Harvard Üniversitesinde immünometabolizma, diyabet ve obezite alanında yaptığı araştırmalarla pek çok uluslarası mükafata layık bulunan ve en son olarak da Nobel’e giden yol olarak bilinen “EASD-Novo Nordisk” mükafatını 2018 yılında alan Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil, Ankara Üniversitesinde kendisine sunulan onursal doktora merasimi ve konferansı sonrasında Covid-19 salgınına ait sorularını yanıtladı.
Tıpkı vakitte Harvard Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi Lideri da olan Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil, Covid-19 salgının dünya genelinde yarattığı şartların şiddetli bir süreç olduğuna ve çok ağır sonuçlar doğurduğuna işaret etti.
Sıhhat krizi ve can kayıplarına ilaveten, işsizlik, eğitim sorunları, açlık, ruhsal bozukluklar ile karşı karşıya kalan ülkelerin, sanayinin girdiği darboğaz, sanat ve spordan mahrumluk üzere ağır bedellerin ödendiğini anlatan Hotamışlıgil, salgının bitirecek olan tek çıkış yolunun Covid-19 aşısı olmasına karşın hala dünya genelinde ileri seviyede bilgi kirliliği ve komplo teorileri üreten aşı terslerinin bulunduğunu ve bunun bir kamu sıhhati tehdidine dönüştüğünü vurguladı.
“Aşılarla ilgili bugün artık çok net bir tablo var, bu aşıların yapıldığı ve yaygın uygulandığı yerde salgın bitiyor. Aşılama aktifliği eşittir Covid-19 salgının bitmesidir, bu kadar net ve açık biçimde ortada” diyen Hotamışlıgil, “Aşı zıtlığı ve bilime dayanmadan yapılan tartışmalar, toplum sıhhatini tehdit ediyor. Bu yalnızca Türkiye ile alakalı bir durum değil, tüm dünyada da böyle” sözünü kullandı.
Hotamışlıgil, aşılamanın kıymetini şu sözlerle anlattı:
“Aşılar dünya genelinde 2 milyara yakın şahsa uygulandı, yani dünyanın en büyük klinik uygulamalarından biri gerçekleşmiş vaziyette. Bu önde giden aşı programlarında aslında faz çalışmaları sırasında şimdiye kadar görülmemiş bir yoğunlukta ve görülmemiş bir ciddiyet ve titizlikle klinik çalışmalara tabi tutuldu. Zira tüm paydaşların farkında olduğu vakte karşı bir yarış olmasına rağmen bu bahsin ehemmiyeti ve güvenlik eşiği konusundaki ileri seviye hassasiyetler bulunması idi. Hasebiyle ‘aşı aceleye geldi’,’ gereğince çalışılmadı’, ‘aşıların acil kullanım onayı var, bu gerçek onay değildir’ üzere telaffuzların hiç bir bilimsel temeli yok.
‘Şu an kullanıma giren Covid-19 aşıları aceleye geldi’ telaffuzuna bakalım. Bunun hiçbir gerçekliği yok, süratli geliştirilmiş olması aceleye geldi demek değil. Zira onun öncesinde bu süratli geçişi mümkün kılan fevkalade bir bilimsel süreç var. Aşıların böylesine süratli geliştirilmesi bilimin geldiği nokta ile direkt olarak ilintili. ‘Aşılar gereğince denenmedi’ söylemi de büsbütün yanlış. Aşılar ciddiyetle ve ağır olarak faz çalışmalarında denendi ve en küçük kuşkularda bile durdurulup detaylı olarak incelendi. Burada da hiçbir külfet yok. Üçüncüsü ‘kısırlık yapar’, ‘hamilelerde sorun yaratır’, ‘ilerde beyninizi bozar’ ‘bunamaya yol açar’ üzere telaffuzlarını destekleyecek bilgiler de sıfır, bilimsel temeli olmayan, dataya dayanmayan telaffuzlar. Münasebetiyle insanlara benim teklifim, bilime güvenmeleri, güvendikleri bilim insanlarından anlayamadıkları bilimsel doğruları öğrenmeleridir. Yani bir insanın yalnızca bilim insanı yahut akademik bir konumu olması, tanınan olması, her vakit emniyetli ve gerçek şeyleri söylediğini göstermiyor, buradaki referanslara çok dikkat etmekte büyük fayda var”
Gökhan Hotamışlıgil, aşının dün bulunan bir uygulama olmadığına işaret ederek, “Aşılarla ilgili bilinen önemli yan tesirlerin tamamı 8 hafta içerisinde ortaya çıkıyor. Aşı klinik deney ve çalışmalarının 9, yaygın kullanımın 6, çok yaygın kullanımın ise 3’ncü ayındayız. Bugün dünyada aşı uygulanmış 2 milyara yakın insan var. Artık aşılarda ‘güvenlik problemi’ telaffuzlarının ve aktiflik sorgulamalarının yeri yoktur. Aşıların güvenlik ve aktiflik profilleri son derece sağlam ve bu yaygın uygulamanın müspet sonuçları net” dedi.
“AŞILARIN MEVCUT RİSK PROFİLLERİ, GÜNLÜK OMURDAKİ MÜMKÜN RİSKLERDEN DAHA DÜŞÜK”
Hiçbir tıbbi müdahalenin risksiz olmadığını vurgulayan Hotamışlıgil, “Günlük hayatta her sabah uyandığınızda, duş aldığınızda, otomobilinize binip işe gittiğinizde, uçağa bindiğinizde, çok düşük de olsa bir muhtemel risk ile karşı karşıyayız. Hayatımızda her gün bu muhtemel riskler ile yaşıyoruz. Aşıların şu an mevcut risk profilleri bu örneklerden daha düşük” diye konuştu.
