İran, yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum üretimine başladığını açıkladı. Batı ülkeleriyle 2015’te imzalanan nükleer antlaşmada uranyum zenginleştirme limiti yüzde 3,67, depolama limiti 300 kilo olarak belirlenmişti.
İran hükümet sözcüsü Ali Rebii, yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirme süreçlerinin Fordo yeraltı nükleer tesisinde bugün başlatıldığını duyurarak, üretimin İran meclisinde kısa mühlet evvel kabul edilen nükleer maddeyle uyumlu olduğunu belirtti. Rebii, gelişmenin, Memleketler arası Atom Gücü Kurumu’na da bildirildiğini kaydetti.
Yeni yasa, yılda yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş 120 kilo uranyum üretimine müsaade veriyor. Daha düşük oranda zenginleştirilmiş uranyum ise ayda 500 kiloya kadar üretilebiliyor. Yasa, ABD’deki idare değişikliği öncesinde siyaseten makul olmadığı ve teknik açıdan gerçekçiliğinin bulunmadığı gerekçesiyle İran içinde de tartışmalara yol açmış, Cumhurbaşkanı Hasan Manevî ve İran Atom Gücü Kurumu da yasaya karşı çıkmıştı.
İRAN’DAN YAPTIRIM BASKISI
İran ile ABD, İngiltere, Rusya, Fransa, Çin, AB ve Almanya’nın taraf olduğu muahede, İran’ın nükleer silah üretme kapasitesine sahip olmasını engellemek üzere uranyum zenginleştirme oranının düşük tutulmasını, karşılığında İran’a yönelik nükleer programı nedeniyle yürürlüğe sokulan ekonomik ve mali yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu.
ABD’de Lider Trump idaresi 2018’de nükleer muahededen tek taraflı olarak çekilmiş, muahedeye taraf olan Avrupa ülkeleri ise mutabakata takviyelerinin süreceğini açıklamıştı. Lakin Avrupa ülkelerinin İran’a yönelik yaptırımları kaldırmaması üzerine Tahran idaresi 2019 Temmuz ayında mutabakatın öngördüğü zenginleştirme oranını aşarak yüzde 4,5’e yükseltmişti. Nükleer silah üretimi için, uranyum zenginleştirme oranının yüzde 90 düzeylerinde olması gerekiyor.
Tahran idaresi, ABD’de Başkanlığa seçilen Joe Biden’ın 20 Ocak’ta vazifesi resmen devralması sonrasında ABD’nin nükleer mutabakata geri dönmesini ve yaptırımların kaldırılmasını umuyor.
İSRAİL VE AB’DEN REAKSİYON
İran’dan yapılan açıklamaya birinci reaksiyon İsrail’den geldi. İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, “İran’ın uranyum zenginleştirme oranını yükseltme ve yer altında uranyum zenginleştirerek endüstriyel kapasitesini artırma kararı ile yükümlülüklerini ihlale devam etmesi askeri nükleer program geliştirme niyetinin hayata geçirilmesi dışında açıklanamaz” açıklamasını yaptı. Netanyahu “İsrail İran’ın nükleer silah üretmesine müsaade vermeyecektir” dedi.
Avrupa Birliği de İran’ın bu adımının, 2015 mutabakatındaki yükümlülüklerden kıymetli bir uzaklaşma manasına geldiğini bildirdi. Açıklamada, İran’ın teşebbüsüne karşı atılacak adımın, Milletlerarası Atom Gücü Kurumu Lideri ile bugün yapılacak istişareler sonrasında kararlaştırılacağı kaydedildi.
NTV