Ulusal Eğitim Bakanlığı (MEB) Talim ve Terbiye Şurası Lideri Prof. Dr. Burhanettin Dönmez, başta uzaktan eğitim olmak üzere eğitim gündemiyle ilgili soruları yanıtladı.
Üniversitelerde bu akademik yıl da uzaktan eğitim yapılacak, Ulusal Eğitim Bakanlığınca yürütülen uzaktan eğitim, üniversitelerde yapılandan farklı mı?
Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan uzaktan eğitim, bugüne kadar çeşitli üniversiteler tarafından verilen uzaktan eğitimden çok farklıdır. MEB tarafından verilen uzaktan eğitimin amaç kitlesi olan öğrencilerin yaşları, gelişimsel seviyeleri ve dolayısı ile sınıf seviyeleri birbirinden çok farklıdır. Bu farklılık nedeni ile ders içeriklerinin, anlatım usullerinin ve kullanılan lisanın çocukların yaşlarına ve gelişim özelliklerine uygun olması gerekir. Bir öteki deyişle, her kademede ve her sınıf seviyesinde yapılacak derslerin, bu derslere ait çekimlerin ve içeriğin pedagojik olarak çocuğa uygun olması gerekir.
Çok kullanılan kavramlardan biri de pedagoji, pedagoji nedir ya da çocuğun pedagojisine uygunluk sözü ile ne anlatmak istiyorsunuz?
Pedagoji sözü eski Yunancadan gelen bir sözdür. Çocuk bakıcısı, eğitmen üzere manalara gelmekle birlikte bugün Türkçede eğitim bilim manasında kullanılmaktadır. Eğitim bilimleri alanı başta psikoloji ve sosyoloji olmak üzere ilgili öbür alanların bulgularından yararlanmak suretiyle eğitime bütüncül bir bakış açısı getirir. Eğitime ait genel prensipler belirlemeye çalışır. Çocuğa uygunluk açısından baktığımızda, değerli ölçüde onun ruhsal özelliklerini dikkate almak gerekir. Psikolojinin bir alt alanı olan eğitim psikolojisi çocuğun gelişim ve öğrenmeye ait özelliklerini inceler. Sözgelimi çocukların çeşitli gelişim periyotlarının tipik özellikleri vardır. Çocuğun eğitiminde bu periyodun özelliklerinden yararlanılabilir.
Ancak her bireyi başkalarından ayıran kendine has istikametleri de vardır. Bu farklılıklar çocuğun kişiliğinden, zeka ve yeteneklerinden, etrafından, ailesinden kaynaklanabilir. Kısaca söylemek gerekirse pedagoji çocuğun eğitimi için çok istikametli olarak tanınmasını ve eğitimin kişiselleştirilmesini gerektirir. Bakın çok değişiktir, yaptığımız araştırmalarda, bu uzaktan eğitim sürecinde, içe dönük kişilik özelliklerine sahip olan, ferdî çalışmayı tercih eden öğrencilerin daha başarılı oldukları görülmüştür.
Öyleyse eğitimin giderek kişiselleştirilmesi gerekir, değil mi? Ülkemizde yapılanın bu türlü olduğunu söylemek mümkün mü?
Kuramsal olarak bakıldığında ideolojisi prestiji ile eğitim sistemimiz kişiselleştirilmiş bir eğitimi öngörür, ama maalesef uygulama toptancıdır. Bakın ben Talim ve Terbiye Şurası Lideriyim, sorumlu olduğum çalışma alanlarının başında eğitim müfredatı gelir. Hiç dikkat ettiniz mi bilmiyorum “müfredat”, “fert” kökünden gelir. Yani eğitim programının kişiselleştirilmesine işaret eder.
“EBA ÜZERİNDEN KIŞISELLEŞTIRILMIŞ DAYANAK HİZMETİ SUNULUYOR”
Pekala bu nasıl olacak, bir müfredat hazırlayıp bunun herkese uygun olmasını sağlayabilir miyiz?
