TRT World Forum 2020’nin birinci gün oturumlarından “Pandemi Devrinde Global Sıhhat Problemlerine Ortak Çözümler” alanında uzman isimleri ağırladı.
Pandemi devrinde sıhhatte gelinen noktayı ve daha hangi alanlarda gelişim gösterilmesi gerektiğinin tüm basamaklarıyla tartışıldığı panelde; Cerrahi Profesörü ve Emmy Ödüllü Dr. Oz Show Sunucusu Mehmet Öz, Malezya Başbakanı’nın Kamu Sıhhati Özel Danışmanı Jemilah Mahmood, İngiltere Ulusal Sıhhat Servisi Global Sıhhat Yöneticisi Neil Squires, Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Bulaşıcı Hastalıklar Derneği Yeni Çıkan Enfeksiyonlar Çalışma Kolu Eşbaşkanı Eskild Petersen ve New South Wales Üniversitesi Epidemiyoloji Profesörü Marylouise McLaws yer aldı. Oturuma geçilmeden evvel Dünya Sıhhat Örgütü Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus da bir konuşma gerçekleştirdi.
Tedros Adhanom Ghebreyesus “Aşıya eşit erişim hakkı her bir ülkenin ulusal çıkarının ötesindedir.”
Dünya Sıhhat Örgütü Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus, Koronavirüs salgınının toplumsal, ekonomik ve siyasi güvenliğin temellerini sarstığını söz etti. Ghebreyesus, sistemin üçlü bir yükle karşı karşıya olduğunu söyleyerek bunların öncelikle salgına yanıt verebilmesi sonra tedbirlerin ve zorunlu hizmetlerin sürdürülmesi ve üçüncü noktada da aşı çalışmalarına taraf verilebilmesi olduğunu belirtti. DSÖ Genel Yöneticisi: “Aşıların dağıtılması aslında ulusal sonların ötesine geçen bir şeydir. Eşit erişim, her bir ülkenin ulusal çıkarlarının ötesindedir. Düşük ve orta gelirli ülkelerdeki beşerler aşıya erişemezse virüs öldürmeye devam eder, ekonomik toparlanma ise gecikir. Aşıya erişim salgının mühletini kısaltacaktır. Covid-19 salgını aslında liderlik, dayanışma ve yönetişim manasında bir dönüm noktasını da teşkil etmektedir. Bu sayede ekonomilerimiz, toplumlarımız aslında sıhhatin tehdit edildiği acil durumlar karşısında korunabilir,” dedi.
Mehmet Öz “İlk vakitlerde virüs insanlara çok uzak bir gerçeklik üzere geliyordu.”
Göğüs, Kalp Damar Cerrahı ve Emmy Ödüllü Dr. Oz Show Sunucusu Mehmet Öz konuşmasına bilimin her şeyden süratli gelişen tek şey olduğunu söz ederek başladı. Kolaylık üzere görünen şeylerin aslında kriz de olabileceğini belirten Öz, virüse dair bu kadar datanın karmaşaya da yol açabileceğini, pek çok deney sonucunda pek çok sıkıntı karar vermek zorunda kalındığını, bir virüs kelam konusu olduğunda, halk sıhhati uzmanları için çok sıkıntı durumlar ortaya çıkabildiğini tabir etti. Halk Sıhhati uzmanlarının birçok vakit endişeyi da yönetmek zorunda olduğunun altını çizerek, verecekleri her kararın sonucunda mevt mü yoksa ömür mı sorusuyla sınandıklarını belirtti.
ABD’de virüsün beşerler üzerindeki ruhsal tesirine değinen Öz: “İlk vakitlerde virüs insanlara çok uzak bir gerçeklik üzere geliyordu. Bize bulaşmaz, bulaşacak insanlara yakın değiliz diyorlardı. Bu fikir aylarca devam etti. İşinizi kaybediyorsunuz, gelirinizi kaybediyorsunuz, izolasyonla birlikte birçok sorun artıyor ancak hiçbir yetkili sizin Covid-19’la ilgili kaygılarınıza cevap vermiyor. Gereğince dikkat edilmesi ve bunun sonucunda tek bir bulaş, onlarca yüzlerce bulaşa neden oldu. Virüs kuzeyden güneye Florida, Teksas, Arizona üzere bölgelere de yayıldı. Bilimsel bilgilerle ölçülebilen kesin bir virüse karşı, irrasyonel kararlar bu sonucu getirdi. Mesela öbür bölgelerde okullar açıkken New York’ta hiçbir data yokken okullar kapatıldı, sonra yeniden hiçbir bilgi yokken New York’ta okullar açıldı. Mayıs, Haziran ve Temmuz’da elde ettiğimiz tecrübeleri yetkililerle paylaşmamıza karşın görmezden gelindi,” dedi.
