Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) bağışıklama ile ilgili uzmanlarından, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Işık Baran Aksakal, kronik hastalar ve yaşlıları içine alan riskli kümelerde, grip aşısında olduğu üzere nizamlı Covid-19 aşısı yaptırılması teklifinin gündemde olduğunu bildirdi.
DSÖ Avrupa Bölgesi Bağışıklama Müracaat Uzman Kümesi’nin 2016’dan beri tek Türk üyesi olarak misyon yapan Prof. Dr. Aksakal, Covid-19’a karşı tam doz aşılanma ve hatırlatma dozlarının neden gerekli olduğuna ait açıklamalarda bulundu.
Yalnızca kızamıkçık üzere birtakım hastalıklarda tek doz aşılanmanın hastalığa karşı ömür uzunluğu müdafaa sağladığını, lakin birden fazla geçirilebilmesi nedeniyle difteri, boğmaca, tetanos üzere bilinen birçok hastalıkta tek doz aşının yetersiz kaldığını anlatan Aksakal, bu hastalıklarda tam muhafaza için genelde 3 doz aşı olunması ve hatırlatma dozlarının da yapılması gerektiğini söyledi.
Aksakal, Covid-19’un da birkaç defa geçirilebildiğine işaret ederek, hastaneye yatış ve ağır bakım dataları üzerinde yapılan incelemeler sonucunda aşılarla ilgili birden fazla doz kullanma kanaatinin oluştuğunu lisana getirdi.
SİNOVAC AŞISI OLANLARA HATIRLATMA DOZU NEDEN YAPILIYOR?
Prof. Dr. Işık Baran Aksakal Halihazırda Covid-19’a karşı geliştirilen inaktif aşı Sinovac’da 3. doz kararı alındığını anımsatan Aksakal, bu dozun ehemmiyetiyle ilgili şu bilgileri paylaştı:
“İnaktif aşıda birinci dozda bağışıklık sistemimize, bedenimize virüsü öğretiyoruz. İkinci dozda ise yeniden bedene hatırlatarak yine ve daha güçlü bir antikor karşılığı vermesini sağlıyoruz. Zira bizim bağışıklığımız, bir etkenle karşılaştığında belirli bir seviyeye kadar cevap veriyor, bir kısmını da hafızaya alıyor. Yani ‘bir daha bu virüsle karşılaşırsam cevap vereyim’ demiş oluyor.
Beden bu etkenle virüsle ne kadar sıklıkla karşılaşırsa o kadar kuvvetli karşılık verme ihtimali var. Bu nedenle inaktif aşılarda 4 hafta bırakarak birinci iki dozu bir an evvel, akabinde bir müddet sonra 3. dozu tamamlarız. Bunun akabinde da muhakkak bir mühlet sonra, bu 6 ay-1 yıl olabilir, çalışma sonuçlarına nazaran, yine hatırlatma ya da pekiştirme dozunu yaparız.”
Aksakal, 3. dozun gündeme gelişine ait, “Son periyotta dünyada ve bizde ağır bakım bilgileri ve ölümlere baktığımızda bunların içinde iki doz Sinovac olanların da olduğunu görmeye başladık. Bu da bize 3. dozun gerekliliği ihtarını verdi.” diye konuştu.
Sıhhat Bakanlığının da bu istikamette karar aldığına, 3. dozda Sinovac ve BioNTech aşılarının birbiriyle yakın seviyede koruyuculuk sağladığına işaret eden Aksakal, inaktif yerli aşı adayı TURKOVAC’da da 3. dozun gerekliliğine ait Sinovac’la kıyaslamalı klinik çalışmanın devam ettiğini belirtti.
“BİONTECH’DE 3. DOZ, VARYANTLAR NEDENİYLE OLABİLİR”
Prof. Dr. Aksakal, mRNA aşılarına ait de “Aslında geçmişe dönük datalar, iki doz BioNTech’in pek iyi koruduğunu gösteriyordu. Lakin dünya genelinde varyantlarla ilgili badire ortaya çıktı. BioNTech’de şu an dünyanın hiçbir yerinde şimdi 3. doz önerisi oluşmadı lakin oluşabilir. Nedeni de varyantlar olacaktır.” dedi.
Aksakal, mRNA aşılarında bu türlü bir çalışmanın belgelenmesi durumunda süratle 3. doz için adım atılacağını vurguladı.
KİŞİSEL ÖNLEMLER, VARYANTLARIN OLUŞUMUNU ÖNLEMEDE ÇOK KIYMETLİ
Covid-19’un Delta, Mu üzere varyantlarına da değinen Aksakal, varyantların virüsün beşerden beşere bulaşma imkanı bulması nedeniyle oluştuğuna dikkati çekti.
