ABD ve Rusya’dan sonra dahil olduğu “uzay yarışında”, son devirdeki süratli gelişimiyle öne çıkan Çin, mobil irtibat uydusunu fırlattı
Çin’nin resmi haber ajansı Xinhua’da yer alan habere nazaran, uydu Long March-3B roketiyle ülkenin batısındaki Şiçang Uydu Fırlatma Merkezi’nden uzaya yolladı.
Çin’in kendi imkanlarıyla geliştirdiği Tiantong uydularıyla tüm hava kurallarında çalışabilecek sağlam bir taşınabilir bağlantı altyapısı sağlamayı amaçlıyor. Taşınabilir ağ hizmetinin Çin ve etrafındaki ülkeler dışında Orta Doğu ile Afrika’da Pasifik ve Hint okyanuslarını kapsaması amaçlanıyor.
ÇİN’İN 2045 MAKSADI: UZAY LİDERLİĞİ
Çin Uzay Bilimleri ve Teknoloji Kurumunun (CASC) datalarından derlenen bilgilere nazaran, ülke, gelecek üç yılda yörüngede beşerli uzay istasyonu inşa sürecine tartı verecek.
“Çang’ı-4” uzay aracının yıl sonuna kadar Ay’ın karanlık yüzeyine inerek keşif vazifesi yürütmesi ve “Çang’ı-5” insansız uzay aracının da gelecek yıl Ay’ın yüzeyinden numuneler toplayıp geri dönmesi bekleniyor.
Çin’in Mars keşif projesi, kara delik araştırmaları, yerli global uydu navigasyon sistemi ve yüksek çözünürlüklü yer müşahede uydu ağları hakkında yapılan çalışmaların da sürat kazanması bekleniyor.
Ülkenin bu alandaki çalışmalarının “tamamen barışçıl emeller taşıdığını” savunan Çin makamları, bu manada milletlerarası iş birliklerine hazır olduklarını da vurguluyor.
Dünyanın en büyük ikinci iktisadı ve en kalabalık nüfusuna sahip Çin’in, 2016-2020 periyodunu kapsayan “13’üncü 5 Yıllık Kalkınma Planı”nda değerli yere sahip uzay programında attığı adımlar, memleketler arası kamuoyu tarafından da dikkatle takip ediliyor.
UZAYA BEŞERLİ MİSYON GÖNDEREN ÜÇÜNCÜ ÜLKE
Çin,15 Ekim 2003’de Sovyetler Birliği ve ABD’den sonra yörüngeye beşerli uzay misyonu gönderen üçüncü ülke oldu. “Şıncou-5” isimli uzay mekiğiyle yörüngeye ulaşan Yang Livey, “Uzaydaki birinci Çinli” olarak tarihe geçti.
Bin 500 pilot ortasından seçilen Yang’ı taşıyan Şıncou-5, 21 saat 21 dakika süren seyahatinde yörüngede 14 sefer döndü ve fırlatıldığının sonraki sabahı yeryüzüne inançlı bir iniş gerçekleştirdi.
UZAY BOŞLUĞUNDA BİRİNCİ ADIMLAR
Ülke, 12 Ekim 2005’te uzaya fırlattığı “Şıncou-6″nın akabinde, beşerli “Şıncou-7″yi 25 Eylül 2008’de ülkenin kuzeybatısındaki Ciuçüen Uydu Fırlatma Merkezi’nden yörüngeye gönderdi. Bu uzay gemisinde Cay Cıgang, Liu Boming ve Cing Haypıng olmak üzere üç taykonot (Çinli astronot) bulunuyordu.
Misyonları, Çin’in beşerli uzay programının ikinci etabı kapsamında uzay mekiği aracı dışında bir çalışma yürütmekti. Cay Cıgang, 27 Eylül 2008’de Çin’i temsilen uzay boşluğunda birinci adımlarını attı ve uzayda modül dışına çıkan birinci Çinli oldu. Cay’ın boşluktaki adımları, ülkesinin beşerli uzay programında bir “sıçrama” niteliğindeydi.
BİRİNCİ UZAY LABORATUVARI “GÖK SARAY-1”
Üç taykonotun yaşayabileceği, 15 metreküplük bir bölmeye sahip, 8,4 metre uzunluğunda ve 3,35 metrelik çapa sahip, 8,5 ton yükündeki “Tiangong-1” (Gök Saray-1) isimli ülkenin birinci uzay laboratuvarı, 29 Eylül 2011’de yörüngeye fırlatıldı.
Tiengong-1’in ana vazifesi, o periyot araştırılan teknolojileri test etmek, bir uzay aracıyla kenetlenmek ve uzay istasyonu konseyimi için tecrübe kazanmaktı.
Bu modül, tasarlanan ömründen iki buçuk yıl daha uzun müddet hizmet verdikten sonra bu yıl 2 Nisan’da misyonunu tamamladı.
BİRİNCİ BEŞERLİ MODÜL KENETLENMESİ
“Şıncou-9” uzay aracı, yörüngede bulunan Tiangong-1 ile kenetlenmek üzere 16 Haziran 2012’de yörüngeye fırlatıldı.
Çin’in uzaydaki birinci modül kenetleme misyonu olan Şıncou-9 ve Tiengong-1, biri otomatik ve biri manuel olmak üzere iki kenetlenme testini muvaffakiyetle sonuçlandırdı.