Açıkça söylemek gerekirse hayır. Bunu yapması gereken öğretmendir. Düzgün yetişmiş öğretmen müfredatı yorumlar, öğrencinin özelliklerini, çevresel faktörleri daha birçok değişkeni dikkate alarak her bir öğrenciye uygun hale getirir. Bu nedenle öğretmenin öncelikle müfredatı bilmesi ve anlaması gerekir. Aslında Ulusal Eğitim Temel Kanunu’nda yer alan genel gayelere bakıldığında bireyi merkeze alan daha ilerlemeci ve varoluşçu bir anlayışın hükümran olduğunu görürüz. Bu kanun 1973 yılında çıkarıldı. Üzerinden nereden baksanız 50 yıla yakın bir vakit geçti, aslında sorulması gereken soru, ‘Bu dönüşümü bugüne kadar neden gerçekleştiremediğimiz’ olmalıdır.
Ulusal Eğitim Temel Kanunu’nun üzerinden 50 yıla yakın bir müddet geçtiği halde bu toptancılıktan neden vazgeçemedik, bu dönüşümü neden gerçekleştiremedik?
Doğal ki ben bir bilim insanı olarak toplumsal vakaların tek bir nedene bağlı olarak açıklanamayacağını bilirim. Bu nedenle bu soruyu kıymetli gördüğüm birkaç nokta üzerinde durarak açıklamak isterim. Şöyle ki; birincisi bizdeki okullar ve eğitim anlayışı değerli ölçüde sanayi toplumunun eseridir. Standartlaştırma ve seri üretim mantığına dayanır ve fabrika metaforunu kullanır. İkincisi 50 yıl öncesini düşünecek olursak, o devirde okul sayısı yetersiz, öğretmen sayısı yetersiz, sorun kıymetli ölçüde pedagojik formasyonu olmayan rastgele bir yükseköğretim kurumundan mezun olduğu için öğretmen olarak atananların öğretmenliği kendi öğretmenlerinin yaptığı şey sanmaları olabilir.
Üçüncüsü, eğitimle ilgili başka değerli kanunlar üzere Ulusal Eğitim Temel Kanunu’nun da 1971 muhtırasından sonra orta periyotta zirveden inme bir biçimde çıkarılması ve eğitim etraflarının bu değişikliğe hazır olmamaları olabilir. Dördüncüsü ise hala devam ettiği üzere öğretmen yetiştiren kurumların ya da mezunları öğretmen olan kurumların lisans periyodunda ya da formasyon programında öğretim programları ile tanışmamaları, program okuryazarı olmamaları ve bu kurumların mevcut programlarının sahiden öğretmen yetiştirmek üzere kurgulanmamış olmaları olabilir. Bu sorunun karşılığı epeyce uzayabilir ama günümüze gelecek olursak, EBA üzerinden kişiselleştirilmiş bir takviye hizmeti sunduğumuzu, her öğrencinin istediği öğretmeni seçerek istediği mevzuyu tekrar tekrar dinleme imkanına sahip olduğunu, süratle kişiselleştirilmiş bir eğitime yanlışsız gittiğimizi söyleyebilirim.
Abone Ol
“EBA SİSTEMİ 1 MİLYONU AŞTIĞINDA SİSTEM VAKIT ZAMAN ZORLANIYOR”
Periyot başında çöktü dediler, siber atak dediler, EBA’nın durumu nedir?
Eğitim Bilişim Ağı (EBA) kendi alanında dünya çapında tıklanma rekoru kıran bir portaldır. Öğretmenlerimiz, Türkiye’nin dört bir yanında EBA üzerinden birebir anda 1 milyondan fazla canlı sınıf uygulaması yapabilmekte, tıpkı anda 7 milyondan fazla öğrenci sistemi faal olarak kullanabilmektedir. Alışılmış ki MEB’in inisiyatifi dışında, internet sağlayıcı firmaların altyapılarından ve çok yüklenmeden kaynaklanan birtakım meseleler yaşanabilir. Etkin olarak kullanıldığında sistem harika bir yük üstlenmekte hatta milyarları aşan tıklanma sayısı ile dünyada en çok tıklanan sistemlerden biri durumuna gelmektedir. Daha evvelki periyotta canlı ders uygulamaları için oluşturulan 40 bin canlı ders kapasitesinin yarısı bile kullanılmamışken bu devirde kapasite 1 milyonu aştığı halde sistem vakit zaman zorlanmaktadır. Bu durum talebin arttığını, öğrencilerin uzaktan eğitime daha fazla ilgi duyduklarını göstermesi açısından olumlu bir gelişmedir. Teknik altyapı ile ilgili meseleler, çözülmesi nispeten daha kolay problemlerdir. Bu tıp problemler kısa müddette çözülebilir. Hakikaten çözülmüştür. Kıymetli olan öğrencilerin bu ilgisinin ve motivasyonunun sürdürülebilmesidir. Şu anda EBA’ya ait bir sorun yoktur. Fonksiyonunu tesirli bir biçimde yerine getirmektedir. Ancak bu durum ileride de hiç sorun olmayacağı manasına gelmez. Yaşayan sistemler entropi üretirler. Istikrarları bozulur. Yeni istikrar durumuna gerçek evrilebilirler. Yaşamak sorun çözmektir. Yöneticiler sorun çözmek için vardır.
