Şeyda Canepa / NTV Milano
Corona virüs salgının başlamasının üzerinden geçen bir yıldan fazla müddette kısıtlamalar, hadise sayısı, can kaybı ve ekonomik gidişat haberleri gündemde daima yerini korudu ve son devirde aşı kampanyaları hakkındaki gelişmeler de gündeme eklendi.
Lakin en az bu hususlar kadar kıymetli olan diğer bir mevzu var ki yalnızca çocuk sahibi aileleri değil hepimizin geleceği ile yakından ilgili hatta tahminen de gündemin en değerli unsuru: Salgından ruhsal olarak etkilenen çocukların bilhassa ergenlik çağında olan gençlerin durumu ve gelecekte yaşanabilecek riskli durumların önüne geçilebilmesi için alınması gereken önlemler. Bu hususta en büyük misyon ailelere düşüyor lakin salgın devrinde maddi ve manevi büyük zorluklar yaşayan ebeveynlerin içinde bulunduğu durum da bazen sağlıklı bir durum değerlendirmesi yapmaya pürüz olabiliyor.
corona virüs salgınından hem can kaybı hem de ekonomik açıdan en çok etkilenen ülkelerden olan İtalya’da ruh sıhhati uzmanları hem aileleri hem de politikleri uyarıyor ve her şeyden evvel farkındalık daveti yapıyor.
İNTİHAR HADİSELERİNDE ARTIŞ
Roma Bambino Gesu Hastanesi Çocuk Ergen Nöropsikiyatri Kısım Lideri Profesör Stefano Vicari son 1 yılda hastanenin acil servisine kaldırılan 12-18 yaş kümesindeki çocukların sayısında yüzde 30 oranında bir artış olduğunu belirterek intihar teşebbüsleri ve anoreksiya nervoza hadiselerinde ortalama yaşın 14’e indiğini hatta yeme içme bozukluğu hadiselerinin artık 9-10 yaşlarında kız çocuklarında görülmeye başlandığını söyledi.
Ntv.com.tr’nin sorularını yanıtlayan Profesör Vicari acil servise kaldırılan çocukların intihar teşebbüsü, bedenini jiletle kesme ve anoreksiya nervozaya bağlı kilo kaybı yüzünden hastaneye kaldırıldıklarını belirtti.
Ebeveynlerin bu devirde her vakitten fazla olarak çocuklarını etkin olarak gözlemlemesi gerektiğini söyleyen Vicari çocuklarda uykusuzluk, yemek yemeyi reddetme ve huy değişikliği üzere beklenmedik bir davranış görüldüğü halde beklemeden bir uzmana danışılmasını tavsiye ediyor.
Uzun müddet toplumsal medya ve internet kullanımının çocuklarda önemli uykusuzluk sıkıntılarına yol açtığına dikkat çeken Profesör Vicari uykunun çocuk ve ergenlerin akıl ve ruh sıhhati için hayati ehemmiyet taşıdığına dikkat çekerek uykusuzluğun önemli patolojilere davetiye çıkartabileceğine dair uyarıyor.
Profesör Vicari ebeveynlerin birinci vazifesinin çocuklarının başında bulunmaları olduğunu söylüyor. Çocukların etkin bir biçimde gözlemlenmesi gerektiğini ve salgın devrinde yetişkinlere daha fazla gereksinim duyduklarını, bu kritik devirde çocukların üzerine yaşananların sorumluluğunu yüklememek gerektiğini söylüyor.
Çalışan ve çocuklarına gereğince vakit ayıramayan ebeveynlerin imkanlar çerçevesinde meskende oldukları vakit çocuklarla birebir etkin olarak ilgilenmeleri ve irtibat kurmaları gerektiğini hatırlatıyor.
Salgın devrinde ortaya çıkan dramatik durumu bir küme uzman ile birlikte İtalyan Senato’sunda lisana getiren Vicari siyasetçilerin şimdi olan biteni kavrayamadığını ve gerekli tedbirlerin alınması tarafında adımlar atılmadığını ergenlerde görülen psikiyatrik meselelerin acil bir durum olduğunun farkına varılması gerektiğini söylüyor.
Vicari hastanelerde çocuk ve ergenlerin tedavileri için özel ünitelerin yer almadığına dikkat çekerek tüm ülkede psikiyatri hastaları için yalnızca 92 yatak olduğunu vazife yaptığı Bambino Gesu Hastanesi hariç hiçbir yerde inançlı yatak ve odalar oluşturulmadığını söylüyor.
Vicari hastanelere kaldırılan intihar teşebbüsü olaylarının bulunduğu odalarda kesici alet olarak kullanılacak hiçbir eşya, metal kapı kolları dahil kesici aksesuar, banyo gereci ve çarşaf üzere şahsî kullanım eşyalarının yer almaması gerektiğini lakin gerekli yatırımların yapılması için adım atılmadığından şikayet ediyor.
