Ağbal, TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde, milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Kripto paralarla Merkez Bankasının çok sayıda çalışma başlattığını belirten Ağbal, kripto paralarla ilgili misyon ve çalışmalar yapmak üzere 2020 yılında Finansal İnovasyon Genel Müdürlüğü’nün kurulduğunu hatırlattı.
Bu genel müdürlüğün altında dijital para konusunda başlatılan bir Ar-Ge projesi olduğuna dikkati çeken Ağbal, “Şu anda bu projenin kavramsal ispat basamağı tamamlanmış durumda. 2021 yılının ikinci yarısında ise pilot testlere başlamayı hedefliyoruz. ” sözlerini kullandı.
Ağbal, Merkez Bankası’nın kar-zarar durumuna ait sorular üzerine de, şöyle konuştu:
“Merkez Bankasının kar-zarar tablosuna ait paylaşım yaptığı ana doküman faaliyet raporu. Merkez Bankasının kar-zarar durumu daima faaliyet raporlarında paylaşılmış. En son yapılan Merkez Bankası Kanunu değişikliğinde de Genel Kurul’un Mart ayı içerisinde olacağı söylenmiş. Hasebiyle olağan ki Merkez Bankası iç dokümanlarında kar-zarar durumuna ait bilgiler üretmektedir lakin kar-zarar durumuna ait en son bilgi faaliyet raporunda paylaşılmaktadır. O faaliyet raporunu da inşallah Mart ayı içerisinde paylaşmış olacağız.”
Ağbal, “1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununda kar dağıtım konusunda yapılan değişikliğin kapsamı nedir?” halindeki soruyu da şöyle yanıtladı:
“Bankamız karının yüzde 10’u ihtiyat akçesine ayrılacaktır. Düzenleme öncesi bu oran yüzde 20, ihtiyat artı yüzde 10 da olağanüstüydü. Bu değiştirilerek yüzde 10’a düşülmüş durumda. Ayrıyeten, son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç birikmiş ihtiyat akçeleri ise her yıl kara katılarak dağıtılabilecektir. Yapılan düzenlemenin kapsamı bu. Doğal, bugün bununla ilgili arkadaşlar, teknik çalışmalar yürütüyoruz. Merkez Bankasının ihtiyat akçesinin olması gereken düzeyi ne olmalıdır? Ben de bu bahiste çalışmalar yürütüyorum. Yani bu mevzuda hükümete mali danışmanlık vazifem kapsamında birtakım teknik çalışmalarımın sonuçlarına bağlı görüşlerimi paylaşacağım.”
Ağbal, yapılan değişiklik çerçevesinde birikmiş ihtiyat akçelerinin tamamı olan 40,7 milyar TL’nin 2019 yılı içerisinde hazineye aktarıldığını, 2018 yılı karından ayrılan ihtiyat akçesinin tamamı olan 5,3 milyar liranın 2020 yılında Genel Şuranın kararına nazaran, kara katılarak dağıtıldığını söyledi.
NET YANILGI VE NOKSAN KALEMİ
Naci Ağbal, ödemeler istikrarında net kusur ve noksanla ilgili soru üzerine, 2018 yılında net yanılgı ve noksan kaleminin artı 10,7 milyar dolar, 2019 yılında eksi 5,8 milyar dolar, dolar ve Ekim 2020 prestijiyle yıllıklandırılmış eksi 7,1 milyar dolar olarak gerçekleştiğini söyledi.
Net kusur noksana neden olan faktörlere bakıldığında üç temel faktör etrafında özetlenebileceğini belirten Ağbal, “Yurt dışı yerleşikleriyle yapılan tüm süreçler kullanılan bilgi kaynakları tarafından büsbütün kapsanmamış olabilir. Yani birtakım sermaye akımları mali kurumların hesapları dışında gelmiş gitmiş olabilir biçiminde anlıyorum ben. Değerleme ve ölçme kusuru, tıpkı süreç için gerekli borç ve alacak kaydının her biri için farklı bilgi kaynakları kullanılıyorsa data kaynakları bu süreci farklı kıymetlerle ölçebilir. Yani bir ölçüm kusuru olabilir. Üçüncüsü de kayıt vakti kusur ve noksanlığı. Hasebiyle kapsam, değerleme ve ölçme kayıt vakti prestijiyle net yanılgı ve noksan kalemini oluşturuyor. Net kusur ve noksan kalemi, aylık süreksiz nitelikteki bilgilerin vakit içinde mutlaklaşması, yeni dataların gelmesi ve yöntemsel değişiklikler sebebiyle güncellenebilmekte ve yüzde 60-70 dolayında azalabilmektedir.”