BİRİNCİ BAYAN TAYKONOT
Bu misyonda görev kumandanı olarak yer alan Cing Haypıng, mürettebat Liu Vang ve birinci bayan taykonot Liu Yang, Şıncou-9 uzay aracından Tiengong-1 modülüne geçti.
Bu misyon, Çin’in uzay istasyonu kurmak için kilit ehemmiyete sahip olan yörüngeye insan ve kargo ulaştırabilme kapasitesine ulaştığını gösteriyordu.
Ülke, 11 Haziran 2013’de üç taykonotu taşıyan Şıncou-10 uzay aracını, 15 Eylül 2016’da ise Tiengong-2 modülünü yörüngeye gönderdi. 17 Ekim 2016’da fırlatılan Şıncou-11 uzay mekiğindeki üç taykonot, daha sonra aracın kenetlendiği Tiengong-2 modülüne geçerek 33 gün burada kaldı.
AY’A KEŞİF ARACI
Başka yandan Çin, “Çang’ı-3” isimli uzay aracını 2 Aralık 2013’te fırlattı. Ülkenin birinci Ay aracı “Yütu”yu (Yeşim Tavşan) taşıyan uzay mekiği, 14 Aralık’ta Ay’ın yüzeyine yumuşak iniş yaptı.
Yütu, üç ay boyunca jeolojik yapı, yüzey malzemeleri ve doğal kaynaklara ait incelemelerde bulunarak, elde ettiği bilgileri dünyaya gönderdi.
Çin, böylelikle ABD ve Sovyetler Birliği’nden sonra Ay’a araç indiren üçüncü ülke ve 1976’dan bu yana Ay’a keşif aracı gönderen tek ülke oldu.
BEŞERLİ UZAY İSTASYONU
Ülke, 2023 yılına kadar yörüngede üç kapsülden oluşan beşerli bir uzay istasyonu kurmayı planlıyor. Çin, hala etkin olan Milletlerarası Uzay İstasyonu’nun 2024’te misyonunu tamamlamasıyla, yörüngedeki tek daimi uzay istasyonuna sahip ülke pozisyonuna gelecek.
Bu uzay istasyonunun çekirdek modülü “Tienhı-1” (Gök Uyumu), ülkenin kuzeyindeki Tiencin kentinde 31 Mart’ta görücüye çıkmıştı.
CASC, yıl sonuna kadar fırlatılması beklenen Tienhı-1 modülünün akabinde, iki uzay laboratuvarı da dahil olmak üzere uzay istasyonunun öteki bileşenlerinin kamuoyuna tanıtılacağını duyurmuştu.
CASC’ın datalarına nazaran, ülkenin yerli navigasyon sistemini oluşturacak yörüngedeki “Beydou” serisi navigasyon uydu sayısı 36’ya ulaştı.
Bu yıl içerisinde kademeli olarak Çin ve etrafındaki ülkelere pozisyonlandırma hizmeti sağlamaya başlayan uydular, 2020 yılına kadar, dünyanın tamamına servis sunmaya başlayacak. Beydou sisteminin, ABD’nin “GPS” ve Rusya’nın “GLONASS” isimli global navigasyon uydu sistemleriyle rekabet etmesi öngörülüyor.
Çin, İç Moğolistan Özerk Bölgesi’ndeki Ciuçien, Sıçuan eyaletindeki Şichang, Talihi eyaletindeki Tayyüen ve Haynan eyaletindeki Vınçang Uydu Fırlatma Merkezi olmak üzere ülkedeki dört noktadan misyonlarını “Çangcıng” (Uzun Yürüyüş) serisi taşıyıcı roketlerle uzaya gönderiyor.
ÇİN’İN “UZAY İŞTAHI”
Uzay çalışmalarına 1956’da başlayan ve yörüngeye birinci uydusunu 1970’te fırlatan Çin’in “uzay iştahı”, bunlarla hudutlu değil.
Bu alandaki çalışmalarına her yıl ortalama 6 milyar dolar harcayan ülke, beşerli uzay istasyonu projesi, pozisyonlandırma, müşahede ve irtibat uydularının yanı sıra üç seneye kadar yörüngede yaklaşık 200 uzay aracıyla ağını daha da güçlendirme arayışında.
CASC, 2025 yılına kadar Ay yüzeyinde bir gözlemevi inşa etmeyi, Mars ile Jüpiter’in keşfi, kuyruklu yıldızlar, kara delikler ve dünya dışı hayat üzere bahislerde araştırmalara başlamayı ve 2050’ye kadar “kızıl gezegene” beşerli misyon göndermeyi planlıyor.
Ülke, ABD ve Rusya’dan sonra dahil olduğu yarışta, rakiplerini geride bırakarak, 2045’e kadar “uzayın lideri” olmayı hedefliyor.
ABD’nin Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), yaklaşık 20 milyar dolar yıllık bütçesi, özel şirketlerle kurduğu iştirak ağı ve sahip olduğu milletlerarası insan kaynağıyla hala “açık orta önde” bulunuyor. Lakin Çinli yöneticilerin uzay çalışmalarına verdiği kıymet ve ülkenin son yıllarda sergilediği süratli gelişme, bu alandaki rekabetin giderek kızışacağının sinyallerini veriyor.
NTV