Profesör siyasi iradenin durumun farkında olmadığını ve her gün 1-2 intihar olayı gördüğünü, ağır olaylar bir yana 12-18 yaş kümesinde ebeveynlerini döven ergenlerden, akran zorbalığına davranış bozuklularının arttığına dikkat çekerek üç ergenden birinin bu devirde ruhsal rahatsızlık yaşama riski olduğunu lakin bu durumun ilerde ortaya çıkacağını söylüyor.
İtalya’da her çocuğa doğumundan itibaren 16 yaşına kadar hizmet veren aile doktoru kapsamındaki çocuk hastalıkları uzmanları da daha evvel hiçbir belirti göstermeyen çocuklarda kaygı, tasa, uyku bozuklukları üzere meseleler gözlemlediklerine dikkat çekiyor.
Aile içinde yaşanan huzursuzluklarla birlikte internet ortamında geçirilen vakit ve çocukların birbirlerine yolladıkları birtakım görüntülerin içeriğindeki şiddet ögeleri de bu meseleleri tetikleme de etken oluyor.
UZMANLAR: ‘ÇOCUKLARINIZA SAHİP ÇIKIN’
Ntv.com.tr’ye konuşan Milano internet kullanımından kaynaklanan davranış bozuklukları terapi merkezi ESC yöneticisi Psikiyatrist ve Psikoterapist Paolo Giovannelli ergen yaştaki gençlerde son bir yılda artış gösteren depresyon hadiselerinin aslında yalnızca bir başlangıç olduğuna dikkat çekiyor ve aileleri uyarıyor: ‘Çocuklarınıza sahip çıkın’.
Hekim Giovannelli ebeveynlerin çocuklarını dikkatli bir formda gözlemlemeleri gerektiğini ve bu periyotta alışkanlıklarda yahut davranışlarında rastgele bir ani değişiklik gördükleri takdirde üzerinde durmalarının değerine dikkat çekerek kesinlikle bir uzmana istişareleri tavsiyesinde bulunuyor.
Giovannelli ebeveynlerin çocukların internet ve toplumsal medya kullanımında gösterdikleri toleransın son derece yanlış olduğuna dikkat çekerek çocukların ve gençlerin uzun saatler hudut koyulmadan bu mecralarda vakit geçirmesinin akıl ve ruh sıhhati tarafından son derece tehlikeli sonuçlar doğuracağını belirtiyor.
Uzman hekim çocukların teknoloji ile geçirdikleri vaktin da ebeveynler tarafından olağan karşılanmasının yanlış ve ziyanlı bir tavır olduğuna dikkat çekiyor.
Ailelerin, çocuklarda toplumsal medya ağları ve telefon ile cok fazla vakit geçirmenin önemli bağımlılığa yol açtığının şuurunda olarak kullanım konusunda hudut koymalarının kaide olduğunu hatırlatıyor.
Salgının getirdiği bütün negatif tesirler bilhassa okulların ve toplumsal aktivite alanlarının kapalı olması nedeniyle ‘çocuklar zati her şeyden yoksun kaldı bir de teknoloji kullanımında hudut getirip daha fazla üzmeyeyim, hiç olmazsa oyalanıyorlar’ fikri ile çocuklarına pasif tolarans gösteren ebeveynlerin yanıldığını da kelamlarına ekliyor.
Giovannelli salgında birinci ve ikinci dalga ortasındaki farka da dikkat çekiyor. Uzman doktora nazaran salgının başındaki birinci karantina periyodunda çocuklar büsbütün aileleri ile vakit geçirdi ve tüm ülkede yaşanan birlik, beraberlik ve dayanışma duygusu bir nevi esirgeyici kalkan oldu. Geçtiğimiz sonbahar başlayan ikinci dalga müddetince ebeveynlerin kıymetli bir kısmı işlerine geri döndü kısmen ve kısıtlı da olsa bir olağanlaşma sürecine girildi. Birebir vakitte salgının ekonomik tesiri de aile içine sirayet etmeye başladı. Çocuklar işlerini kaybeden, depresyona giren, daha çok arbede eden, daha tahammülsüz, gelecek kaygısı yaşayan ebeveynlerin ruh halini mesken ortamında sünger üzere çekti.
Salgının ekonomik ve toplumsal hayata negatif tesiri ergenlik öncesi ve ergen yaş kümesinin ruh sıhhatinin bozulmasında verimli bir toprak fonksiyonu gördü.
İtalya’da bilhassa son 3-4 ayda uzmanlara başvuran ebeveyn sayısında büyük artış oldu. Fakat Hekim Giovannelli’ye nazaran ebeveynler kendilerine başvurduğunda patoloji ilerlemiş oluyor.
NE YAPMAK LAZIM?
Okullara ve ebeveynlere yönelik internet bağımlılığını önlemeye dair seminer ve dersler veren Hekim Giovannelli birinci yapılacak şeyin çocukların internet ve toplumsal medya ağlarında geçirdikleri vakti pasif olarak kabul etmemek ve vereceği ziyanların farkında olmak devamında çocuklara mümkün olduğu kadar faal vakit ayırmak olduğunu söylüyor.
