TUSAŞ Motor Sanayii’nin (TEI) Eskişehir yerleşkesinde geliştiriken, genel niyet helikopteri ‘Gökbey’e güç verecek olan birinci ulusal helikopter motoru olan TEI-TS1400, testlerden muvaffakiyetle geçtikten sonra, bir müddet evvel helikoptere entegrasyon için Türk Havacılık ve Uzay Sanayii’ne teslim edildi.
TEI, ‘TS4’ numarasıyla üretilen ikinci motorun da Eskişehir tesislerindeki üretim ve montajını tamamladı. TS4 motorunun birinci ateşlemesi ve çalıştırılması, evvelki gün yapılan testlerden muvaffakiyetle geçti. Yapılan testlerde TS4 motoru, ‘yer rölanti’ (ground idle) güç düzeyine çıkartılarak, projede değerli bir evre kaydedildi.
ULUSAL TEST MERKEZİ HİZMETE AÇILDI
TS4 motorunun testleri, büsbütün TEI mühendis ve teknisyenleri tarafından tasarlanıp, geliştirilen birinci ulusal turboşaft motor test merkezinde gerçekleştirildi. Sertifikasyon çalışmalarının süratli yürütülebilmesi için proje kapsamında toplam 4 adet motor test merkezi kullanılacağı belirtildi. Türkiye’nin Savunma Sanayi Başkanlığı’na bağlı ve havacılık motorlarında başkan şirketi TEI’nin 2021 yılında da Türkiye’nin ulusal muhtaçlıkları doğrultusunda havacılık motorlarını tasarlamayı, geliştirmeyi, üretmeyi ve çalıştırmayı sürdüreceği söz edildi.
BİRİNCİ MOTOR TESLİMİNE ERDOĞAN’DA KATILMIŞTI
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) ana yükleniciliğinde geliştirilip, üretilen birinci yerli genel niyet helikopteri Gökbey, TEI (TUSAŞ Motor Sanayii) tarafından üretilen birinci ulusal helikopter motoru TEI-TS1400 ile havalanacak. Böylelikle Türkiye, kendi jet türbinli motorunu üretebilen sayılı ülke ortasına girecek. Gökbey’e entegre edilecek birinci ulusal helikopter motoru TEI-TS1400, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen aralık ayında telekonferansla katıldığı merasimde görücüye çıkarken, testlerinin akabinde helikoptere entegrasyonu için Ankara’ya gönderilmişti.
HASTA DA TAŞIYACAK KARGO DA
Gökbey, VIP, kargo, hava ambulans, arama kurtarma, kıyı ötesi taşıma üzere birçok misyonda kullanılabilecek. En kuvvetli iklim ve coğrafyalarda, yüksek irtifa ve yüksek sıcaklıkta, gece ve gündüz şartlarında aktif bir formda faaliyet göstermek üzere tasarlanan Gökbey’de Atak helikopterinin üretim süreçlerinde kazanılan bilgi, birikim ve deneyimden de yararlanıldı.
1660 BEYGİRLİK GÜÇ
Gökbey’de kullanılan ulusal motor TEI-TS1400, 1660 beygir güç üretiyor. TEI-TS1400’ün üretiminde imalat ve gereç teknolojisi alanında pek çok prensip imza atıldı. TEI-TS1400 için Türkiye’nin birinci tek kristal türbin kanadı üretimi, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi tarafından gerçekleştirildi. Bu üretim sırasında yenilikçi termal bariyer kaplama metotları kullanıldı.
KİLO BAŞI İHRACAT BEDELİ 6 BİN DOLAR
700 kişilik bir teknik grup tarafından geliştirilen TEI-TS1400 motoru kilogram başına 6 bin dolar ihracat kıymetine sahip. TEI-TS1400’de kullanılmak üzere Türkiye’de birinci kere nikel ve titanyum alaşımları için havacılık kalitesinde dövme teknolojisi geliştirildi. Geleceğin imalat teknolojisi olarak gösterilen eklemeli imalat ile modüller üretildi. Kamu ve özel dalın güçlü iş birliğinin eseri olan TEI’ye son 5 yılda 312 milyon dolarlık yatırım yapıldı. Bunun yüzde 43’ü devlet takviyelerinden karşılandı.
“ŞAMPİYONLAR LİGİNE YÜKSELDİK”
TEI Genel Müdürü ve İdare Şurası Lideri Akşit, üretilen TEI-TS1400 turboşaft motoruyla birlikte Türkiye’nin havacılık bölümünde ‘şampiyonlar ligi’ne yükseldiğini belirterek, “Gerçek manada jet motorudur bu. Türkiye’nin birinci gerçek manadaki jet motorunu ürettik. Bu motorumuzla bir arada biz havacılık dalında, artık Romanya, Polonya, Bulgaristan sınıfından İngiltere, Fransa, Almanya sınıfına çıkmış oluyoruz. Havacılık teknolojisinde şampiyonlar ligine çıkıyoruz yani. Bu, Türkiye için nitekim bir dönüm noktası. Bu teknolojiyi dünyada herkes yapamıyor. Biz buna sahip olduk. Ulusal motorumuz rakip ithal muadil motora nazaran hem kalkışta hem daima uçuş gücünde hem de acil durum kalkış, motorlardan biri arızalandığında, tek motorla, kaçış modunda rakip motorumuzdan 67 beygir ile 120 beygir ortasında daha fazla güç üretiyor. Güçlü olgunlaştırma ve sertifikasyon sürecinden sonra 2024’ten sonra Gökbey helikopterimiz ulusal Gökbey helikopterimiz ulusal motorumuzla uçacak” sözlerini kullanmıştı.
NTV
