Ankara Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Emine Özmete, TÜİK datalarına nazaran, 2015’te yüzde 5,6 olan 65-74 yaş kümesinde internet kullananların oranının 2020’de yüzde 27,1’e yükseldiğine dikkati çekerek “Bu, önemli bir artış. Datalardan görüyoruz ki yaşlılarımız Covid-19 salgını sürecinde aralıkları internetle aştı. Sevdiklerine teknoloji aracılığıyla yakınlaştı.” dedi.
Ankara Üniversitesi Yaşlılık Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (YAŞAM) Müdürü de olan Özmete,18-24 Mart Yaşlılar Haftası kapsamında, yeni tip corona virüs (Covid-19) salgınının yaşlı vatandaşlar üzerindeki tesirlerine ait değerlendirmelerde bulundu.
Türkiye’de 2006’dan itibaren uygulamaya alınan Yaşlanma Ulusal Aksiyon Planı doğrultusunda yaşlı refahı konusunda süratli bir gelişme sağlandığını vurgulayan Özmete, yaşlılık alanında önemli bilgi birikimi bulunmasına rağmen Covid-19 salgınının bilinmezleriyle birlikte yeni bir devri başlattığına işaret etti.
Huzurevlerinde alınan tedbirler, Vefa Toplumsal Takviye Kümelerinin konuttan çıkamayan yaşlılar için ülke genelinde yürüttüğü çalışmalar, sıhhat hizmetleri ve yaşlıların aşılama süreçlerinde Türkiye’nin dünyaya örnek olacak uygulamaları gerçekleştirdiğine dikkati çeken Özmete, salgının yaşlılar üzerinde yalnızca fizikî değil ruhsal açıdan da tahribatlar oluşturabildiğini kaydetti.
Özmete, “Yaşlılık devrinde mental sıhhat problemleri yaygın görülmektedir. Covid-19’un süratle yayılması, hastalığın bilhassa yaşlılarda ağır seyretmesi, vefat oranlarının yüksek olması üzere nedenlerle yaşlıların daha fazla maruz kaldığı izolasyon, ara ve karantina süreçleri, mental sıhhatin berbatlaşması riskini de artırabiliyor. Mevcut mental sıhhat sorunu yaşayan yaşlılarda durumun berbatlaşması, duygusal ve bilişsel fonksiyonların bozulması kelam konusu olabilir.” sözlerini kullandı.
“COVİD-19 YAŞLILARDA TASA SEVİYESİNİ ARTTIRDI”
Yaşlıların salgında konutta kalarak ve tüm önlemlere uyarak büyük bir dayanışma örneği gösterdiğini lakin rutin sıhhat denetimlerini yaptırmak konusunda da genel olarak çekinceli davrandıklarını anlatan Özmete, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Covid-19 yaşlılarda dert seviyesini arttırdı. Hareketsizlik, yalnızlık, belirsizlik, endişe ve hastalıkla ilgili bilgi kirliliği üzere konular yaşlıları olumsuz etkiledi.
Bundan sonraki süreçte yaşlıların mental sıhhatini korumak ve iyileştirmek için çok taraflı planlamalar yapılması gerekmektedir. Hem yaşlılara hem de yaşlılara bakım verenlere konut içinde sürdürülebilir antrenman alışkanlığı kazandırılmalı; yaşlılar, toplu taşıma kullanmalarına gerek kalmayacak biçimde, konutlarına yakın yerde, mahallede açık ya da yarı açık spor alanlarına gitmeleri için teşvik edilmelidirler.”
Yaşlı vatandaşların sağlıklı beslenmelerinin kıymetine de vurgu yapan Özmete, “Yaşlılarımızın Covid-19 hakkında dezenformasyana maruz kalmamaları sağlanmalı. Salgın hakkındaki gereksiz ve fazla bilgi, yaşlıların bu mevzuda bilmedikleri kavramlarla müsabakaları da tasalarını artırıyor.” ikazında bulundu.
“İNTERNET KULLANMA ORANI 65-74 YAŞ ARALIĞINDA YÜZDE 27’YE ÇIKTI”
Prof. Dr. Özmete, salgında dijital marifetlerin çok değerli bir hale geldiğine, TÜİK’in 18 Mart’ta açıkladığı 2020 yılı “İstatistiklerle Yaşlılar” çalışmasında yaşlıların internet kullanımının da dikkat cazip biçimde arttığının görüldüğüne işaret etti.