Gelecekte öbür bir virüs bu boyutlara gelirse, nüfusun toplumsal aralık, maske üzere şeylere daha farklı süratte adapte olacağını tabir eden Mehmet Öz, halk sıhhati harcamalarına daha fazla yatırım yapılması gerektiğini ve hatta bütçe ayrılarak ele alınmasının değerini vurguladı.
Mehmet Öz “Ben birinci aşıyı doğal ki rahatlıkla yaptırırım.”
TRT World Forum 2020 oturumunda, ABD’nin tekrar Dünya Sıhhat Örgütü’ne katılmasını umduğunu söyleyen Öz, aşı geliştirme çalışmalarının daha evvel başlatıldığını, geliştirilme çalışmalarının devam ettiğini belirtti. Aşıyla ilgili elde %90’lık muvaffakiyetin olduğunu ve geriye dağıtım ağını kurmanın kaldığını tabir eden Öz: “Bu ay içerisinde sıhhat çalışanına aşı yapılacak ve akabinde 100 milyon ABD’li aşı olacak. Gaye her üç ABD’liden ikisine aşı vurmak. Bu yapıldığında önemli bir genel bağışıklık kazanılmış olacak. Bu bile en azından bir yıl vakit kazandıracak. Yeniden de yalnızca ABD’de değil dünyada ortak bir gayret vermeden aslında ne rastgele bir Amerikalı ne de rastgele birimiz büsbütün inançta olacağız,” dedi.
Aşıya karşı duyulan kuşkulara ait de açıklamalarda bulunan Mehmet Öz: “Ben birinci aşıyı doğal ki rahatlıkla yaptırırım. ABD’lilerin üçte biri bu aşının çok süratli bulunduğunu; birtakım onay süreçlerinin fazla hızlandırıldığını düşünüyor. Aşı üreticileri aslında datalardan %100 emin olana kadar aşıyı dağıtmayacaklarına dair bir taahhütname imzaladılar. Benim şovum yüz ülkede yayınlanıyor. Ben de mümkün olduğunca dünyayı gezmeye çalışıyorum. Beşerler hazır olmadıkça, baskı yapmak genelde zıt tepebiliyor. O yüzden diyorum ki zati birinci basamakta gereğince aşı yok, kuşkularınız varsa olmayın. Etrafınızda aşı olmuş bireylerin sonuçlarını görün ve ona nazaran kıymetlendirme yapın. Herkes değil lakin kâfi kişi aşı olduğunda salgının suratı kıymetli ölçüde kesilecektir,” sözlerini kullandı.
Jemilah Mahmood “Aşıya erişimin hakkaniyetli bir formda oluşmasını bekliyoruz.”
Malezya Başbakanı Kamu Sıhhati Özel Danışmanı Jemilah Mahmood, Malezya’da daha evvelden de salgınların yaşandığını tabir ederken; Sars’a N1H1’e maruz kalmış olmalarından dolayı şoklarla nasıl başa çıkılabileceğine dair birtakım deneyimlerinin var olduğunun ve halk sıhhati sistemlerine çok önemli yatırımlar yaptıklarının altını çizdi. Bununla birlikte bu durumun toplumsal bir yapıları olduğu için el sıkışmayı, sarılmayı seven Malezyalılar için çok güç geçtiğini söylerken bu noktada en büyük muvaffakiyetlerinin çok şeffaf bir süreç yürütebilmeleri olduğunu vurguladı.
Jamilah Mahmood, neredeyse her gelişmenin hakla paylaşıldığını belirtti ve: “Adapte olmak, kendimizi duruma uyarlayabilmek, test kapasitesini güçlendirebilmek, bilgileri akıllı bir halde kullanabilmek, halka daima olarak irtibat halinde olmak bu süreçte çok kıymetliydi,” dedi.
TRT World Forum 2020 oturumunda aşıyla ilgili de fikirlerini açıklayan Mahmood: “Aşıya erişimin hakkaniyetli bir biçimde oluşmasını bekliyoruz. Herkes inançta olana kadar kimse inançta değil. Asya ülkeleri birbirine yakın ve çokça diyalog da oluyor. Bu manada komşularımızı da aşılardan istifade etmesini sağlayabiliriz,” sözlerini kullandı.
Aşılanma ile ilgili kimi toplumlarda kuşkular olduğuna da değinen Başbakan Özel Danışmanı: “İnsanlar Pandemiden ötürü yorgun, bir an evvel rutine dönmek istiyor. Komplo teorileri olacaktır, onlarla ilgilenmeliyiz, es geçmemeliyiz. Dünyanın çeşitli ülkelerinde aşı helal mi ya da caiz mi üzere sorular var. Bilhassa Pakistan, Bangladeş üzere yerlerde… Nasıl helal olarak sertifikalandırılabilir onlar düşünülebilir. İletisi yanlışsız verebilmek değerli. Bu tahminen değersiz üzere görünüyor ancak pek çok toplumda kıymetli olacaktır. Bu bahiste hakikat bildirisi aktaracak şahısların seçilmesi kıymetli,” dedi.
