ABD Chicago Üniversitesi bünyesinde yapılan bir araştırmaya nazaran hava kirliliği, ortalama ömür mühletini dünya genelinde iki yıl kısaltıyor. Hava Kalitesi Ömür Endeksi (AQLI) isimli çalışmada 1998-2018 yılı ortasındaki devirde hava kirliliğinin ortalama hayat mühleti üzerindeki tesirlerine bakıldı.
Araştırma raporunun muharrirleri “hava kirliliğinin insan sıhhatinin önündeki en büyük risk olduğunu” kaydetti. Kirliliğin ağır olduğu ülkelerde ortalama ömür süresindeki kısalmanın 10 yıla kadar çıktığı belirtildi.
Çalışmada başta fosil yakıtların kullanılması sonucunda ortaya çıkan ince toz parçacıklarının insan sıhhati üzerinde yarattığı tesirler araştırıldı. Hava kirliliğinden muzdarip ülkelerin başında Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Pakistan geliyor. Dünya nüfusunun dörtte biri bu ülkelerde yaşıyor. Bu ülkelerde hava kirliliğinin 20 yıl önceye kıyasla yüzde 44 daha fazla olduğu tespit edildi. Ömür müddetinin bu nedenle ortalama beş yıl daha kısaldığı tespit edilirken, Hindistan ve Bangladeş’in birtakım bölgelerinde kısalmanın 10 yıla çıktığı tabir edildi.
Bilhassa Güneydoğu Asya ülkelerinde orman ve tarla yangınları, trafik ve güç santralleri hava kirliliğinin esas nedenleri ortasında. Yaklaşık 650 milyon insanın yaşadığı bölgenin yüzde 89’unda hava kirliliği kıymetleri Dünya Sıhhat Örgütü’nün belirlediği sonları aşıyor.
ABD, Avrupa ülkeleri ve Japonya’da ise hava kalitesinin iyileştiği kaydedildi. Buna karşılık dünya geneline vurulduğunda hava kirliliğinin ortalama hayat mühletini yaklaşık iki yıl kısalttığı tespit edildi.
TÜRKİYE’DE 2018 YILI SAYILARI NASIL OLDU?
Araştırmaya nazaran 2018 yılında Türkiye’de hava kirliliğinin en yüksek olduğu 10 vilayet, Bursa, İzmir, Aydın, Kocaeli, Manisa, Yalova, Ankara, Bilecik, Sakarya ve İstanbul olarak sıralandı. Hava kirliliğinin en düşük olduğu 10 vilayet ise azdan çoğa hakikat Ardahan, Kars, Van, Hakkari, Kırklareli, Artvin, Bitlis, Ağrı, Trabzon ve Gümüşhane.
2018 yılı sayılarına nazaran, hava kıymetlerinin Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) tavsiye ettiği standartlara uygun hale getirilmesi halinde Türkiye’de ortalama hayat müddeti yaklaşık 146 gün uzuyor. Kent bazında ise sonuçlar büyük farklılıklar gösteriyor. Bursa ve İzmir üzere hava kirliliğinin en yüksek olduğu kentlerde kıymetlerin DSÖ standartlarına çekilmesi halinde ortalama hayat müddeti 1 yıl daha uzuyor. Ardahan, Bitlis, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Kırklareli ve Tunceli’de ise hava kirliliğinin ortalama hayat müddetinin kısalmasına neden olmadığı tespit edildi.
“UZUN VADEDE KORONADAN TEHLİKELİ”
Chicago Üniversitesi Güç Siyasetleri Enstitüsü (EPIC) Yöneticisi ve AQLI kurucusu Michael Greenstone hava kirliliğinin uzun vadede insan sıhhati açısından koronavirüsten daha büyük bir tehlike olduğunu söyledi. Greenstone ayrıyeten hava kirliliğinin yol açtığı sıhhat sıkıntılarının Kovid-19 hastalığından daha büyük bir risk oluşturduğunu belirtti. Greenstone koronavirüs pandemisinin akabinde hava kirliliğine karşı gayretin yine öncelik kazanması gerektiğini savundu.
NTV
