Türkiye elektrik piyasasında, 1 Haziran’da Güç Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) bünyesinde hizmete açılacak Vadeli Elektrik Piyasası (VEP) ve Yenilenebilir Güç Kaynak Garanti (YEK-G) sistemi ile yeni bir devir başlıyor.
Bu yıl hayata geçirilecek yeni piyasalarla Türkiye, güç ticaret merkezi olma gayesi doğrultusunda değerli bir eşiği geçiyor.
Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakan Yardımcısı ve EPİAŞ İdare Şurası Lideri Abdullah Tancan, 1 Haziran’da VEP ve YEK-G piyasalarının devreye gireceğini belirterek, “Tüm bu piyasalar ve bu sene açacağımız Vadeli Gaz Piyasası (VGP) ile ileri güç piyasalarındaki bütün eserlere aşağı üst sahip olmuş olacağız.” dedi.
Tancan, regüle edilmemiş ve merkezi karşı taraf hizmeti sunulmayan uzun vadeli elektrik kontratlarının tezgah üstü piyasalarda (OTC) nakdi ve fizikî olarak süreç gördüğüne dikkati çekerek, “Bu kapsamda VEP’te, dal için piyasa iştirakçileri ortasında ortaya çıkabilecek riski yönetebilecek merkezi karşı taraf hizmeti EPİAŞ tarafından sağlanacak” tabirini kullandı.
VEP ile fizikî teslimatın olduğu ek bir ticaret hizmetinin piyasa sunulacağını kaydeden Tancan, piyasa iştirakçilerinin fiyat riskinden korunma ve geleceğe yönelik fiyat beklentilerini görme imkanına sahip olacağını lisana getirdi.
VEP İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR YATIRIM ORTAMI OLUŞACAK
Tancan, VEP’in yatırım ve arz güvenliği açısından kıymetine işaret ederek, şöyle konuştu:
“VEP’te ileriye dönük oluşacak referans fiyatlarla öngörülebilirlik artarak ileriye dönük şimdiden aşikâr olan fiyatlar üzerinden alım satım yapılacak. Yatırımcı ve tüketici açısından öngörülebilirlik sağlanırken, yatırımcı için daha rahat finans bulma imkanları oluşacak. Yatırımların finansal meçhullükten kurtulmasıyla sürdürülebilir bir yatırım ortamı oluşturulmuş, oluşabilecek yatırım gecikmelerinin önüne geçilmiş ve bu biçimde de arz güvenliğine katkı sağlanmış olacak.”
VEP’te orta ve uzun vadede yüksek hacim ve likiditeye ulaşılmasının beklendiğini aktaran Tancan, “Piyasa iştirakçilerine ileriye yönelik yapacakları süreçlerle maliyetlerini sabitleme, spot piyasalardaki fiyat dalgalanmalarından korunma, VEP içi alım-satım süreçleri ve piyasalar ortası arbitraj yapabilme imkanlarıyla ileriye yönelik oluşacak sağlıklı referans fiyatlar ile öngörülebilirlik, güvenilirlik ve şeffaflığın artmasına değerli ölçüde katkı sağlanması beklenmektedir” değerlendirmesinde bulundu.
VEP’in hür tüketici hakkını kullanan ve bu kapsamda tedarikçisi ile ikili mutabakat yapan tüketicilerin pazarlık sürecinde VEP’te oluşan fiyatları referans alabileceğini belirten Tancan, “Üretici ve tüketicinin güç maliyetlerini yönetebileceği, öngörülebilir bir piyasa ortamı oluşması sağlanacak” sözünü kullandı.
“YEK-G SİSTEMİ YENİLENEBİLİR GÜÇ KAYNAKLARINA TALEBİ ARTIRACAK”
Tancan, VEP’in yanı sıra 1 Haziran’da hayata geçirilecek YEK-G sistemi ile elektriğin üretiminde ve tüketiminde yenilenebilir güç kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması ve etrafın korunmasının amaçlandığını söyledi.
YEK-G evrakının tüketicilere, tedarik ettiği elektrik gücünün yenilenebilir güç kaynaklarından üretildiğini belgelendirme imkanı sağlayacağını kaydeden Tancan, şöyle devam etti:
“YEK-G sistemi öncesinde Türkiye’de tüketicilerin sırf yenilenebilir güçten oluşan üretim portföyü olan elektrik üreticileri ile ikili muahede yoluyla yenilenebilir güç satın alması mümkündü ve tedarikçilerin tüketicilerine sunduğu elektriğin kaynağını ifşa etme yükümlülüğü bulunmuyordu.
Yenilenebilir gücün kaynağının takip edilerek garantilenmesine yönelik bir sertifika sistemi yoktu. Bu doğrultudaki gereksinimlerin ağırlaşmasıyla kurulan YEK-G sisteminde tüketicilere itfa edilen YEK-G dokümanlarıyla tüketiciler nezdinde yenilenebilir gücün kaynak bazında başka bir eser olarak tedarik edilmesine imkan sağlanacak ve yenilenebilir güç kaynaklarına talep artacak.”
Tancan, yenilenebilir güç üretiminin artmasıyla tüketicilerin de yenilenebilir enerjiyi farklı bir eser olarak talep ettiğini belirterek, “Kurumsal şirketler, iklim değişikliğiyle uğraş yolunda prestijlerini ve müşterileriyle olan alakalarını güçlendirip markalarına olan güvenirliği artırmak için yenilenebilir güç kullandıklarını taahhüt ediyor. Bu bağlamda YEK-G evrakları, yenilenebilir gücün şeffaf ve muteber formda tedarik edilmesine imkan sağlayacak” diye konuştu.
“KARADENİZ GAZI VE EPİAŞ’TA OLUŞAN VADELİ KONTRAT FİYATLARI ÜLKEMİZ LEHİNE AVANTAJ OLUŞTURACAK”
Öte yandan, 1 Ekim’de devreye alınması hedeflenen VGP ile güç piyasalarında derinlik ve eser çeşitliliğinin artacağını da vurgulayan Tancan, şunları kaydetti:
“Petrol ve doğalgaz kaynaklarının yüzde 70’ten fazlası doğumuzdaki ülkelerde üretiliyor. Bu üretimin büyük bir kısmı batımızdaki Avrupa ülkeleri tarafından tüketiliyor. Ülkemiz de kendi başına önemli bir tüketici. Yakın vakte kadar ‘enerji geçiş bölgesi’ olarak anılan ülkemiz izlenen siyasetlerle bölgesinde ‘enerji ticaret merkezi’ haline getirilmeye çalışılmaktadır. Sayın Cumhurbaşkanımızın muştusunu verdiği, Cumhuriyet tarihimizin en büyük doğalgaz rezervi keşfi bu çabaların en kıymetli göstergelerindendir.
EPİAŞ olarak işlettiğimiz ve açacağımız piyasalarla bölgemizin en gelişmiş piyasası olacağız. Bu piyasalarda kullanılan yazılımları da kendi iç kaynaklarımızla geliştiriyoruz. O denli umuyorum ki yeni devirde Karadeniz gazı ve EPİAŞ’ta oluşan vadeli kontrat fiyatları ülkemiz lehine avantaj oluşturacak.”
Tancan, bakanlığın yenilenebilir güce verdiği dayanağa de değinerek, “Bu ve gibisi atılımların kısa ve uzun vadede güçte arz güvenliği ile piyasaların rekabetçiliği ve aktifliği açısından ülkemize getirisi olacaktır. Fiyat istikrarının olduğu bir piyasada, güvenilirlik ve öngörülebilirlik olduğu için yerli ve yabancı yatırımcı sayısı da artacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
NTV