Yapıtlarındaki husus seçimi, hadiselere yaklaşımı, anlatımındaki farklılık ve Türk tiyatrosunda gösterdiği efor ile gerisinde onlarca eser bırakan kültür insanı Turgut Özakman, vefatının 7’nci yılında anılıyor
Ankara’da Hikmet Beyefendi ile Münevver Hanımın birinci çocukları olarak 1 Eylül 1930’da dünyaya gelen Özakman’ın daha sonra Güner ve Serpil isminde iki kız kardeşi oldu.
Özakman ve ailesi, 1933’te babaannesi Lütfiye Hanımın vefatının akabinde İstanbul Çengelköy’de kiraladıkları bir yalıya yerleşti. Büyükbaba Ertem Beyin tekrar evlenmesi ve Hikmet Beyefendi ile iş konusunda yaşadıkları uyuşmazlık üzerine, Özakman’ın halaları Ankara’ya giderken, kendileri evvel Beşiktaş’a, daha sonra Münevver Hanımın ailesinin yaşadığı Bakırköy’e taşındı.
Küçük yaşlarında kanun ve bale dersleri alan, konut işlerinden artakalan vakitlerde hikayeler yazan Münevver Hanım, Özakman’ın yetişmesinde kıymetli bir rol oynadı.
Muharrir, okul hayatına 1936’da Bakırköy Taş Mektep’te başlarken, okula başlamadan evvel okuma ve yazmayı söktü, birinci ve ikinci sınıf matematiğini de annesinin yardımıyla öğrendi.
“SANIRIM, ÇOCUKLUĞUM O GÜN SONA ERDİ”
Özakman, ailesinin maddi gücünü yitirmesi üzerine eşyaların birer birer satılmasıyla boş kalan konutun alt katında ve bahçesinde, mahalledeki çocuklarla birlikte okuduğu hikayeleri ve masalları oyunlaştırmaya başladı.
Babası, çalışmaya başladığı Bakırköy Barut Fabrikası 1940’ta kapatılıp Kırıkkale’deki barut fabrikasına tayin edilince Kırıkkale’ye gitmek zorunda kalan Özakman, o vakitleri şu kelamlarıyla anlatmıştı:
“Sanırım, çocukluğum o gün sona erdi. Babam, annem, kız kardeşim ve ben, iki denk bir tahta sandıkla Kırıkkale’ye geldik. Babam çabuk ısındı etrafına. Biz de mutsuz olmadık. Tavuk 25, üzümün kilosu 3 kuruştu. Bir gece sinemada Ahmet Nuri Sekizinci’nin Hisse-i Şayia isimli oyunu oynandı. Oynayanların, öğretmenler ve personeller olduğunu sanmaktayım. Bu benim, baştan sona, dışarı atılmak korkusu olmadan seyrettiğim birinci oyundur. Çok heyecanlandığımı anımsıyorum.”
Özakman ilkokulu Kırıkkale’de bitirirken, eğitiminin devamı için Ankara’da olan büyük halası Değer Hanımın yanına gönderildi ve 1941’de Kurtuluş’taki Birinci Ortaokul’a kaydoldu.
Ortaokulun son sınıfındayken İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve babasının Ankara Kayaş’taki Askeri Gaz Maske Fabrikası’na atanmasıyla ailesi tekrar bir ortaya geldi.
Özakman, 1944’te Ankara Erkek Lisesi’ne başladı ve arkadaşlarıyla birlikte Halkevinde sergilenen oyunları izleyip, derslerine Halkevi kitaplığında çalıştı, 1945’te Ankara Atatürk Lisesi’nde Maeterlinck’in “Evin İçi” oyunuyla birinci sefer sahneye çıktı ve direktörlük denemelerinde bulundu.
BIRINCI OYUN SUÇSUZ KATİLLER 1946’DA SAHNELENDİ
Edebiyat öğretmeninin tesiriyle yazmanın kıymetini fark eden Özakman, 1946’da okulun mezunlar derneği tarafından düzenlenen 1. Edebiyat Yarışması’nda Bir Bayram Sabahı hikayesiyle birinci oldu, lise son sınıfta kaleme aldığı bir hikaye de 1946’da Ulus gazetesinde çıktı.
Birebir yıl, yazdığı birinci oyun olan Temiz Katiller, Atatürk Lisesi öğrencileri tarafından Ankara Halkevi Sahnesi’nde oynanan Turgut Özakman, büyük ilgiyle karşılanan bu oyunun akabinde Atatürk Lisesi Mezunlar Derneği tarafından 1947’de düzenlenen 2. Edebiyat Yarışması’nda da birinci oldu.