Yaşlıların yeniden de yeni dijital sürece gereğince hazırlıklı olmadığını vurgulayan Özmete, “Son açıklanan TÜİK bilgilerine nazaran, ülkemizde 2015’te yüzde 5,6 olan 65-74 yaş kümesinde internet kullananların oranı, 2020’de yüzde 27,1’e yükseldi. Bu önemli bir artış. Datalardan görüyoruz ki yaşlılarımız Covid-19 salgını sürecinde aralıkları internetle aştı. Sevdiklerine teknoloji aracılığıyla yakınlaştı.” değerlendirmesini yaptı.
Özmete, hem dünyada hem de Türkiye’de yaşlı nüfusun giderek arttığına da dikkati çekerek Türkiye’de 2015’te yüzde 8,2 olan yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının 2020’de yüzde 9,5’a yükseldiğini, yalnızca yaşlı nüfusun değil 75 yaş üstü nüfus sayısının da arttığını anımsattı.
“YAŞLILARA MANEVİ REHBERLİK YAPMAK ÇOK ÖNEMLİ”
Prof. Dr. Özmete, “Yaşlılarda mental sıhhati olumlu etkileyen en değerli husus toplumsal dayanaktır. Yaşlılara bu devirde manevi rehberlik yapmak, tecrübelerini ve anılarını yazmaya, yeni el marifetleri kazanmalarına takviye olmak, onları yıllar evvel okudukları kitaplara, izledikleri sinemalara yönlendirmek, meşguliyet oluşturmalarını sağlamak çok kıymetli. Bakım, beslenme, sıhhat ile ilgili muhtaçlıklarını karşılamanın yanında yaşlılara sevgi, şefkat ve ilgi göstermek her şeyden kıymetlidir.” diye konuştu.
“BÜTÜNLEŞİK BAKIM SİSTEMİNİN UYGULANMASI GEREKİYOR”
Yaşlılığın fizikî, ruhsal ve manevi olarak bir birikim devri olduğuna dikkati çeken Özmete, yaşlılara yönelik hizmetlerin planlanmasında “yaşam dönemi” yaklaşımının merkeze alınması gerektiğini kaydetti.
Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığının bu anlayışla bütünleşik bakım sisteminin oluşturulmasına ait çalışmalarını sürdürdüğüne işaret eden Özmete, şöyle konuştu:
“Hem yaşlılık periyoduna hazırlık hem de yaşlılık periyodunda bakım gereksinimlerinin karşılanması için bütünleşik bakım sisteminin uygulanması gerekmektedir. Bütünleşik bakım hem sıhhat ve toplumsal hizmet alanındaki kurumların uyumunu hem de yaşlının sıhhat ve toplumsal bakım muhtaçlıklarının kademeli olarak takibini içermektedir. Bütünleşik bakım, yaşlılar için konutta sıhhat ve toplumsal bakımı, gündüz bakım ve takviye hizmetlerini, palyatif ve ağır bakım hizmetlerini evreli olarak ya da gerektiğinde eş vakitli ve çoklu olarak karşılayan bir modeldir.”
Özmete, Türkiye’de yaşlıların konutunda ve aile ortamında bakımlarının sağlanmasının öncelikli olması nedeniyle meskende bakım ve dayanak hizmetlerinin güçlendirilmesinin, topluma iştiraki desteklemek açısından da gündüz bakım modellerinin yaygınlaştırılmasının kıymetine vurgu yaptı.
SALGIN DEVRİNDE YAŞLI REFAHI MASAYA YATIRILACAK
Ankara Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Özmete, Yaşlılar Haftası kapsamında, 23 Mart Salı günü “Pandemi Periyodunda Yaşlı Refahı ve Yaşlılara Yönelik Toplumsal Siyasetler Sempozyumu”nu düzenleyeceklerini bildirdi.
Ulusal ve memleketler arası konuşmacıların, yaşlılara yönelik toplumsal siyasetleri ele alacağı sempozyuma, Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı, Türkiye Belediyeler Birliği, Dünya Sıhhat Örgütü’nden yetkililer ve akademisyenler katılacak.
NTV