Hotamışlıgil, tüm dünyanın olağanlaşmaya gereksiniminin bulunduğuna dikkati çekerek, “Artık aşılanmada gereken eşiği geçip ülkeyi olağana çevirmek gerekiyor. Türkiye’nin elinde 100-120 milyon doz aşı varsa bu yaz ülkede salgın bitebilir. Bizim elimizde bu uygulama imkanı ve yetkinliği var. Günde 1,5 milyon aşı yapma kapasitesine sahibiz. Hesapladığınızda 30 günde tam kapasite aşılama ile gerekli eşik aşılacaktır. Bir ay daha geçerse ülkede aşılama sorunu çözülür ve salgın da biter. Bu kadar basit” değerlendirmesini yaptı.
“GÖNÜL HUZURUYLA AŞIMIZI OLDUK”
ABD’deki aşılama ve salgın sürecinin sorulması üzerine Hotamışlıgil, sırası geldiğinde kendisi ve ailesinin aşılarını olduğunu anlattı.
Gökhan Hotamışlıgil, “Covid-19 aşısını hiçbir tereddüdüm olmadan yaptırdım. Neden? Ben çok kahraman bir insan olduğumdan mı ya da dikkatsiz özensiz bir insan olduğumdan mı? Hayır. Fakat bütün yapılan çalışmaları okuyup takip ettiğimiz için, yani bilimsel bilgilere baktıktan sonra yazılan makaleleri okuduktan sonra, klinik öncesi çalışmaları faz çalışmalarını insan uygulamalarını gördükten sonra artık tereddüt edecek bir nokta kalmadığı için gönül huzuruyla aşımızı olduk. Eşim de çocuklarım da oldu”
ABD’de corona virüs salgınındaki son durumun sorulması üzerine Hotamışlıgil, “ABD’deki en ağır tablolardan biriyle karşılaşan eyalet olan ve benim yaşadığım Massachusetts eyaletinde şu anda maske dahil hiçbir Covid-19 tedbiri kullanılmıyor, can kaybı da sıfır. Bu ayın başı prestijiyle iç ortamda da dahil olmak üzere bütün yasaklar kaldırıldı. Hala biraz daha önlemli olmayı tercih kurumlarda, ki buna bizim Üniversitemiz de dahil, kimi sonlu önlemler uygulanıyor. Çok kalabalık yerlerde tedbir olarak bazen maske kullanıyoruz lakin yasakların tamamı kalktı.Bu da gösteriyor ki ülke çapında eyalet çapında aşının faal ve yaygın uygulandığı yerde salgın sona eriyor. Salgını sona erdirmek bu kadar net ve basit” değerlendirmesinde bulundu.
“VİRÜS VARYANTLARININ TAKİBİ ÇOK ÖNEMLİ”
Prof. Dr. Hotamışlıgil, Türkiye’deki aşı çalışmalarını da takip ettiğini ve çok pahalı çalışmaların yapıldığını aktardı.
Genel olarak kimi aşıların varyantlara karşı zafiyet gösterme riskinin bulunduğunu lisana getiren Hotamışlıgil, “Bunun için, Türkiye için çok değerli olan şey, Kovid-19 varyantlarının devamlı takibini yapmak ve aşı çeşitliliğini sağlamak. Şu anda varyant taramalarında çok iyi olduğumuzu söyleyemem, daha çok yapmamız lazım. Bunun için ülkede hangi varyant baskın hale geliyor, onun takibini yapmak gerekiyor.” dedi. Lakin şu anda uygulamaya giren mRNA aşısının iki doz uygulama sonrası bilinen varyantlara karşı aktifliğini sürdürdüğünü de unutmamak lazım. Yani ağır tarama ve aşı çeşitliği ile en iyi sonuçlar alabilmemiz mümkün” halinde konuştu.
“HEYECAN VERİCİ SİNYALLER METABOLİZMADAN GELECEK”
Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil, Covid-19’da genetik yatkınlık ve direnç haritalarının ortaya çıkarıldığını hatırlatarak, şu değerlendirmede bulundu:
“İnterferon sisteminde az zafiyet gösteren değişiklikler olduğunda, hastalık daha ağır seyrediyor. Sitokin fırtınası etabına gelindiğinde orada artık bedenin kendi verdiği immün karşılığın denetimden çıkması, birtakım genetik varyantların bunu daha alevlendirebileceğini gösteren çalışmalar mevcut. Heyecan verici sinyal ve düzeneklerin metabolizmadan da geleceğini düşünüyorum lakin bu çalışmalar şimdi erken devrinde. Klinik seyri ve vefat oranlarını en çok etkileyen şeylerin başında, metabolik durum, şişmanlık ve beraberindeki metabolik sorunlar, birebir vakitte da yaşlılıkla birlikte olan immüno-metabolik sorunlar geliyor. Bu çalışmalar biraz daha olgunlaştığında bu iki büyük risk faktörünün düzeneklerinin daha iyi anlaşılacağını ve metabolizmanın içinde kesin olarak sinyaller bulunacak. Kendi gruplarımız da bu sorun üzerinde çalışıyor. Tüm bu gelişmeler, yeni ilaçların geliştirilmesi ve uygulamaya girmesi için çok ümit veriyor”
Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil, salgından çıkış konusunda son derece iyimser ve umutlu olduğunu ve bu kuvvetli süreçten yakın gelecekte çıkılacağını kelamlarına ekledi.
NTV
