyar, şu ikazlarda bulundu: “İklim değişikliği, habitat tahribatı ve kirlilikte tehlikeli cinslerin artışı kaçınılmaz. Kıyılarımızda zehirli denizanası cinsleri artıyor. Cotylorhiza tuberculata, Aequorea vitrina ve Drymonema sp. üzere zehirli tipler artık görülüyor. Ay denizanası Aurelia aurita ve fıçı denizanası Rhizostoma pulma üzere çeşitler de. Büyük kümelerle görülen bu denizanası artışı turizm ve balıkçılığı olumsuz tesirler. Onları yok edemeyeceğimize nazaran ekonomik çıkara dönüştürebiliriz. Uzakdoğu’da besin olarak tüketiliyor. Balıkçılar için ihraç eseri olabilir. Ekonomik gelir için kozmetik, ilaç ve tıp endüstrinde kullanabiliriz, zira kolajen kaynağıdır. Denizanası, mikroplastik parçacıklarını tutkal üzere yakalar. Gübreden, balık yemine hatta insan besinine kadar işlenebilir.”
ZEHİRLİ ÇEŞİTLER MARMARA’DA
İstanbul’a geldiğinde deniz anası istilasıyla karşılaştığını söyleyen Türkiye Tabiatını Muhafaza Derneği (TTKD) bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, şimdi havalar ısınmadan beliren bu artışın kirliliğin göstergesi olduğunu belirtti. Dr. Kesici, “Bunun temel nedeni, denizlerdeki kimyasal ve organik kirlilik. Müsilajla su yosunları artarken denizdeki azot, fosfor, karbon yükünün yanı sıra evsel, endüstriyel ve ziraî atıklardan kaynaklanan besi elementlerinin oluşturduğu su yosunları da denizanaları için besin kaynağı oluyor. Besin bulmakta zahmet çekmeyen istilacı denizanaları doğal istikrarın bozulması ve tıp çeşitliliğinin azalmasıyla baskın oluyor. Marmara Denizi’nin 1970’lerden beri kirlendiği bilinmekte ve yanlış uygulamaların ağır sonuçları yaşanmakta. Kimyasalları biriktiren taban çamurunun bilimsel yollarla temizlenmemesiyle Marmara Denizi adeta meyyit bir deniz oldu” dedi.
NTV
