Bestekar ve orkestra şefi Ferit Tüzün‘ün vefatının üzerinden 43 yıl geçti.
Ferit Tüzün, 1929’da İstanbul’da doğdu. Müzikle yakından ilgili bir ailede yetişen Tüzün, ablası Bedriye Tüzün’ün İstanbul konservatuvarının şan kısmından mezun olması nedeniyle erken yaşlarda müzik ile tanıştı.
İlkokul eğitimini Kınalıada ve Heybeliada’da alan Tüzün daha sonra Ankara Atatürk Lisesi’ne geçti.
Tüzün, ablası aracılığıyla bu sıralarda Ulvi Cemal Erkin ile tanıştı ve onun da önerisi ile Ankara Konservatuvarına piyano kısmı öğrencisi olarak girdi.
BİRİNCİ DEĞERLİ YAPITINI 22 YAŞINDA VERDİ
Erkin ve Necil Kazım Akses’in teklifleri ve yardımları ile tıpkı vakitte kompozisyon kısmına de kaydolan Tüzün, 1949’da piyano yüksek kısmından ve 1951’de de kompozisyon kısmından birincilikle mezun oldu. Tüzün birinci değerli yapıtı “Ninni”yi 22 yaşında konservatuvar son sınıftayken besteledi. Bu eser 1952’de Cemal Reşit Rey idaresinde İstanbul kent orkestrası tarafından seslendirildi.
Usta bestekar, konservatuvarda bir müddet Necil Kazım Akses’in asistanlığını yaptı, bu sıralarda Ulusal Eğitim Bakanlığının yurt dışına öğrenci göndermek için açtığı imtihanı kazanarak 1954’de Münih Müzik Akademisine gitti. Tüzün burada, Fritz Helmann, Kurt Eichhorn, Adolf Mennerich ve G. E. Lessing’in yanında tahsil gördü.
Yurt dışında yaşadığı periyotta Münih Filarmoni Orkestrası şefi Adolf Mennerich ve Gotthold Ephraim Lessing ile orkestra şefliği çalışmalarına devam eden Tüzün, kompozisyon konusunda da çalışmalarını sürdürdü.
DÜNYA PRÖMİYERLERİ MÜNİH FLARMONİ TARAFINDAN YAPILDI
Ferit Tüzün Münih’teyken Leucart yayınevi ile mutabakat imzaladı ve yapıtlarının basım hakkını buraya devretti, bu sayede birtakım yapıtları korundu ve yurt dışında çeşitli yerlerde çalındı. Tüzün’ün orada kaldığı mühlet içinde bestelediği Anadolu Süiti ve Türk Cappriccio’sunun dünya prömiyerleri Münih Filarmoni tarafından yapıldı. Sanatkarın, bu orkestradan aldığı sipariş üzerine bestelediği Humoresque (1957) isimli yapıtı de büyük muvaffakiyet kazandı. Yapıtın ismi daha sonra Nasreddin Hoca olarak değiştirildi.
Münih’teki eğitimini 1958’de tamamlayan Tüzün bursunun bir yıl daha uzatılması için müracaatta bulundu ve Münih Devlet Operası’nda şef yardımcılığı yaptı. Ayrıyeten diğer kentlere de giderek çeşitli orkestraları yönetti.
Tüzün, 1959’da Türkiye’ye dönerek evvel Ankara Devlet Operasında Şef yardımcısı, daha sonra da 1976’da Ankara Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü oldu. Bir yandan da bestecilik çalışmalarına devam eden Tüzün, birinci Türk balesi olan Çeşme Başı’nın yanı sıra, Midas’ın Kulakları operası ve Esintiler gibi çeşitli eserler verdi.
Üç kısımdan oluşan ve dans süiti şeklinde bir eser olan Esintiler, TRT’nin 1965’te açtığı müsabakada birincilik mükafatı kazandı.
KINALI ELLER BİRİNCİ KERE 2004’TE SESLENDİRİLDİ
Ferit Tüzün’ün kıymetli yapıtları ortasında konusunu Elazığ dolaylarından alan bir bale olan Çayda Çıra için bestelediği bir bale süiti ile birinci kez 2004’te seslendirilen Kınalı Eller adlı bir bale süiti de yer aldı. Bilinen son yapıtı olan “Söyleşi” ise Kültür Bakanlığı tarafından Cumhuriyetin 50. yıl dönümü için istenen, senfonik orkestra için yazılmış bir eserdi.
Ankara konservatuvarında da 1974’te öğretmenlik yapan Tüzün, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü görevindeyken 1977‘de hayatını kaybetti.
TÜRK KÜLTÜRÜNDEN KOPMADAN ESERLER VERMEYİ SEÇTİ
Türk kültüründen kopmadan eserler vermeyi seçmiş bir bestekar olan Tüzün, şimdi 48 yaşında hayata gözlerini kapadığında ardında 20 kadar eser bıraktı. Tüzün bir eser üzerinde çalışma yolunu ise şu kelamları ile açıklamıştı:
“Ağır çalışırım. Evvel başımda tasarlarım ve tasarılar biçimden biçime girer. Unutmamak için kimi fikirleri not ederim, bunlar olgunlaşınca da direkt doğruya üzerinde çalışırım. Yerli ezgileri tematik gereç olarak kullanmam. Bu türlü bir şey gerekiyorsa onu kendimden yaratmak isterim.”
Vefatından 23 yıl sonra Sevda – Cenap And Müzik Vakfı tarafından Onur Mükafatı Altın Madalyası ile ödüllendirilen Tüzün’ün en önemli yapıtları şöyle:
Anadolu Süiti (1954), Çeşmebaşı Bale Süiti (1958), Türk Kapriçiyosu (1956), Humerosque (Nasreddin Hoca) (1957), Midas’ın Kulakları Operası (1966-1969), Esintiler (1965), 6 Çoksesli Türkü (1964).
NTV