Teknoloji kullanımına hudut koymanın kıymetsiz bir şey üzere gözükebileceğini fakat ilerde önemli patolojilerin ortaya çıkmasını önlemek için hayati ehemmiyet taşıdığına dikkat çekiyor.
İkinci yapılacak olan ise yeniden kolay görünen ancak büyük kıymet taşıyan bir şey: Her aile içinde bulunduğu kurallara nazaran hayat alanı küçük yahut büyük olsun yapabildiği kadar çocuklarına bir oyun yahut irtibat alanı yaratmalı.
‘Salonun yahut odanın bir köşesine serilecek bir örtü üzerinde jimnastik hareketleri, aile ortasında oynanan rastgele bir oyun, birlikte pişirilen bir yemek çocukları ve gençleri toplumsal medya, görüntü oyunları ve televizyon ekranlarından uzaklaştırmaya yarayacak ve aile bağlarını güçlendirecek ayrıyeten ebeveynlerin çocuklarını faal olarak gözlemlemesine yardımcı olacak’ diye konuşan Giovannelli asıl sorunun olağan hayata dönünce ortaya çıkacağını ve salgın mühletince kendilerini izole eden gençlerin okullara ve toplumsal hayata dönüşte zahmet yaşama riskinin yüksek olduğunu da kelamlarına ekledi.
ÖZEL İHTİYAÇLI GENÇLERİN DURUMU
Gençlerin yaşadığı travmatik periyot okul çağındaki özel ihtiyaçlı bireyler ve aileleri için de büyük zahmetlere neden oldu.
Elio e storie tese kümesi solisti ünlü müzikçi Elio, dün Corriere della Sera gazetesi aracılığı ile bütün lokal idarelere bir davette bulunarak otizmli bireylerin aşılanmasına öncelik verilmesi talebinde bulundu. Kendisi de otizmli bir çocuk sahibi olan Elio, Covid-19 salgını boyunca ailelerin gün be gün değil her dakika hayatta kalma uğraşı verdiğini, 24 saat takviyeye muhtaçlık duyan otizmli bireylerin hastaneye kaldırılması hele ağır bakım ünitelerinde tedavi görme ihtimalinin kestirim bile edilemeyeceğini söyledi.
İtalya’da okulların yıl boyunca çoğunlukla fiziki eğitime kapalı olması bilhassa lise çağındaki gençlerin neredeysa ders yılı boyunca uzaktan eğitim görmesi nedeni ile özel ihtiyaçlı öğrencilere daima birebir dayanak vermek mümkün olmadı.
İtalya’da zarurî eğitim sistemi içinde başka öğrencilerle birebir sınıflarda eğitim görme hakkı olan özel ihtiyaçlı her öğrenci için uzman bir dayanak eğitmeni bulunuyor. Ders saatleri boyunca ve toplumsal aktiviteler için öğrencilerin bütün ihtiyaçları uzman eğitmenler tarafından karşılanıyor.
Tüm dünyada örnek gösterilen bu kaynaştırmalı sistem Covid-19 kısıtlamaları çerçevesinde alınan kararlar yüzünden büyük ölçüde aksadı. Aileler öğrencilerin yıllara yayılan uzun ve sıkıntı bir süreçten sonra gösterdikleri gelişim adımlarının salgın yüzünden boşa gitmesinden kaygılı. Bu duruma bir de virüs kapma korkusu eklenince ailelerin yaşadığı bu hassas durum daha da zorlaştı. Okul çağı yaşındaki özel ihtiyaçlı gençlerin yaşadıkları sıkıntılar yalnızca ruhsal değil birçok vakit birebir vakitte fizikî ve aileler haftada bir kaç saat bile olsa çocuklarının konutlardan çıkıp toplumsallaşmasının ne kadar kıymetli olduğuna daima dikkat çekiyor. Aşı oldukları takdirde hem özel ihtiyaçlı bireyler hem de aileleri nispeten daha rahat hareket edebilecek.
Bütün bu zahmetlere dikkat çeken müzikçi Elio ailelerin artık diz çöktüğünü söyledi ve özel ihtiyaçlı bireyler ile ailelerin de eş vakitli aşılanmalarını istedi.
İtalya’da otizmli birey sahibi 600bin aile bulunuyor. Çoğunluğu otizmli ve down sendromlu olan birinci ve orta ögretimde eğitim gören özel ihtiyaçlı öğrenci sayısı ise 300bin civarında ve toplam sayının yüzde 3,5’ini oluşturuyor. Uzman eğitimci takımı ise yaklaşık 180bin civarında.
Eğitimcilerle eşzamanlı olarak muhakkak kategorilerdeki özel ihtiyaçlı öğrencilere ayrıyeten takviye veren şahsî asistan sayısı ise 57 bin civarında.
NTV
