Roma İmparatorluğu‘nun Anadolu’daki 4 lejyonundan birisi olan ve askeri karargah olarak kullanılan Satala Antik Kenti‘ndeki hafriyat çalışmalarına yine başlandı.
Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Sadak köyü sonlarındaki Satala Antik Kenti’ndeki hafriyat çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadesi ile Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Şahin Yıldırım başkanlığında 25 kişilik takım tarafından yürütülüyor.
HAFRIYATLAR 1,5 AY SÜRECEK
Hafriyat çalışmaları yaklaşık bir buçuk ay devam ettirilecek.
Hafriyatta, Roma İmparatorluk Devri’nden 2 bin yıllık tiyatro maskı, kandiller, Geç Roma Devri’ne tarihlendirilen demirden yapılmış asker zırhı ve Erken Hristiyanlık Devri’ne tarihlendirilen mimari kabartmalar bulundu.
Gümüşhane Milletvekilleri Hacı Osman Akgül ve Cihan Pektaş, beraberinde Kelkit Belediye Lideri Aziz Nas, Vilayet Genel Meclisi Lideri Mehmet Emin Erdoğdu ve meclis üyeleriyle hafriyat çalışmalarını yerinde inceleyerek yetkililerden bilgi aldı.
Hafriyat Lideri Doç. Dr. Şahin Yıldırım, yaptığı açıklamada, Satala Antik Kenti’ndeki çalışmaların, bölge tarihi açısından çok kıymetli yere sahip olduğunu söyledi.
Arkeolojik bulgular olarak çok varlıklı bir hafriyat dönemi geçirdiklerinin altını çizen Yıldırım, çalışmaların Roma İmparatorluğu’nun doğu sonunu korumakla misyonlu lejyonlardan XV. Apollinaris’e ilişkin castrumda (surlarla çevrili koloni kenti) bulunan kale içerisinde yürütüldüğünü söyledi.
Bu dönem iki açmada hafriyat çalışması yürütüldüğünü anlatan Yıldırım, şöyle devam etti:
“Castrumdaki birinci açmada milattan sonra 255-256 yıllarına tarihlendirilen Sasani Hükümdarı 1. Şapur’un yıkım evresiyle karşılaştık. Tıpkı evre Anadolu’daki bir öteki lejyon kenti olan Zeugma’da da karşımıza çıkmıştı. Bu da bize gösteriyor ki buradaki Roma Lejyonu, milattan sonra 3. yüzyılın ortasında neredeyse son askerine varıncaya kadar yok edilmiş. Bu yıkımın sonrasında Roma orduları çok kolay toparlanamıyor. Sasani Hükümdarı I. Şapur’un Nakş-i Rüstem’de bulunan mezar anıtındaki yazıtta Anadolu’da ele geçirdiği öbür kentlerle birlikte Satala’nın da yerle bir edildiği ibaresi geçmekte ve yeniden birebir metinde Caesar Valerianus’un 70 bin askerinin Anadolu’da öldürüldüğü de belirtiliyor. Bu bakımdan castrumdaki bu açmada karşılaşılan Sasani periyodu yıkım katmanı tarihi bir hadisesi yaklaşık 2 bin yıl sonra tekrar gözler önüne getirmekte.”
Kale bölgesindeki hafriyat çalışmalarında çok değerli mimari yapılar ve bunlara ilişkin yapı elemanlarıyla da karşılaştıklarını kaydeden Yıldırım, şu tabirleri kullandı:
“Satala Antik Kenti’nde bulunan castrum yapısı, Selçuklular’ın kenti fethetmesine kadar etkin bir halde kullanılmış. Bu bakımdan çok sayıda farklı devirlere tarihlendirilen yapı kalıntısı mevcut. Roma İmparatorluk Periyodu katmanları ise yüzeyden yaklaşık 6 metre kadar derinde yer almakta. XV. Lejyon’a ilişkin birinci bulgular ise 5 metre derinlikten itibaren karşımıza çıkıyor. Bununla birlikte daha üst kotlarda ise Doğu Roma ya da bizde bilinen ismiyle Bizans İmparatorluğu’na ilişkin yapı kalıntıları bulunmakta. Bu periyoda tarihlendirilen yapı kalıntılarından birisi ise castrumdaki bir öteki açmada karşımıza çıktı. Birinci bulgulara nazaran burada hayli değerli bir yapı topluluğu kelam konusu. Şu an burada kazıların başındayız. Bundan ötürü bu yapı kompleksinin tam fonksiyonunu belirleyebilmiş değiliz. Çok büyük olasılıkla milattan evvel 5-6. yüzyıllara tarihlendirilen bir yapı topluluğu. Üzerindeki mimari elemanlar, bu yapının çok fonksiyonunun olduğunu bize göstermekte. Yeniden Doğu Roma imparatorlarından Ayasofya’yı da yaptıran Jüstinyanus’un yaptırmış olduğu yapılar karşımıza çıktı.”
“BU DAHA BAŞLANGIÇ”
Satala’daki hafriyatın, yürütülmekte olan tek lejyon hafriyatı olduğuna dikkati çeken Yıldırım, “Satala’daki çalışmalarda elde edilen bulgular, Roma İmparatorluğu’nun askeri tarihi açısından çok değerli bir yere sahip. Roma İmparatorluğu’nun doğu hududunda bulunan lejyonlar hakkındaki bilgilerimiz çok hudutlu. Önümüzdeki yıllarda yürütülecek çalışmalar sırasında bu lejyona dair çok daha değerli bilgilere ulaşmamız mümkün olacak. Tiyatro maskları, kandiller ve yeniden çeşitli mimari kabartmalar bakımından çok güçlü bir hafriyat dönemi geçirdik” diye konuştu.
Gümüşhane Milletvekili Cihan Pektaş ise, Satala Antik Kenti’nde 3 yıldır hafriyat çalışması yapıldığını hatırlattı.
Satala’nın 12 ay çalışma statüsüne alınacağını lisana getiren Pektaş, “Gerçekten olağanüstü kültürel miras ortaya çıkmaya başladı. Bu bizi çok sevindirdi. Bu daha başlangıç. Çok geniş bir alanda hafriyat çalışması yapılıyor. Ayrıyeten Kültür Turizm Bakanlığımızla görüştük. Burayı 12 ay çalışma statüsüne alıyoruz. Bir an evvel bu tarihi yapıtları ortaya çıkarıp insanlığın istifadesine sunmak istiyoruz” tabirlerini kullandı.
NTV
