Birleşmiş Milletler (BM), engelli bireylerin haklarına, yaşadıkları zorluklara ve sıkıntıların tahlil yollarına dikkati çekmek maksadıyla 1992’de 3 Aralık‘ı “Dünya Engelliler Günü” ilan etti.
BM, engelli bireyleri “kişisel ya da toplumsal yaşantısında kendi kendisine yapması gereken işleri, bedensel yahut ruhsal yeteneklerindeki kalıtsal ya da sonradan meydana gelen rastgele bir noksanlık sonucu yapamayanlar” olarak tanımlıyor.
Bu yıl “Dünya Engelliler Günü”nün teması, engelli bireylerin toplumun tüm taraflarına tam ve eşit iştirakini teşvik etmek ve onların kalkınmaya dahil edilmesi için harekete geçmek emeliyle, “Daha iyiyi inşa etmek: Engellileri Kapsayan, Erişilebilir ve Sürdürülebilir bir Covid-19 Sonrası Dünyaya Gerçek” olarak belirlendi.
BM’ye nazaran, yaşayan her yedi şahıstan biri, toplamda 1 milyardan fazla insan bir cins mahzurla yaşıyor. Dünya genelindeki yaklaşık 1 milyar engelli nüfusunun yüzde 80’i ise gelişmekte olan ülkelerde bulunuyor.
İddialara nazaran, 60 yaş ve üstü yaşlıların yüzde 46’sı engelli şahıslardan oluşuyor. Her beş bayandan biri hayatında bir engellilik yaşarken, her on çocuktan biri engelli durumda.
DÜNYA NÜFUSUNUN YAKLAŞIK YÜZDE 15’İ ENGELLİ
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) de engelliliğin insanlık durumunun bir kesimi olduğu konusundaki artan anlayışa dikkati çekiyor.
Çabucak çabucak herkesin hayatının bir noktasında süreksiz yahut kalıcı olarak engelli olacağını vurgulayan DSÖ’ye nazaran, bu duruma karşın çok az ülke engelli insanların gereksinimlerine tam olarak cevap vermek için kâfi düzeneklere sahip.
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 15’inin bir çeşit engellilik yaşadığını belirten DSÖ, 15 yaş ve üstü yaklaşık 190 milyon engelli bireyin değerli zorluklar yaşadığını ve sıhhat hizmetlerine muhtaçlık duyduğunu belirtiyor. DSÖ, 1 milyarı aşkın engelli birey sayısının, nüfusun yaşlanması ve kronik sıhhat şartlarının artması nedeniyle yükseleceğini varsayım ediyor.
DSÖ’ye nazaran, engellilerin sıhhat hizmetlerine öteki bireylere oranla daha az erişimi var ve bu nedenle sıhhat ve bakım gereksinimleri gereğince karşılanamıyor. Onlara yönelik sıhhat hizmetleri ise çoklukla kalitesiz yahut yetersiz durumda. Birinci basamak sıhhat hizmetleri ve rehabilitasyon uygulamaları başta olmak üzere engellilik hizmetlerinin hemen arttırılması gerekiyor.
COVİD-19 KRİZİNİN ENGELLİLERE TESİRLERİ
BM’ye nazaran, engelli bireyler, Covid-19 salgınından en çok etkilenenler ortasında yer alıyor.
Dünya genelinde sayılarının bu kadar çok olmasına karşın engelli bireyler, Covid-19 salgını üzere acil durumlarda hala göz arkası ediliyor.
Dünyayı saran Covid-19 tehdidine karşı bir mahzurla yaşayan bireyler daha savunmasız olurken, engellilerin Covid-19’a yakalanma riskinin daha yüksek olduğu vurgulanıyor.
Engelli bireyler, el yıkamak, toplumsal uzaklık koymak ve mahallî sıhhat kurallarına uymak üzere virüse karşı en güçlü tedbirlere uymakta zorluk çekiyor.
Birçok vakit su, sanitasyon ve hijyen tesisleri engelliler için erişilebilir değil, takviye almak için fizikî temasa muhtaçlık duyan engelli bireyler için toplumsal arayı korumak imkansız oluyor.
Engelli bireylerin tümü, Covid-19’a yakalanmaları durumunda son derece tehlikeli olan akciğer problemleri, diyabet, kalp hastalığı ve obezite üzere ikincil şartlara ve yandaş hastalıklara daha hassas olurken, engellilerin sıhhat hizmetlerine erişimi hayati değer taşıyor. Salgından evvel bile, engelli her üç şahıstan biri sıhhat ve bakım hizmetlerinden yararlanamıyordu.
Covid-19’a yakalanma riski bilhassa engelli yaşlıların kaldığı bakımevlerinde daha da artıyor. Salgın sırasında engelliler işlerini de kaybediyor.
KISA&NET: 3 ARALIK DÜNYA ENGELLİLER GÜNÜ
NTV