Dünyada olduğu üzere Türkiye’de de teknolojik alandaki gelişmelere ahenk sağlayan pek çok kütüphane, sahip olduğu kaynakları dijital ortama taşıdı.
Teknolojik gelişmelerin insan hayatında daha fazla yer etmesinin akabinde klasik kütüphane anlayışı da vakte ayak uydurdu. Dünyanın yanı sıra Türkiye’de de hizmet vermeye başlayan dijital kütüphaneler, fizikî hudutları ortadan kaldırırken, aranılan bilgiye istenilen anda ulaşmanın da önünü açıyor.
Corona virüs (Covid-19) salgınının tesiriyle kalabalık ve kapalı ortamlara girmek istemeyen okuyucu ve araştırmacılar, bu süreçte dijital kütüphanelerin verdiği hizmetten yararlanabiliyor.
Araştırmacılar ve kitapseverler günün 24 saati, ister konutta, ister işte, isterse toplu taşıma aracında aradığı bilgiye ulaşabiliyor. Dijital kütüphanelerde romanlardan vadeli yayınlara, gazete ve mecmualardan el yazması yapıtlara, haritalardan tablolara kadar pek çok yapıta ulaşmanın yolu ise bir internet kontağına ve üyeliğe sahip olmak.
HALK KÜTÜPHANELERİ E-KİTAP ARŞİVİ
Halk Kütüphaneleri E-Kitap Arşivi üzerinden, Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı halk kütüphanelerinin koleksiyonlarında bulunan yaklaşık 17 bin e-kitaba, internet üzerinden fiyatsız erişilebiliyor.
Yeni yapıtlardan klasiklere kadar geniş bir arşive ulaşmak için kütüphaneye internet üzerinden üyelik gerçekleştirmek gerekiyor. Halk kütüphanelerindeki e-kitaplara “http://koha.ekutuphane.gov.tr” internet adresinden ulaşılabiliyor.
İBB ATATÜRK KİTAPLIĞI
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) bünyesinde faaliyet gösteren Atatürk Kitaplığı, dijital kütüphane konusunda Türkiye’deki değerli örneklerden biri olarak dikkati çekiyor.
E-kitaplardan dijital görsel dokümanlara kadar güçlü bir koleksiyonun bulunduğu kütüphaneden, yazma eserler, ender matbu eserler, kartpostallar ile haritalara “http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr” adresinden ulaşılabiliyor.
IRCICA FARABİ SAYISAL KÜTÜPHANESİ
İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezine (IRCICA) ilişkin Farabi Sayısal Kütüphanesi, tüm lisanlardaki yapıtlarda kullanıcıların metin içi arama imkanı bulmasını sağlayan optik karakter tanıma (OCR) teknolojisine sahip az sayıda kütüphane ortasında yer alıyor.
Dünyadaki mevcut OCR sistemleriyle Osmanlı Türkçesi’nin çözümlenememesi üzerine IRCICA, 2011 yılında geliştirdiği yazılımla bu teknolojinin Osmanlıca metinlerde de kullanılmasını sağladı.
Sayısal kütüphanede, Osmanlı devlet, vilayet ve kurum salnameleri, Osmanlı kronikleri, Takvim-i Vekayi gazetesi külliyatının tamamı, seyahatnameler üzere 2 milyona yakın taranmış Osmanlıca sayısal sayfa ve imgeye ulaşılabiliyor.
Kütüphane, Osmanlı Türkçesi’nin yanı sıra bugünün alfabesi ile başka dünya lisanlarında söz yahut söz kümeleri ile arama yapma, tıpkı anda başka dünya lisanlarına tam sayfa çeviri ve okuma özelliklerini birlikte sunuyor.
Farabi Sayısal Kütüphanesi’nde kullanıcılar kendi sayısal koleksiyonlarını oluşturabiliyor. Yapıtın istenilen lisanda sesli okuma ve çevirisi anlık olarak yaptırılabiliyor.
“https://library.ircica.org/” internet adresinden ulaşılabilen kütüphane, Türkiye, ABD, Almanya, Yunanistan, İran, İngiltere, Mısır, Suudi Arabistan, Fransa ve Irak başta olmak üzere 75 ülkenin araştırmacıları tarafından faal kullanılıyor.
İSAM DİJİTAL KÜTÜPHANESİ
Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi’nin (İSAM) “ktp.isam.org.tr” adresinden hizmet verdiği dijital kütüphanesi de toplumsal bilimler alanında Türkiye’nin en iyi kütüphanelerinden biri olarak okurlarla buluşuyor.
Üyelik gerekmeden kaynaklara ulaşım imkanı tanıyan kütüphanede dijital ortama aktarılmış Osmanlıca makaleler, risaleler, salnameler, ulema sicil belgeleri ile kadı sicilleri dikkati çekiyor.
