Cumhurbaşkanı François Mitterrand’a ilişkin arşivlerde çalışmalar yapan Fransa Ulusal Araştırma Merkezi (CNRS) Araştırma Yöneticisi ve Survie Derneğinin Üyesi François Graner, Fransa’nın Ruanda soykırımı yapanlara kelam konusu bölgeden kaçması için buyruk verdiğini gösteren “diplomatik telgrafı” AA muhabiriyle paylaştı.
Devrin Dışişleri Bakanı Alain Juppe’nin Danışmanı ve mevcut Fransız Dış İstihbarat Ünitesi DGSE Genel Yöneticisi Bernard Emie, 15 Temmuz 1994’te saat 18.22’de o devirde Fransa’nın Ruanda’daki Temsilcisi Yannick Gerard’a özel olarak “diplomatik saklı telgraf” gönderdi.
Telgrafta, “New York’taki milletlerarası toplum” soykırımı yapanlara karşı benimseyecek tavrı belirleme sürecindeyken Gerard’ın soykırım yapan hükümet yetkilileriyle görüşmek için Ruanda’nın Cyangugu kentine gitmesinin istenmediği belirtilerek, şu sözlere yer verildi:
“Bu yetkililere (Fransız ordusunun denetimi altındaki), İnançlı İnsani Yardım Bölgesini terk etmelerini istediğimizi iletmek için tüm dolaylı kanalları ve bilhassa de Afrika temaslarınızı, kendinizi direkt ifşa etmeden kullanabilirsiniz. Memleketler arası toplumun ve bilhassa Birleşmiş Milletler’in (BM) bu kelamda otoritelere karşı izleyeceği yolu çok yakında belirleyebileceğinin altını çiziniz. İmza: Emie.”
BUYRUK DIŞİŞLERİ BAKANINDAN
Fransa’nın Ruanda soykırımındaki rolüne ait yaptığı çalışmalarla bilinen Graner, “Fransa’nın soykırım yapanların kaçmasına müsaade verdiğini biliyorduk. Fakat Fransa’nın bu türlü bir buyruk verdiğini bilmiyorduk. Bu evrak, Fransa’nın bu kararı nasıl aldığını gösteriyor. Buyruk, periyodun Dışişleri Bakanı Alain Juppe tarafından verildi.” diye konuştu.
Bu dokümanın iki şeye işaret ettiğini vurgulayan Graner, şunları söyledi:
“BM’nin soykırımı yapanları yakalamak gerekip gerekmediğine ait karar vermeden, onların gitmesine müsaade verildiğini gösteriyor. (Telgrafta) ‘Soykırımı yapanları’ sözü yerine, ‘Ruandalı otoriteler’ kullanılıyor. Lakin öteki dokümanla Fransa Dışişleri Bakanlığına bu bireylerin soykırımı yapanların olduğu bilgisi verildiğini biliyoruz. Telgraf, öteki taraftan Fransa’nın (soykırımı yapanların) gitmesini sağladığını lakin bunu gizlice yapılmasını istediğini gösteriyor.”
Graner, Fransız yetkililerin 1994’te soykırımı yapanlarla teması olduğunu belirterek, “Fransa, kurulmasına takviye verdiği (soykırımı yapan) hükümetin temsilcilerini kabul eden tek ülke. Soykırım sırasında Nisan 1994’te 2 temsilci, Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı ve Elysee Sarayı’nda ağırlandı.” dedi.
Fransa’nın Ruanda’daki Temsilcisi Yannick Gerard’ın soykırımı yapanların yakalanmasını istediğini lakin Dışişleri Bakanlığının talimatını yerine getirdiğini vurgulayan Graner, Gerard’ın bu şahısların kaçabilmesi için kapalı olan hudutları açtırdığını ve onları araçlarla sona kadar gönderdiğini söz etti.
Graner, bu şahısların soykırım yapan hükümetin 14 üyesi olduğu, içlerinde başbakan ve birçok bakanın da bulunduğunu lisana getirdi.
FRANSA’NIN DAYANAĞI
Bu şahısların Gabon, Batı Afrika ve Avrupa ülkelerine gittiğini aktaran Graner, şunları kaydetti:
“Bu, Fransa’nın soykırım öncesinde, sırasında ve sonrasında aşırıcı bir Hutu kümeye daima takviyesinin siyasi ispatıdır. Fransa, bölgeyi kendi tesiri altında kalması için onlara güvendi. Fransa, (soykırım yapanların) yaptıklarını bilerek Ruanda’yı yine ele geçirmek için soykırım sonrasında da onlara güvendi ve sürgünde olanları, Ruanda ordusunu destekledi.”
Graner, “Fransız siyasetinin” soykırım öncesinde, sırasında ve sonrasında soykırım yapanları devamlı olarak desteklediğinin altını çizdi.
Telgrafa ait “Sadece memleketler arası hukuk değil tıpkı vakitte Fransız hukuku açısından da önemli sorun teşkil ediyor. (Fransa) Başbakanı, soykırım yapanların yakalanmasından yana olmasına karşın bu karar, Fransa’da alındı.” diyen Graner, Fransa’nın Tutsilere karşı yapılan soykırımı desteklemesinin sonuçlarının ağır olduğunu vurguladı.
HUTULAR, SOYKIRIM BAŞLATMIŞTI
Ruanda’da 1994’te Hutular, devrin Devlet Lideri Juvenal Habyarimana’nın uçağının düşmesinden sorumlu tuttukları Tutsilere karşı soykırım başlatmıştı.
Ülkede 100 gün süren katliamda, 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetmişti.
Fransa’nın Ruanda soykırımındaki rolüne ait devrin Cumhurbaşkanı François Mitterrand’a ilişkin arşivlerin tamamı, Fransa’nın Hutulara askeri, siyasi ve medyatik dayanağını doğruladığı ve Fransız yetkililerin soykırım hazırlığı yapıldığına dair bilgilendirildiğini teyit etmişti.
NTV
