Cumhurbaşkanı Erdoğan, ”Fatih Sondaj Gemimiz 20 Temmuz’da başladığı Tuna-1 Kuyusu sondajında 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfetmiş durumda” dedi.
Pekala bundan sonra süreç nasıl işleyecek? Bu gaz Türkiye’nin ne kadarlık gereksinimini karşılayacak? Türkiye, gazı nasıl çıkarmayı planlıyor? Hürriyet gazetesinden Emre Eser, haberinde bu soruların yanıtlarına yer verdi.
1)Türkiye sondaj faliyetlerine ne vakit başladı?
Uzun yıllar boyunca karada sondaj faaliyetleri yürütülürken bu kapsamda bilhassa Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde çok sayıda petrol kuyusu açıldı. Deniz sondajlarına 1970’de başlayan Türkiye, denizlerde TPAO maarifetiyle yaptığı çalışmalara Berat Albayrak’ın güç bakanlığı periyodunda sürat verdi. Bugüne kadar Barbaros Hayrettin Paşa ve Oruç Reis gemileri ile bölgede araştırma yapan ve data toplayan Türkiye, 20 Temmuz tarihinde ise Tuna-1 lokasyonunda birinci sondajını gerçekleştirdi. Türkiye, şimdiye kadar Akdeniz ve Karadeniz’de toplam 9 derin deniz sondajı yaptı.
2)Türkiye’nin arama-tarama filosu nasıl?
Bilhassa son 5 yılda kendi topraklarında ve denizlerdeki hidrokarbon arama faaliyetlerini hızlandıran Türkiye, 2 sondaj ve 2 sismik araştırma gemisiyle Akdeniz ve Karadeniz’de arama tarama yapıyor. Fatih sondaj gemisi şu anda Karadeniz’de Sakarya Gaz Alanı olarak isimlendirilen Tuna-1 lokasyonunda çalışırken, Yavuz sondaj gemisi Akdeniz’de faaliyetlerine devam ediyor. Sismik araştırma gemileri Barbaros Hayreddin Paşa ve Oruç Reis deTürkiye’nin güney kıyılarında yeni kaynakların yerini tespit etmek için araştımalarını sürdürüyor. Filoya en son katılan Yasal sondaj gemisinin ise yıl sonunda Akdeniz’de misyon başına gelmesi bekleniyor.
3)Karadeniz’deki keşif ne manaya geliyor?
Türkiye’nin Sakarya Gaz Sahası’nda tespit ettiği 320 milyar metreküplük rezervin çok sayıda manası var. Birinci olarak bu rezerv bölgedeki diğer doğalgaz kaynaklarının da habercisi. Bu daha evvel milletlerarası basında Türkiye’nin denizlerde göstermelik sondaj yaptığı savlarına karşı net bir karşılık olurken, Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin yeni adımlarının daha da sağlam olmasına neden olacak. Türkiye’nin güç gereksiniminin bir kısmının bu alandan elde edilecek gazla karşılanacak olması da güçte arz güvenliği açısından büyük bir değer taşıyor.
4)Bulunan rezerv Türkiye’nin kaç yıllık muhtaçlığını karşılacak?
Türkiye’nin gaz gereksinimi yıllık ortalama 45 milyar metreküp. Lakin Sakarya Gaz Sahası’nda 320 milyar metreküplük rezervden her yıl 45 milyar metreküp gaz çekmek imkânsız. Burada gerekli fizibilite çalışmaları yapıldıktan sonra, gazın taşıdığı özelliklere nazaran bir yol haritası ortaya çıkacak. Lakin bu gaz bilhassa tüketimin ağır olduğu vakitlerde Türkiye için kritik bir rol oynayacak. Uzmanlara nazaran bu gaz uzun müddet boyunca yıllık olarak muhtaçlığın yüzde 5’ini karşılacak. Bölgede çıkması varsayım edilen başka rezervler de bunu destekleyecek.
5) 320 milyar metreküplük gaz nasıl çıkarılacak?