Aksakal, “Maske, aralık, hijyen kuralları varyantların oluşumunu önlemede çok değerli. Aşılı ya da aşısız yeni beşerler enfekte hayli varyant oluşma ihtimali kelam konusu olabiliyor. Covid-19 aşılı ya da aşısız beşerde üreyebiliyor lakin bu aşılı şahıslarda daha az ve sonlu oluyor.” sözünü kullandı.
“AŞILARIN KORUYUCULUĞUNUN MU VARYANTINA KARŞI ÇOK İYİ OLMADIĞI GÖRÜLÜYOR”
Aksakal, Türkiye’de de iki bireyde saptanan Mu varyantına ait, şunları kaydetti:
“Şu anki aşıların koruyuculuğunun Mu varyantına karşı çok iyi olmadığı görülüyor. Bundan sonra öbür varyantlar da oluşabilir ve onlara karşı aşı kollayıcı olabilir, olmayabilir de. Bu izleniyor şu anda.
Hadiseler hayli tasa duymamız olağan lakin hangi varyant olursa olsun Covid-19’un hava ya da damlacık yoluyla bulaşmasına yönelik temel özelliği çok değişmediği için aşının yanı sıra maske, aralık, hijyen önlemlerinden asla geri adım atmamamız gerekiyor. Yeni varyantları aşının aktifliği, içeriğinde bir değişikliğe gerek olup olmadığı noktasında da izlemeye devam edeceğiz.”
“ÜLKEMİZDE AŞILAMA SURATI ARTTIKÇA YENİ VARYANTLAR OLUŞMAYACAK”
Prof. Dr. Işık Baran Aksakal, “Toplumda aşılama suratını, süratle yükseltebilirsek yeni varyantlardan korkmaya da gerek kalmayacak zira ülkemizde o varyantlar oluşmayacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Aksakal, tam doz aşılanma ile ilgili vatandaşlara şu davette bulundu:
“Aşı ile elde etmeye çalıştığımız sonuç; şahısların ağır bakıma yatmaması, ağır hastalık geçirmemesi ve hayatını kaybetmemesi. Bunun yanında enfeksiyondan korunarak yeni varyantların oluşmasını engellemek. Bu nedenle bütün halkımızdan şunu rica ediyorum; aşı durumlarını gözden geçirsinler ve tam doz aşılı olmaya uğraş etsinler. Ağır bakımda yatan hastalarımızın yarısı aşısız, öteki yarısı da eksik aşılı.
Tam doz aşı ne demek? Şayet tek doz Sinovac aşısı olunmuşsa kesinlikle vakti gelir gelmez 2. ve akabinde da 3. dozu olunmalı. Yani aşılanma ve eksik aşıların bir an evvel tamamlanması çok değerli. Zira şu anda Covid-19 kaynaklı ağır bakıma yatış ve vefatları engelleyecek çok daha aktif bir tedbire sahip değiliz.”
COVİD-19’A KARŞI TERTİPLİ AŞI OLUNMASI GEREKECEK Mİ?
Prof. Dr. Aksakal, “Covid-19’a karşı devamlı aşı olmamız gerekecek mi?” tarafındaki soruların anımsatılması üzerine, 1918 ve 1950’lerde yaşanan, milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine neden olan iki büyük grip salgınını örnek gösterdi. O periyotlarda grip aşısının bulunmadığını fakat 2009’da yaşanan grip salgınında aşı ve tedavi metotlarının var olduğunu aktaran Aksakal, birinci salgınlar neredeyse 4 yıl sürerken, 2009’daki salgının, aşı sayesinde bir yıl içinde denetim altına alındığına dikkati çekti.
Aksakal, tedbirlerle salgınların mühletinin kısaldığına işaret ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Salgının olmadığı periyotta, kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, bağışıklık sorunu bulunan, kalp-böbrek hastalıkları olanlar için her yıl grip aşısı olmalarını öneriyoruz. Muhtemelen ileriki vakitte Covid-19 için de emsal bir durum kelam konusu olacak. Kronik hastalığı bulunan ve muhakkak yaşın üzerinde olan kümelere aşıyı nizamlı olarak yaptırmalarını önereceğiz.
Pandemi periyodunda 4. doz olup olmayacağını şimdiden öngörmek çok mümkün değil. Lakin şunu rahatlıkla söyleyebiliriz; 3. dozdan sonraki duruma bakıp tahminen 4. doz olabilir ancak ondan sonrasının 6 ayda bir aşılamayı gerektirecek yoğunluk oluşturmayacağını öngörüyorum. Natürel ki öncelikle Covid-19’un, yeni varyantlarının izlenmesi ve ne boyuta ulaşacağının kıymetlendirilmesi gerekiyor. Asıl riskli kümelere ise aşının devam edeceğini düşünüyorum.”
NTV