Özakman, o yıl Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu ve 19 Ağustos 1948’de, 30 Ağustos Zafer Bayramını kutlamak ve Kurtuluş Savaşıyla ilgili anılar toplamak maksadıyla on arkadaşıyla birlikte Polatlı’dan Afyon’a yürüdü.
Bu seyahat, onun araştırmacı istikametinin bir başlangıcı olurken, Hisar mecmuasında hikayelerinin de çıkmaya başladığı 1951’de Pembe Konutun Yazgısı oyunuyla kısa vakitte tanınmaya başlayan muharririn bu yapıtı evvel Devlet Tiyatrosu’nda sahnelendi, akabinde ise Kent Tiyatroları repertuvarına alındı.
Özakman, üniversiteden 1952’de mezun oldu, askerlik vazifesinin akabinde bir müddet avukatlık yapsa da tiyatro tutkusu ağır bastı.
Üçüncü oyunu olan Güneşte On Kişi Ocak 1955’te Nihat Aybars idaresinde Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahnelenen müellif, tıpkı yıl tiyatrodan Sevim San ile evlendi.
DUVARLARIN ÖTESİ OYUNU 1964’TE SİNEMAYA UYARLANDI
Eşiyle birlikte Almanya’ya giden ve Köln Tiyatro Bilimi Enstitüsü’nde tiyatro tahsili gören Özakman, Sevim Hanımın hamileliği nedeniyle Türkiye’ye döndü ve ikiz oğulları Can ile Kerem dünyaya geldi.
Özakman, Türkiye’ye döndükten sonra Basın Yayın Genel Müdürlüğü, Devlet Tiyatrosu ve TRT’nin de ortalarında bulunduğu pek çok kurumda farklı misyonlar üstlendi.
Oyunları ödenekli ve özel tiyatrolarda sahnelenmeye devam eden Özakman, 27 Mayıs 1960 Darbesinin akabinde Basın Yayın Genel Müdürlüğü İç Basın Şubesi Müdür Vekilliğine getirildi, tıpkı yıl eylül ayında da Basın Ateşe Vekili olarak Almanya Bonn’a gönderildi.
Özakman yaklaşık bir yıl sonra da Ankara Radyosu Kelam ve Temsil Yayımları Şefliği vazifesine atandı ve 1962’de Radyo’da açılan prodüktörlük kursunda radyo müellifliği dersini vermekle görevlendirildi.
Duvarların Ötesi isimli oyunu 1964’te Orhan Elmas idaresinde sinemaya uyarlanırken, Erol Taş’ın büyük çıkış yakaladığı sinemanın senaryosunda Özakman ve Elmas’ın yanı sıra Vedat Türkali imzası yer aldı.
Özakman, birebir yıl Orhan Kemal ve Halit Refiğ ile birlikte Gurbet Kuşları adlı sinemanın senaryosunu hazırladı, “Hisar” mecmuasında iki yıl boyunca yayınlanacak olan “Gençlere Mektuplar” başlıklı yazılar yazmaya başladı.
DEVLET TİYATROLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAPTI
Yeniden 1964’te, yeni kurulan TRT’de misyon almaya başlayan muharrir, 1967’de birinci eşinden boşanarak Ayla Hanım’la evlendi ve Elif isminde bir kızı dünyaya geldi.
Turgut Özakman tıpkı yıl TRT’de vekaleten genel müdür yardımcılığı vazifesine atanırken, 1970’te kurumdan ayrılarak reklamcılık-film yapımcılığı işine girdiği bu devirde daha çok senaryo müellifliğiyle ilgilendi ve çalışmalarının en bilineni Keloğlan serisi oldu.
Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Kürsüsü’nde de misyon alan Özakman, 1970’lerin sonlarına yanlışsız tekrar oyun yazmaya başladı ve çok ses getiren Fehim Paşa Konağı ilk kere 1980-1981 döneminde tiyatroseverlerle buluştu.
Özakman, 1983’te verilen Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü vazifesini 12 Ocak 1987’ye kadar yürüttü ve bu süreçte tiyatro belgeliği ile çocuk ve gençlik tiyatrosu ünitesini kurdu.
Misyonda olduğu müddette yerli oyunların oranını yüzde 60’a çıkaran Özakman, bunun nedenini şu sözlerle açıklamıştı:
“Milli tiyatronun özünü, ulusal repertuvar oluşturur. Yani Türk tiyatro müelliflerinin bugüne kadar yazdığı oyunlar ve bundan sonra yazacakları oyunlar ulusal tiyatroyu oluşturacaktır. Devlet Tiyatrosu’nun temel vazifesi ulusal repertuvarın oluşması için her türlü önlemi almak, zenginleşmesini sağlamak ve bu repertuardan seçilecek örnekleri en iyi biçimde temsil etmektir.”
