Corona virüs pandemisiyle birlikte uygulanmaya başlanan karantina tedbirleri sebebiyle, toplumun büyük bir kısmı meskenlere kapanmış durumda. Bu durum günlük ömür ritmimizi de epey etkiledi. Birçok kişi uyku tertibi bozukluğu üzere meselelerle karşı karşıya. Gün içerisindeki haraketsizlik, vücudun yorulmaması, yeme içme saatlerinin değişmesi ve gerilim bu sorunun esas sebepleri ortasında gösteriliyor. Pekala uyku tertibi neden kıymetli, bu nizamın bozulması ne üzere meselelere yol açar, virüsle gayrette uyku nizamın ehemmiyeti nedir?
Türk Uyku Tıbbı Derneği (TUTD) İdare Şurası Üyesi Doç. Dr. Zeynep Zeren Uçar, yeni tip corona virüs (Covid-19) pandemisinden korunmak için konutta kalmak kadar vaktinde ve kâfi uyumanın da kıymetli olduğunu belirterek, “Gece uyuduğumuz vakit beynimiz melatonin hormonu salgılıyor. Bu hormon bilhassa virüsleri öldüren bağışıklık hücrelerinin yenilenmesinde çok değerli bir yere sahip” dedi.
Öte yandan ABD’deki Cleveland Clinic’te vazifeli bilim insanları genelde uyku sorunu yaşayanların kullandığı melatonin hapının corona virüsünü engellediğini öne sürdü. Bilim insanları bu hormonun hastalığı yaklaşık yüzde 30 oranında azalttığını söyledi.
Melatonin hapının erişilebilir ve ucuz olması sebebiyle bu keşfin çok büyük bir değeri olduğunu açıklayan ve araştırmayı yürüten Cleveland Clinic’in Genom Bilimi Enstitüsü’nde vazifeli bilim insanı Feixiong Cheng, “Bu sonuçlar çok değerli lakin beşerler şimdi hekimlerine müracaattan bu takviyeyi alıp kullanmamalı. Daha geniş çaplı araştırmalar ve denetimli deneyler bu ilacın tesirini ortaya koyacaktır. Ancak biz bu araştırmada melatoninin araştırılmaya bedel olduğunu keşfettik” dedi.
MELATONİN HORMONU NEDİR?
Melatonin, insan bedeninde doğal olarak bulunan ve uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen bir hormondur. Uyku hormonu olarak da bilinir. Karanlıkta salınımı artar ve uykuya dalmayı sağlar. Az salgılandığında insomnia üzere uykusuzluk sıkıntılarına yol açar. Beynin çabucak altında bulunan pineal bez ya da öteki ismiyle epifiz bezi tarafından salınır.
Melatonin, uyku-uyanma zamanlamasının yanı sıra, kan basıncının düzenlenmesi ve mevsimsel üreme dürtüleri üzere sirkadiyen ritim, yani günlük döngü ile değişen faktörleri senkronize etmede değerli rol oynar.
MELATONİN HORMONU ÖZELLİKLERİ
Işığa hassas olan melatonin, fakat karanlık alanlarda verimli bir biçimde salgılanır. Bununla birlikte ışığın az olduğu alanlarda da salgılanmasına karşın, salgılanan hormon ölçüsü azalır. Bu nedenle kâfi ölçüde melatonin için karanlığa gereksinim duyulur.
Melatonin hormonu ne vakit salınır sorunun yanıtı birtakım durumlarda değişiklik gösterse de, çoklukla insan bedeni 23.00 ile 05.00 saatleri ortasında ağır bir formda melatonin salgılar. Bu nedenle bu saatler ortasında karanlık ortamda gerçekleştirilen uyku, salgılanan melatonini azamî düzeye çıkarır. Olağan kurallarda bu saatlerde yaklaşık 30 mg melatonin sentezlenir. Bu ölçü yaz ile kış aylarında farklılık gösterir, zira güneşli günlerde melatonin daha az salgılanır.
MELATONİN HORMONU NE İŞE FAYDA?
● Bedenin biyoritmini düzenler.
● Bedende bir antioksidan olarak fonksiyon görür.
● Enfeksiyona iyi gelir.
● Enflamasyon hastalığına karşı hamidir.
● Bağışıklık sistemini güçlendirir.
● Kansere karşı esirgeyicidir.
● Uykunun kalitesini en üst düzeye çıkarır.
● Hücrelerin yenilenmesini sağlar.
MELATONİN HORMONU EKSİKLİĞİ NASIL ANLAŞILIR?
● Uyku bozuklukları ortaya çıkar.
● Kronik yorgunluğa neden olduğu için daima halsizlik hissi oluşur.
● Çarpıntı ortaya çıkar.
● Cinsel isteksizlik ve cinsel fonksiyon bozuklukları üzere rahatsızlıklar kelam konusu olur.
● Depresyon ve korku gibisi ruhsal sıkıntılar ortaya çıkar
Gece vardiyasında çalışan yahut sabahlamayı seven bireylerde daha çok ortaya çıkan bu durum, pek çok hastalığı ve erken yaşlanma üzere problemleri da beraberinde getirir.
MELATONİN HORMONUNU ARTIRMAK İÇİN NELER YAPILMALIDIR?
● 23.00 ile 05.00 saatleri ortasında uyumaya ihtimam gösterilmelidir.
● Uyku için büsbütün karanlık bir ortam sağlanmalıdır.
● Yatak odasında televizyon, bilgisayar ve cep telefonu üzere elektromanyetik dalga yayan aygıtlar olmamalıdır.
● Sigaradan uzak durulmalıdır.
● Alkol kullanımı azaltılmalıdır.
● Kafein tüketimi minimum seviyeye indirilmelidir.
MELATONİN HORMONU HAPI KULLANILMALI MI?
Gece çalışmak zorunda kalan bireyler için ülkü olan kimi melatonin hormonu hapı ve sentetik melatonin şişesi bulunur. İlaç sanayisinin bilhassa üzerine ağırlaştığı bu hormonun doğal yollardan alınması en hoşu olsa da, mecburî durumlarda medikal takviye alınması, birçok sorunun ortadan kalkmasına yardımcı olur.
MELATONİN HORMONU HAPI NE VAKİT İÇİLMELİ?
Uykusuzluk sıkıntısının tahlilinde yatmadan 1-2 saat önce (akşam 21:00-23:00) ortası 1-3 mg melatonin alınabilir. Düşük dozlardan 0,5-1 mg başlanıp dozların yavaş yavaş arttırılması, yaşlılarda çok düşük dozların kullanılması önerilir.
MELATONİN HORMONU HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?
Bu hormonun direkt besinler yoluyla alınmadığı bilinmelidir. Bununla birlikte birtakım besinlerin tüketilmesi ile melatonin sentezi desteklenir. Bu da hormonun salınım ölçüsünü artırır. Bu besinler ise şu formda sıralanabilir:
● Kırmızı et ve balık üzere et eserleri
● Muz, çilek, elma, portakal, böğürtlen, kızılcık üzere meyveler
● Fıstık, ceviz, antep fıstığı, badem, kestane üzere çerezler
● Patlıcan, ıspanak, brokoli, bezelye, domates, mantar, patates, salatalık üzere sebzeler
● Kuru fasulye, nohut, susam, keten tohumu üzere tahıllar
NTV
