Moğolistan’da iki şahısta tespit edilen “bubonik” Türkçesiyle “hıyarcıklı” veba bu sefer Çin’in kuzeyindeki İç Moğolistan Yeri’nde bir kimsede daha tespit edildi.
Tarihin en ölümcül salgınlarından biri “Kara Veba” salgınına neden olan “hıyarcıklı veba” Pekin’in kuzeybatısında taraf alan Bayannur kentinde bir çiftçide görüldü.
Yetkililer veba alarm seviyesini bir üst seviyeye çıkardı. Bubonik veba birinci olarak temmuz ayı başında Moğolistan’ın batısındaki Hovd eyaletinde dağ sıçanı yiyen iki kardeşte görülmüştü.
Yeni tespit edilen hıyarcıklı veba vakasının da Moğolistan’ı ziyaret edip Bayannur kentine dönen bir çiftçide görüldüğü belirtiliyor. Bayannur Belediyesi yetkilileri, kentte vebanın yayılma riskinin yüksek olduğu ihtarında bulundu.
BUBONİK VEBA NEDİR?
Veba, Yersinia pestis isimli bakteri tarafından meydana getirilen, öncelikle vahşi kemirgenleri etkileyen, kişilere ve sair hayvanlara pirelerle yayılan, bulaşıcı ve öldürücü bir hastalıktır.
Bubonik veba, vebanın en sık görülen formudur. Orta çağ Avrupa’sında ‘Kara Ölüm’ olarak bilinirdi. Pirenin ısırdığı ve bakterilerin vücuda girdiği konuma en yakın lenf bezlerinde ağrılı şişme ve iltihaplanma görülür.
İleri devirlerde iltihaplı lenf nodları açılarak akıntlı hal alır. Tedaviye acilen başlanmazsa bakteri vücudun her alanına yayılarak akciğer ve septisemik forma dönüşebilir.
BUBONİK VEBA NASIL BULAŞIR?
Veba bakterisi kişilere, pire ısırmasıyla (bubonik= hıyarcıklı form), kontamine likit yahut dokularla direkt temasla ( bubonik/hıyarcıklı ve septisemik form), veba zatürresi olan kişinin öksürme esnasında havaya attığı damlacıkların sağlam bireyler tarafından teneffüs yoluyla alınmasıyla (pnömonik form) bulaşır.
Damlacıklarla bulaşma kişiler arasında bakterinin en süratli yayıldığı yoldur. Nadiren enfekte materyalin sindirim yoluyla alınması ile de bulaşır. Son yıllarda bildirilen kedilerden sahiplerine ve veterinerlere veba bulaşması yeniden damlacıklarla meydana gelmektedir.
Veba salgını kurbanları için süreksiz hastane, Hong Kong, 1894 TEDAVİSİ VE KORUNMA YOLLARI
Hastanın hikayesi, kliniği, kan tahlilleri ve lenf bezi biyopsisi ile tanı konur. Önemli komplikasyonların ve vefatın engellenebilmesi için erken tanı ve tedavi çok değerlidir. Tedavide antibiyotikler kullanılır. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa muvaffakiyet o kadar artar. Belirtilerin ortaya çıkmasından en fazla 20 saat sonra tedaviye geçilmelidir. “Streptomisin” ve “Tetrasiklin” başvurulacak antibiyotiklerdendir.
Marazdan korunmanın en tesirli yolu illetin bulaşmasına neden olan pirelerin yaşadığı mahallerden ve hayvanlardan uzak durmaktır. Etraf sürekli ak olmalı, güneş gören yanlar tercih edilmelidir (bakteri güneş ışınlarının tesirinde kaldığında süratle ölür) ve en kıymetlisi veba illeti taşıyan kişi ve hayvanlar ile temastan mutlaka kaçınılmalıdır. Kırsal meydanlarda kalacaklar ve açık hava aktifliklerine katılacaklar kesinlikle DEET içeren böcek öldürücüler ve permetrinli giysi ve eşyalar kullanmalıdır. Aşı çalışmaları devam etmektedir.
ÖTEKI VEBA ÇEŞITLERI
Bakteri vücuda girdikten sonra 2-8 günlük kuluçka mühletini takiben ani bir ateş yükselmesi, baş ağrısı, vücut ağrısı, titreme, şiddetli halsizlik, bulantı ve kusma görülür.
Septisemik Veba: Bakteri vücuda girdiğinde bubon oluşturmadan direkt kan dolaşımına yayılırsa bu form gelişir. Bakteri vücuda pire ısırığı ile yahut enfekte materyalin derideki çatlaklara direk temasıyla girebilir. Ayrıyeten ilerlemiş bubonik veba da septisemik forma dönüşebilir. Ateş, titreme, çok zayıflama, karın ağrısı, şok, ciltte ve iç organlarda kanamalar, buna bağlı olarak parmaklarda, ayaklarda, burun üzerinde dokuların vefatına bağlı siyahlaşma görülür.
Pnömonik Veba (Akciğer vebası): Vebanın en öldürücü ve en az görülen formudur. Tedavisiz septisemik yahut ilerlemiş bubonik vebanın kan yoluyla akciğerlere ulaşmasıyla yahut enfekte partikülün teneffüs yoluyla alınmasıyla gelişebilir. Akciğer vebası gelişenler havaya saçtıkları enfekte parçacıklarla illetin vesair kişilere yayılımına neden olurlar. Ateş, öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı, kanlı ve mukuslu balgam, teneffüs yetmezliği ve şok gelişir. Tedavi edilmeyenlerde birkaç gün içinde mevtle sonuçlanır.
NTV