Ketojenik diyet birinci kere 1924’de epilepsi hastalarında nöbetleri önlemek için geliştirildi ve 1970’lerden itibaren bir kilo verme metodu olarak popülerleşmeye başladı. Keto olarak da bilinen bu diyet hâlâ dünyada çok sayıda insan tarafından bir zayıflama metodu olarak kullanılıyor. Lakin New York’ta bir diyetisyen olan Sarah Hamdan hiç kimseye bu diyeti kilo vermek için tavsiye etmediğini söylüyor. Hamdan, “Ana önceliğim uzun vadeli aktiflik ve güvenliktir” diyor.
KETO DİYET NEDİR?
Keto diyet karbonhidrat tarafından zayıf ve yağ istikametinden yüksek olan bir diyet. Mantığı epeyce kolay: Bedeninizin temel besin kaynağı olarak şeker yerine yağ kullanıyorsunuz. İnsan bedeni olağanda glikozu kullanarak güç üretiyor. Kan şekeri azaldığında, örneğin spordan, oruçtan yahut açlıktan sonra, beden güç üretmek için yağları kullanmaya başlıyor.
Uzun periyodik açlık diyetleri üzere keto diyet de bedenin ketosis ismi verilen bir evreye girmesi prensibi üzerine şurası bir diyet. Bedeniniz bu evredeyken yağ yakıyor. Örneğin şeker tüketiminizi çok önemli bir formda düşürürseniz, bedeninizi sahip olduğu tüm glikojeni, yani karaciğerde depoladığı bir tıp şekeri tüketmeye zorluyorsunuz. Ve bu şeker tükendiğinde, bedeniniz güç için yağ yakmaya başlıyor. Bir mühlet sonra da “ketosis evresine” geçiyor. Bu evreye geçiş 2-4 gün ortasında değişiyor.
Standart keto diyet en yaygın ketojenik diyet çeşidi ve günlük karbonhidrat ölçünüzü 50 gramla sınırlıyor. Bu aldığınız kalorinin yüzde 10’una tekabül ediyor. Geriye kalan günlük kalorilerinizin yüzde 20’si proteinden, yüzde 70’i de yağlardan sağlanıyor. Evet, yüzde 70’i yağlardan.
Keto diyetin öbür çeşitleri daha da kısıtlayıcı. Örneğin karbonhidrat alımını yüzde 2’lerde, protein alımını da yüzde 8’de tutan, bedenin günlük kalori muhtaçlığının yüzde 90’ını yağlardan karşılatan diyetler de var.
Sağlıklı bir yetişkin bireyin günde 225 ile 323 gram ortası karbonhidrat tüketmesi sağlıklı olarak görülüyor. Bu da günlük kalori gereksinimimizin yüzde 45 ila 60’ına tekabül ediyor.
Farkı görüyor musunuz? Daha açıklayıcı olması açısından; Küçük bir muz 24 gram karbonhidrat, bir su bardağı pişmiş pirinç ise 45 gram karbonhidrat içeriyor.
Keto diyette günlük karbonhidrat alımının üzerine çıkarsanız ketosis evresinden de çıkma riskiniz var. Bu durumda bedeniniz tekrardan güç için şeker yakımına geçecek ve diyeti kesintiye uğratacak.
YARARLARI VE RİSKLERİ
Şeker hastalarındaki kan şekeri ölçümleri dikkate alınıp diyetin trigliserit ve tansiyonu düşürdüğü hesaba katıldığında, keto diyetin kilo vermek için tesirli bir yol olduğu belirtiliyor. Lakin bu kilo kaybının tümüyle ketosis evresinden mi, yoksa şeker alımını ve günlük kalori ölçüsünü düşürmekten mi, ya da yüksek ölçüde protein almaktan mı kaynaklandığı bilinmiyor.
Bedenin güç için şekerden yağa yönelmesi ayrıyeten grip gibisi semptomlara de sebebiyet verebiliyor. Buna “keto gribi” deniyor. Semptomlar ortasında baş ağrısı, mide bulantısı ve yorgunluk var. Keto gribi pek çok insan için zararsız ve beşerler genelde iki hafta içinde atlatabiliyor, kas krampları ve ağız kokusu üzere yan tesirleri de olabiliyor.