Uzaktan eğitime alışmaya başlandı, erişim problemleri da süratli çözülüyor, EBA takviye noktalarının sayısı süratle artıyor. Bu kadar yatırım yapılıyor, salgın biterse uzaktan eğitim de bitecek mi? Yoksa bu türlü devam mı edecek?
Natürel ki bu türlü devam etmeyecek ancak uzaktan eğitim de büsbütün sona ermeyecek. Kısaca söylemek gerekirse uzaktan eğitim yüz yüze eğitimin yerini tutmaz. Biz de uzaktan eğitimi bu hali ile mecburilik nedeni ile uyguluyoruz. Lakin ileride kimi derslerin ya da dersin bir kısmının uzaktan yapılamayacağı manasına gelmez. Biz bilhassa toplumsal duygusal öğrenme maharetlerini bu maksatla tasarım maharet atölyelerini önemsiyoruz. Bu cins uygulamalar için yer ve vakit sağlamamız gerekiyor. Alışılmış ki, öğrencinin okuyarak, dinleyerek yapabileceği kimi derslerin uzaktan eğitimle yapılması mümkündür.
“BECERİ EĞİTİMİ ‘ORTAM’ GEREKTİRİR”
Yüz yüze eğitim ile uzaktan eğitim ortasındaki temel farklılık nedir? Biri oburunun alternatifi midir?
Aslında yüz yüze eğitim ile uzaktan eğitim ortasındaki en kıymetli fark, öğrencilerin okulda kendi yaşıtları ile ortak ilgi alanları ve ihtiyaçları doğrultusunda eşitlik temeline dayalı toplumsal bağlantılar geliştirme imkanı bulmaları ve böylelikle kendilerini, ilgi ve yeteneklerini daha iyi ve gerçek olarak tanıyabilmeleridir. Kıymetli olan bilginin aktarılması değildir. Günümüzde bilgiye ulaşmak çok kolaylaşmıştır. Bilgiyi merkeze alan anlayış yerini bireyi merkeze alan bir anlayışa bırakmıştır. Bu nedenle eğitimde kıymetli olan okulun sosyal-duygusal öğrenmeler için toplumsal etkileşim ortamı olma özelliğidir. Yüz yüze eğitimi kıymetli kılan da budur. Ayrıyeten, öğrencinin okul rol setindeki arkadaş, alt sınıf, üst sınıf, öğretmen, müdür üzere rollerle etkileşimi, kendisini tabir etme biçimi, kendisine ait daha gerçekçi bir algıya sahip olmasına ve sağlıklı bir kimlik geliştirmesine katkıda bulunur.
Tekrar bu bağlamda yetenek ve marifet gerektiren sanat ve spor dersleri, tasarım maharet atölyeleri, eğitsel manada uzaktan eğitimde yeri doldurulamayacak bir pahaya ve ehemmiyete sahiptir. Bu yüzden eğitimciler olarak dileğimiz ve gayretimiz bir an evvel yaşadığımız salgın sürecinin sona ermesi ve çocuklarımızın arkadaşlarına, okullarına ve öğretmenlerine kavuşmalarıdır. Sorunuzun ‘Biri oburunun alternatifi midir?’ kısmına gelince, bu soruya ‘hayır’ diyebilirim. Zira kitaplardan ıslık çalmayı öğrenemezsiniz. Marifet eğitimi ‘ortam’ gerektirir. Bir kısım hünerler küme içinde öğrenilir. Ancak uzaktan eğitim, okul içinde yapılan eğitimi destekleyebilir. Muhtaçlık olduğu durumlarda uzaktan eğitim imkanlarından yararlanılabilir ve yararlanacağız. Olağan vakitte da EBA TV ve EBA alt yapısı çok farklı eğitimlerle öğrencilere takviye olmaya devam edecek.
NTV