Ağbal, “Altın üreticilerine yurt içinde altın alımı var mı?” formundaki sorusuna şöyle cevap verdi:
“Senede yaklaşık 30-40 ton ortası cevherden üretilen altınlar TL karşılığı satın alınabilmektedir. Bankamızın ön alım hakkı bulunmaktadır. Burada alınan altınlar BIST bünyesinde yahut yurt dışında belli oranlarda tutulmaktadır. TCMB altınları büsbütün fizikî olarak bulunmaktadır. ROM kapsamında bankalar BIST bünyesinde fizikî olarak ROM yükümlülüklerini yerine getirebilmektedir. Bir de döviz karşılığı altın alım imkanı da kullanılmaktadır. Döviz karşılığında standart altın alımına da başlanmıştır.”
“TGA ORANLARI YÜKSEK SEVİYELERE ÇIKMAYACAK”
Naci Ağbal, Tahsili Gecikmiş Alacaklara (TGA) ait bir soruya, 2021 yılında gerek yüksek kredi büyümesi gerekse BDDK’nin salgın şartları nedeniyle tahsili gecikmiş alacaklarının sınıflama müddetlerini uzatması ve taksit ödemelerinin ötelenmesi nedeniyle TGA oranının yüzde 4 düzeyine kadar gerilediğini söyledi.
Destekleyici düzenlemelerin 2021 yılı haziran ayında sona ermesiyle 2021 yılında TGA oranlarının artış eğilimine gireceğini fakat çok yüksek seviyelere de çıkmayacağını söz eden Ağbal, “Tabii, burada riskler var. Burada finansal şartlardaki gelişmelere, iktisadın konjonktürüne, bankaların sermaye ve likidite yapılarına bağlı olarak değişebilir. Bu gelişme yakından takip edilmesi gereken bir husus.” değerlendirmesinde bulundu.
Ağbal, Merkez Bankasının uyguladığı araçların hangi kanallardan iktisat üzerindeki nasıl tesirleri getireceğini dikkate alarak yaptığını, teknik çalışmaların da buna nazaran hazırlandığını söyledi.
2021’e girerken bir üst istikametli enflasyon riskiyle karşı karşıya olunduğunu tabir eden Ağbal, ikinci çeyrekte oluşturulan talebin güçlendirilmesine dönük adımların birkaç çeyreğe yayılacak tesirler meydana getirecek bir güce de sahip olduğunu aktardı.
Ağbal, bu açıdan burada enflasyon üzerinde risk oluşturan iç talep gelişmelerinin sektörel seviyede çok yakından izlenmesi gerektiğini vurguladı.
Makroihtiyati önlemlerin bu manada daha tesirli bir araç olma özelliği taşıdığını belirten Ağbal, kısa vadeli faiz oranının transfer sistemi üzerinden iktisadın bütün kanallarına nüfuz ettiğini anlattı.
Ağbal, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ekonomideki karar alanlar üzerinde tesirde bulunuyor. Bu açıdan kısa vadeli faiz oranlarıyla ilgili yapılan düzenleme iktisatta oluşan iç talebin dengelenmesine, daha ölçülü bir çerçevede devam etmesine yarayacak. Daha doğrusu enflasyonist nitelikte sektörel iç talep gelişmeleriyse hem kısa vadeli faiz oranları üzerinde hem de başka makroihtiyati önlemler üzerinden alınacak önlemlerle yönetilecek. Biliyorsunuz, TÜFE sepetinde besinden güce, temel mallardan giyime kadar çok farklı kesimler var. Her kesimin dinamikleri çok farklı. Mesela, güç dalı aslında yakın vakte kadar enflasyon sepeti içerisinde enflasyonu aşağıda tutan bir faktördü lakin son periyotta petrol fiyatlarında üst taraflı hareket gücün bu sefer o aşağı istikametli çekme tesirini azalttı. Hasebiyle önümüzdeki süreçte bir risk olarak duruyor. Mesela, giyim fiyatlarına yakından bakacak olursak giyim fiyatlarına bakıldığında da giyim enflasyonu neredeyse sıfıra yakın. Yani pandemi şartları nedenleriyle tüketici tercihleri ortasında giyim, ayakkabı bir formda azaldı. Orada mesela bir dezenflasyonist süreç var fakat öbür taraftan da şöyle düşünelim, aşı uygulanmaya başlandı, olumlu gelişmeler var, herhalde bekletilen bir talep alanı. Hasebiyle orada talep kanallı bir risk var. O talep kanalını, o riski görelim.”
Bu riskleri yönetecek bir politikayı kararlılıkla yürütmek gerektiğine işaret eden Ağbal, “Diğer taraftan da iktisadın potansiyeline uygun bir büyüme gelişimini sağlayacak halde iç talebi tetikleyen ögeleri da bu çerçeveye uyumlu seviyelere getirmeye muhtaçlık var. Bu açıdan burada para siyaseti, maliye siyaseti eş güdüm içerisinde bir taraftan ekonomik istikrar başka taraftan fiyat istikrarı temeli çerçevesinde davranacak.” diye konuştu.
NTV