Özakman, 1988’de Radyo Televizyon Yüksek Heyeti üyeliğine seçilirken, roman olarak tasarladığı bir mevzuyu, teklif üzerine 1989’da 20 kısım halinde TRT’ye teslim etti.
Ziya Öztan’ın direktör koltuğunda oturduğu Kurtuluş dizisi, 6 kısım halinde çekildi ve 22 Mart 1994’te birinci kısmı yayınlandı.
ŞU ÇILGIN TÜRKLER’İN 400’DEN FAZLA KEZ BASIMI YAPILDI
Özakman, 1993’te birinci romanı Korkma İnsancık Korkma ile okuyucu karşısına çıktı ve bir yıl sonra Radyo Televizyon Yüksek Konseyi üyeliğinden ayrılarak, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı mevzuları başta olmak üzere tarihi hususlarda çalışmaya tartı verdi.
Sonrasında pek çok kitap yazan usta isim için 2005 yılı, Şu Çılgın Türkler kitabını yayımlamasıyla hayatında bir dönüm noktası haline geldi.
Kurtuluş Savaşı’nı mevzu edinen bu romanla beklenmedik bir muvaffakiyet elde edilirken, kitap uzun müddet çok satanlar listesinin başında yer aldı ve yapıtın 400’den fazla sefer basımı yapıldı.
Şu Çılgın Türkler, muharririn Türkiye Üçlemesi‘nin birinci yapıtı olurken, Diriliş-Çanakkale 1915 2008’de, Cumhuriyet-Türk Mucizesi 1-2 ise 2009 ve 2010’da yayımlandı.
Özakman, 1999’da aldığı Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Mükafatı‘nün yanı sıra birçok mükafata ve fahri doktora unvanına layık görüldü.
Edebiyat ve sanatın farklı taraflarıyla ilgilenen, tiyatronun daha çok ders verme kısmını seven Özakman, çok sayıda öğrenci yetiştirdi.
Turgut Özakman, rahatsızlığından ötürü 14 Eylül 2013’te hastaneye kaldırılırken, koroner arter hastalığı ve kalp yetmezliği sebebiyle 28 Eylül’de vefat etti. Yapıtlarıyla edebiyat ve tiyatro dünyasına kıymetli katkılarda bulunan Özakman’ın cenazesi 30 Eylül’de Ankara Karşıyaka Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Turgut Özakman, husus seçimi, hadiselere yaklaşımı, anlatımındaki farklılık ve Türk tiyatrosunda gösterdiği gayret ile arkasında onlarca eser bırakan bir kültür insanı oldu.
TURGUT ÖZAKMAN’IN YAPITLARI
Kaleme aldığı birtakım romanlar:
Korkma İnsancık Korkma, Romantika, 19 Mayıs 1999 Atatürk Tekrar Samsun’da, Şu Çılgın Türkler, Diriliş-Çanakkale 1915, Cumhuriyet – Türk Mucizesi 1-2.
Araştırma-İnceleme ve meslek kitaplarının kimileri:
Dr. Istek Işık Evrakı, Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi, Vahidettin, Mustafa Kemal ve Ulusal Çaba, Oyun ve Senaryo Yazma Tekniği, Radyo Notları.
Kimi oyunları:
Üç Destan, Delioğlan, Ah Şu Gençler, Hastane, Karagöz’ün Dönüşü, Kardeş Hissesi, Darılmaca Yok, Berberde, Ben Mimar Sinan, Pembe Meskenin Mukadderatı, Ocak, Kanaviçe, Paramparça, Sarıpınar 1914, Fehim Paşa Konağı, Fotoğraflı Osmanlı Tarihi, Bir Şehnaz Oyun, Güneşte On Kişi, Duvarların Ötesi, Töre, Tufan, Bulvar, Ulusal Kolej Disiplin Konseyi, Meczuplar.
İmzası bulunan senaryoların kimileri:
Keloğlan Ortamızda, Tuzsuz Meczup Bekir, Keloğlan’la Cankız, Mevlana, Yatık Emine, Keloğlan İz Peşinde, Turhanoğlu, Kanije Kalesi, Son Akın, Kurtuluş, Istek Beyefendiler, Cumhuriyet, Dersimiz: Atatürk.
NTV