Eskild Petersen “Aşı dağıtımında milletlerarası işbirliği gerekecek.”
Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Bulaşıcı Hastalıklar Derneği, Yeni Çıkan Enfeksiyonlar Çalışma Kolu Başkanı Eskild Petersen, Çin’den Avrupa’ya yayılan virüsle ilgili: “Ben bu vakte kadar bu türlü bir şeyin geldiğini görmemiştim. Sars ve öteki Koronavirüs ile ilgileniyorduk lakin Covid-19 çok farklı bir yapıya sahip. Olağanda salgınlar 2-4 ay sürerler, havalar ısınınca yok olur sonra havalar soğuduğunda geri gelirler fakat Covid-19’da bu olmadı. Öbür virüslerden farklı olarak hala bir bağışıklığımız yok. En fazla biraz sakinliyor ve tekrar devam ediyor lakin yok olmuyor. Sürü bağışıklığının gerçekleşmesi için %60’ın enfekte olması gerektiği söyleniyor. Ancak bunun yakınında bile değiliz. Tahlil olarak aşı çalışmaları yapmak istiyoruz ve inanıyorum ki önümüzdeki 6 ayda bizi bu kurtaracaktır,” dedi.
Virüsle çabada her ülkenin kendi modelini geliştirdiğini söyleyen Petersen, hudutlarını kapatan ülkelerin birinci dalgadan başarılı halde çıktığını, ABD, İngiltere yahut İskandinavya ülkelerinin kendine has öbür yollar izlediğini tabir etti.
Aşı dağıtımında milletlerarası işbirliğinin değerini vurgulayan Eskild Petersen, aşı sayesinde tekrar yüz yüze eğitim ve seyahatin mümkün olabileceğini söyledi. Aşının güvenilirliği ile ilgili olarak: “Bu aşıların yan tesirine bakıldığında başka aşılarda görmediğimiz bir durum kelam konusu değil. Bu aşının farklı farklı çalışmaları yapılıyor. Evet, kısa mühlet oldu fakat son üç ayda 30 bine yakın insan klinik çalışmalara katıldı. Ağır yan tesir olacağına dair kaygıya mahal olduğunu sanmıyorum,” tabirlerinde bulundu.
Neil Squires “Sadece Pandemi değil, sıhhatte genel bir gayret var.”
İngiltere Ulusal Sağlık Servisi Küresel Sağlık Direktörü Neil Squires, dünyanın Koronavirüsle uzun bir müddet yaşayacağının ortada olduğunu belirterek, güçlü işbirliğine ve ülkeler ortasında eşitlik sağlanabilmesi gerektiğini vurguladı. Aşılardan ve bilimsel gelişmelerden herkesin faydalanmasının kıymetinden bahsetti ve belirli süreçler var ve daha çok işbirliği için yatırım devam etmeli dedi. Squires: “Baktığımızda en çok ziyan gören beşerler temel sıhhat erişimi olmayanlar ya da genel sıhhat sorunu olan beşerler. Yalnızca Pandemi değil, sıhhatte genel bir uğraş var. Buna nazaran hareket etmek gerekiyor,” sözlerini kullandı.
Aşıya eşit erişim konusunun çok kıymetli olduğunu vurgulayan Squires, birçok ülkenin ön siparişte bulunduğunu ve global bir finansman sürecinin başlatıldığını söyledi. Kaynakları olmayan ülkelere de bu aşının ulaştırılmasının planlandığı bilgisini paylaşarak, salgınla gayrette global işbirliğinin ehemmiyetinin altını çizdi.
Marylouise McLaws “İlk kere bir ülke ayıplandı.”
Dünya Sıhhat Örgütünün üye ülkeler ismine çalıştığını ve kararları tek başına almadığını tabir eden New South Wales Üniversitesi Epidemiyoloji Profesörü Marylouise McLaws, kararı üye ülkelerin verdiğini söyledi. “Bu süreçte birinci kez bir ülke öbür bir ülke tarafından bir salgın sebebiyle ayıplandı. Mers ve Sars’ı yaşadık, kuş gribini yaşadık ancak hiçbir ülke daha evvel Çin’in ayıplandığı üzere ayıplanmamıştır,” diyen McLaws, bu hastalığın eşitsizliğin üzerindeki yara bandını kaldırdığını belirtti. Ülkelerin kendi topraklarındaki eşitsizliği gizlediğini fakat Pandeminin bunu açığa çıkardığını vurgulayan MacLaws: “Umulur ki dezavantajlılar her ülkede aşı çalışmalarına ve tedaviye dâhil edilebilsin ancak kimi ülkelerde herkes dezavantajlı olabiliyor,” dedi.
NTV