Dijital kütüphanelerin bilgi tabanında başta ilahiyat fakültelerinin yayımlanan mecmuaları olmak üzere, çeşitli yayınevi ve kurumlar tarafından basılan, ilmi periyodik yayınlarda yer alan ilahiyat alanındaki makaleler ile sempozyum ve kongrelerde sunulan bildirilerin yanı sıra Türk tarih, edebiyat, kültür ve sanat makaleleri data tabanı bulunuyor.
Sakıp Sabancı Müzesi Dijital Koleksiyonları ve Arşivi
Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi’nin, 10. yıl projeleri kapsamında başlattığı en kıymetli çalışmalardan biri olan “digitalSSM”, Türkiye’de bir müzeye ilişkin tüm koleksiyon ve arşivlerin dijital ortama aktarıldığı öncü proje olma özelliğini taşıyor.
Proje kapsamında, kitap sanatları ve sınır koleksiyonu, fotoğraf koleksiyonu, Abidin Dino Arşivi ve Emirgan Arşivi’ne ilişkin tüm bilgiler, 77 binden fazla yüksek çözünürlüklü görsel eşliğinde, “digitalSSM” sitesinde yer alıyor. Müzedeki dijital koleksiyonlar ve arşive, “http://www.digitalssm.org” adresinden ulaşılabiliyor.
İstanbul Üniversitesi’nin sunduğu dijital kaynaklar
İstanbul Üniversitesi (İÜ) Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı da koleksiyonunda bulunan kimi yapıtları, çeşitli projeler kapsamında dijitalleştirerek, okurlar ile araştırmacıların istifadesine sunuyor.
Bu kapsamda üniversitenin Ender Eserler Kütüphanesi’nde koruma edilen, Sultan 2. Abdülhamid Han’ın “Yıldız Fotoğraf Koleksiyonu’nun yanı sıra değerli haritalar, üniversitenin yeniden Merkez Kütüphane koleksiyonunda yer alan yaklaşık 18 bin 422 Osmanlı Türkçesi, Rumca, Bulgarca, Fransızca, Almanca, İngilizce ve Türkçe lisanlarında yayınlanan çeşitli lisanlardaki gazeteler, İstanbul Üniversitesi ve Teknosa işbirliğiyle Yasal Sultan Süleyman’ın yapıtları, sanal kütüphane teknolojisiyle okurlarla buluşturuldu.
Dünyada tek nüshaları İstanbul Üniversitesi Az Eserler Kütüphanesi’nde bulunan “Divan-ı Muhibbi”, “Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn” ve “Kitab-ı Bahriye” üzere az eserler de “cihanhukumdari.istanbul.edu.tr” adresinden görülebiliyor.
İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi’nde, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kütüphaneden yararlandığı ve ödünç alarak okuduğu kitaplardan oluşan koleksiyon, “Atatürk’le Okumak” projesi kapsamında “ataturkleokumak.istanbul.edu.tr” adresinden incelenebiliyor.
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş sürecinde kurulan, Türkiye’nin birinci resmi müzik okulu Darülelhan’dan konservatuvara intikal eden ve şu anda İstanbul Üniversitesi Az Eserler Kütüphanesi’nde koruma edilen pahalı müzik koleksiyonu da araştırmacılarla buluşuyor.
İÜ Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı ile Osmanlı Periyodu Müziği Uygulama Araştırma Merkezi (OMAR) iş birliği, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İÜ Rektörlüğü takviyesiyle Darülelhan Devri 78 Bölümlü Plak Kayıtları “Sırlanmış Sesler” isimli projeyle “osmanlimuzigi.istanbul.edu.tr” adresinden dinlenebiliyor.
Proje, taş plaklardaki klasik yapıtları ve konservatuvar için Anadolu’da yapılmış derleme kayıtlarını Türk ve dünya müzik tarihine kazandırmayı amaçlıyor.
SALT ARAŞTIRMA’NIN SUNDUĞU KAYNAKLAR
SALT Araştırma, görsel pratikler, yapılı etraf, toplumsal ömür ve ekonomik tarih hususları yüklü ihtisas kütüphanesi ile fiziki ve dijital evrak ve kaynaklardan oluşan arşivini kullanıcıların erişimine “archives.saltresearch.org” adresinden sunuyor.
İstanbul ve Ankara’da araştırma, stant, yayın, web ve dijitalleştirme projeleri, söyleşi, konferans, gösterim ve atölye üzere kamu programları gerçekleştiren bir kültür kurumu olan SALT, belli bir periyot, disiplin yahut objeye dayalı üretime bağlı kalmayarak, kullanıcı ve bileşenleriyle karşılıklı öğrenmeye ve tartışmaya açık bir yer sağlamayı amaçlıyor.
SALT Araştırma koleksiyonları içerisinde 1950 sonrası Türkiye sanat tarihi ve 20. yüzyıl Türkiye’sinde mimarlık ve dizaynın gelişimi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılından Türkiye’nin 1990’lı yıllarına toplum ve coğrafyanın dönüşümünü ayrıntılandıran yazılı, görsel doküman ve kaynaklar “saltresearch.org”da erişime açılıyor.
NTV
