ntv.com.tr
Lübnan’da son yıllar finansal çöküş, ekonomik krizi, kitlesel protestolar güçlü geçiyordu. Covid-19 salgını ve son olarak başşehir Beyrut’taki patlama ülkenin içinde bulunduğu açmazı derinleştirdi.
Kamu borcunun 90 milyar doları aştığı Lübnan, 1975-1990 yıllarındaki iç savaştan bu yana en büyük ekonomik krizlerden birini yaşıyor. Ülkede işsizlik oranı yüzde 35’lerde iken halkın yarısından fazlası yoksulluk hududunun altında yaşıyor.
Başkentteki limanı yerle bir eden patlama sonrası ekonomik krizi çözmesi için iktidara gelen hükümet istifasını vermek zorunda kaldı. Cumhurbaşkanı Mişel Avn, Başbakan Hassan Diyab’ın istifasını kabul etti lakin yeni hükümet kurulana kadar vazifeye devam etmesini istedi.
EDİB HÜKÜMETİ KURAMADI
Lübnan Cumhurbaşkanı Avn (solda) hükümeti kurma vazifesini devreden Edib Yeni hükümeti kurma misyonu ise ülkenin Berlin Büyükelçiliği misyonunu yürüten Mustafa Edib’e verildi. Edip, eylül ortasında Cumhurbaşkanı Avn’dan ek mühlet istedi Edib haftalar süren çalışmaların akabinde, kendi kabine listesinin onaylanmaması nedeniyle hükümet kurma vazifesinden vazgeçtiğini geçtiğimiz hafta duyurdu.
Öte yandan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un patlama sonrası yaptığı Beyrut ziyaretinde yaptığı hükümet kurma baskısı da boşa çıkmış oldu. Macron, Lübnanlıların iki hafta içerisinde hükümet kurması halinde milletlerarası yardımların ülkeye gelmesi için teşebbüslerde bulunma kelamı vermiş, aksi durumda ise Lübnan’a dayanakta bulunmayacaklarını söylemişti. Macron son yaptığı açıklamasında ise Lübnan’ın siyasi liderliğinden utandığını ve ülkenin yeni bir iç savaşın eşiğinde olduğunu söyledi.
Ülkede kamu hizmetlerinin aksaması nedeniyle sokaklarda biriken çöp yığınları Lübnan halkının teknokratlardan oluşan küçük bir kabine istediği tabir ediliyor. Lakin iç savaş sonrası ülkede şekillenen siyaset arenası dini ve siyasi kümeler ortasında paylaşılmış durumda. Anadolu Ajansı’nın aktardığı bilgilere nazaran Şii Emel Hareketi ve ülkenin en kıymetli aktörlerinden Hizbullah, maliye bakanlığına gelecek ismin belirlenmesindeki ısrarından vazgeçmedi.
Yeniden, ABD’nin İran yaptırımları çerçevesinde Lübnan’da biri eski maliye bakanı iki Hizbullah yanlısı siyasetçiyi de yaptırım listesine alması sorunlara neden oldu. Hizbullah’ı yeni hükümet görüşmeleri sırasında köşeye sıkıştırmak olarak bedellendirilen yaptırım kararı sonrası Hizbullah’ın daha muhafazakar bir noktaya çekildiği tabir ediliyor.
Cumhurbaşkanı Avn, Lübnan’ın içinde bulunduğu durumu, “Kaybedecek bir dakikamız bile yok” kelamlarıyla özetlerken, Lübnanlılar tekrar süreksiz hükümetle meçhul bir geleceğe hakikat ilerliyor. Avn, Lübnan’ı bekleyen bu meçhul geleceği “cehennem” olarak nitelendirdi.
Patlama sonrası Beyrut Limanı’nın son hali KARANLIK GÜNLER KAPIDA
ABD merkezli Associated Press haber ajansının Lübnan Şefi Zeina Karam’ın tahliline nazaran ise ülkeyi çok daha karanlık günler bekliyor. Uzun müddettir ekonomik darboğazda yaşayan Lübnanlılar şimdi en kötüsünü yaşamadı. Son yıllarda gelirleri ABD doları bazında yüzde 80 eriyen Lübnanlılar birkaç hafta içerisinde yakıt, buğday ve ilaca yapılan takviyesi de kaybedecek.
Ülkede 2019’da başlayan ekmek protestoları 2020’nin ortalarına kadar devam etmişti. Kelam konusu dayanakların de gitmesiyle halihazırda yarısı yoksulluk hududunun altında yaşayan Lübnanlıların yine sokaklara döküleceği kestirim ediliyor.
Memleketler arası Kriz Kümesi’nin Lübnan, Irak ve Suriye sorumlusu Heiko Wimmen ülkedeki son durumu açıklarken, “Tehdit epey gerçek. Geçtiğimiz ay birçok güvenlik sorunu yaşandı. Ortalıktaki silahların ve onları kullanacak olan işsiz genç erkeklerin sayısı bir anda arttı.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Beyrut patlaması sonrası ülkeye tartışmalı bir ziyaret gerçekleştirdi. Wimmen, neredeyse her gün silahlı kümeler ortasında gerginlik yaşandığını ve bu tansiyonların büyüme potansiyeline sahip olduğunu söyledi.
Haziran ayındaki IMF görüşmeleri de iç siyasetteki aktörlerin anlaşamaması üzerine yarım kalmıştı. Wimmne ülkedeki sorunların çözülmesi için bütçenin ve iktisadın düzeltilmesi gerektiğini aktardı.
Fakat Lübnan’ın modüllü ve uzlaşının güç olduğu siyaset yapısı gözönünde bulundurulduğunda yakın gelecekte meselelerin çözülmesi kolay gözükmüyor.
BM’DEN AÇLIK UYARISI
Birleşmiş Milletler geçtiğimiz günlerde Lübnanlıların yıl sonuna hakikat açlık kriziyle karşı karşıya kalabileceği ihtarını yaptı.
Lokal para ünitesindeki paha kaybının enflasyonun büyümesine yol açtığına dikkat çekilen açıklamada, Lübnan’da geçen yıl yüzde 2,9 olan enflasyon ortalamasının 2020’de yüzde 50’nin üzerinde olmasının beklendiği söz edildi.
Temmuz 2020’deki besin fiyatlarının geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 141 arttığına vurgu yapılan açıklamada, Beyrut Limanı’ndaki patlamanın akabinde ithalatta yaşanacak ek maliyetlere nazaran besin fiyatlarının daha da yükselebileceği öngörüsünde bulunuldu.
Açıklamada ayrıyeten, yerli tarım üretim maliyetlerinin yüzde 50 oranında artması hasebiyle yerli üretimin önemli zorluklarla karşılaşacağı belirtildi.
BEYRUT’TAKİ PATLAMA
Ülkenin ekonomik can damarlarından Beyrut Limanı’nda Ağustos ayında binlerce tonluk amonyum nitrat patlaması meydana geldi. Patlama limanı kullanılamaz hale getirirken, Beyrut’ta da geniş çaplı hasara neden oldu.
Lübnan’dan yapılan açıklamaya nazaran patlama 15 milyar dolarlık hasara neden oldu. Dünya Bankası ise hasarın 5 milyar dolar civarında olduğunu söyledi. Ülkenin 2018 yılındaki ekonomik büyüklüğünün 58 milyar dolar civarında olduğu göz önünde bulundurulduğunda kelam konusu sayılar krizdeki ülkenin karşılayamayacağı kadar yüksek.
NTV