Kabızlık da yeniden yan tesirlerden biri çünkü bu diyet yüksek lifli besinler açısından varlıklı değil. Bu besinlerden meyve ve zerzevat alımının düşmesi de örneğin, vitamin ve mineral eksikliklerine yol açabilir.
Diyetisyen Sarah Hamdan bu noktada uzun vadede sıhhat sorunlarının ortaya çıkmasından tasa ettiğini belirtiyor. Diyetin karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları, kemik erimesi ve gut üzere hastalıklara yakalanma riskini yükseltebileceğini kaydediyor. Yağ metabolizması sırasında karaciğer tarafından üretilen ketonların, karaciğere aslında ekstra yük yüklemiş olduğunu belirten Hamdan, “Bu, karaciğer hastalıklarına yol açabilir ve yüksek derecede protein alımı birtakım durumlarda böbreklerimizi etkileyebilir” diyor.
Araştırmalar, keto diyetlerin ayrıyeten kolestrolün yükselmesine ve bedende enfeksiyonlara karşı üretilen C-reaktif proteinin (CRP) artmasına neden olabileceğini gösteriyor. Hamdan, “Bu proteinlerin yükselmesi epey telaş verici zira biliyoruz ki enfeksiyonlar bedene önemli bir baskı uyguluyor ve bu çoğunlukla kalp hastalığı, diyabet ve obezite üzere birçok hastalığa davetiye çıkarıyor” halinde konuşuyor.
Köln’deki Üniversite Hastanesi’nde ketojenik diyetlerin böbrek hastalıklarının tedavisine tesiri üzerine çalışan nefroloji profesörü Roman Müller’e nazaran tüm bu yan tesirler ne stil bir keto diyet uyguladığınıza nazaran değişebilir. Müller, “Diyette bulunan yağ tipleri ve bunların kolestrol ve karaciğer üzerinde tesirleri olabileceği üzere, yüksek protein alımının böbrek üzerinde de potansiyel olumsuz tesirleri var” diyor.
KALP HASTALIKLARI RİSKİ
Diyetisyen Hamdan, yağlı etler, tereyağı ve şarküteri eserleri üzere yüksek dozda doymuş yağ tüketiminin kalp hastalıklarına yakalanma riskini artırdığının inkar edilemeyecek bir gerçek olduğuna dikkat çekiyor. “Yüksek yağlı yemek tüketimi ve meyve ve zerzevat üzere besin pahası yüksek besinlerin az tüketilmesi uzun vadede sağlıklı bir kalp için tehlikeli” derken Müller’e nazaran bu bahiste yeniden de emniyetli bir bilgi yok. Müller, “Yapılan araştırmalarda bulunan sonuçlar tümüyle birebir noktaya işaret etmiyor. Fakat her risk nasıl bir diyet uyguladığınız, diyetinizde hangi tip yağlara yer verdiğinize ve genetik faktörlere nazaran değişiklik gösterir” diyor.
SEVDİĞİNİZ YİYECEKLERDEN VAZGEÇMEYE PAHA Mİ?
Ketojenik diyetin gittikçe büyüyen bir şöhreti olsa da başka kilo verme programlarından önemli manada farklı değil. Yapılan araştırmalara nazaran keto diyet yapanlar, diyetlerinin birinci başlarında süratli kilo verse de uzun vadede bu olağan bir kilo verme programı yapan şahısla eşitleniyor. Profesör Müller de kilo verme kelam konusu olduğunda hiçbir diyetin bir başkasından daha özel olmadığını belirtiyor.
Uzmanlar ayrıyeten kısıtlayıcı diyetlerin, kişi eski yeme alışkanlarına daha sonra tekrar dönse dahi metabolizmayı bozabileceğine işaret ediyor.
Ketojenik diyete gelince bilim insanlarının elinde çok az data var. Âlâ bir sonuca varılması için daha fazla araştırma yapılması gerektiğine işaret edenler var. Ne olursa olsun, kilo vermek isteyen birisi için her vakit en iyisi bir doktora yahut diyetisyene başvurup şahsî tavsiye almak. Bilhassa de keto üzere kısıtlayıcı bir diyet yapılacaksa.
NTV