Bölgede doğalgaz kaynakları olduğu uzun müddettir biliniyordu. Bulgaristan ve Romanya da bu bahiste kendi bölgeleri içerisinde gerekli faaliyetleri yürütüyor. Türkiye’nin de kıyıdan yaklaşık 150 kilometre uzaklığında tespit ettiği rezerv için önümüzdeki periyotta birinci olarak tespit kuyuları açılacak. Tespit kuyularının faaliyetlerinden sonra kesin yatırım kararı verilecek ve bölgeye dev bir platform kurulacak. Açık denizde kurulacak bu platform vasitası ile 3 bin 500 metre derinlikteki gaz yüzeye çıkartılacak. Platform fiyatları şu anda petrol piyasasının seyrinden ötürü düşük olduğu için Türkiye, bir platform ya da hizmet satın alabilir. Ayrıyeten öbür ülkeler üzere kiralama yolunu da tercih edebilir. Bu önümüzdeki devirde yapılacak hesaplamalardan sonra ortaya çıkacaktır.
6) Ne vakit konutlara ulaşacak?
Keşif haberinden sonra ortaya atılan birinci yorumlarda bu gazın iktisada kazandırılması için 7-8 hatta 10 yılı bulan müddetlerden bahsedildi. Fakat burada dikkatlerden kaçan bir çok nokta var. Uzmanlara nazaran Türkiye bu gazı 3 yıl içerisinde piyasaya verebilecek. Daha evvel İsrail, Leviathan alanında bulduğu gazı en son yatırım kararının akabinde 2 sene üzere bir müddette çıkarmaya başlamıştı. Yani yatırım kararı verilir de adımlar atılırsa önümüzde çok uzun bir müddet yok. Ayrıyeten Türkiye’nin sahip olduğu gaz tesisleri ve boru çizgileri da bu mühletin 3 yıla inmesinde değerli. Lakin gazın bulunduğu derinlik ve pozisyonun çalışmaları zorlayabileceği ve maliyeti de arttırabileceği söz ediliyor.
7) Memleketler arası güç piyasasında ne değişecek?
Bu keşif dünya için büyük bir adım olmasa da bölge için sahiden dikkatleri üzerine çeken bir gelişme. Çünkü büyük bir güç ithalatçısı pozisyonunda bulunan Türkiye’nin yakın komşularının hepsi dev bir güç ihracatçısı ve Türkiye onlar için vazgeçilmez bir pazar. Türkiye’nin de yüksek fiyatlardan imzaladığı gaz kontratları var ve bunların bitiş mühletleri gitgide yaklaşıyor. İşte bu noktada Türkiye’nin bu keşfi, pazarlık masasında da büyük bir avantaj oluşturuyor. Ayrıyeten sahip oldğu güç altyapısı ve LNG tesisleri ile Türkiye, gaz üretiminde belkiakla gelen birinci ülke olamayacak ancak gaz ticaretinde değerli bir pozisyonda olacak.
8)Türkiye’nin yıllık doğalgaz tüketimi ne kadar?
2017’de yıllık 53 milyar metreküp doğalgaz tüketen Türkiye, 2018’de 49 milyar metreküp, 2019’da ise 45 milyar metreküplük bir tüketim gerçekleştirdi. Gaz ithalatına yılık 10 ila 15 milyar dolar arasında bir para ödeyen Türkiye, doğalgaz gereksiniminin yüzde 1’ini kendi üretiminden karşılıyor. Türkiye, kalan gereksiniminin yüzde 99’unu Rusya, Azerbaycan, İran’dan boru çizgileriyle, ABD, Norveç, Katar, Cezayir ve çeşitli ülkelerden de sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatıyla karşılıyor. Mevcut durumda 81 vilayette ve 555 yerleşim yerinde (ilçe ve belde) doğalgaz kullanılıyor. Bu yaklaşık 60 milyonluk bir nüfusa denk geliyor.
9) Keşif doğalgaz fiyatlarına nasıl yansıyacak?
Keşifle bir arada doğalgaz tedariğinde çeşitlilik artacağı için gazın iktisada kazandırılmasının akabinde tüketiciye olumlu yansımalarının da hızlanması bekleniyor. Lakin burada ‘neredeyse bedava’ denecek kadar önemli bir ucuzluktan bahsetmek biraz gerçekşlikten uzak olur. Piyasada rekabetçi bir fiyatın oluşması ile kademeli olarak tüketicinin de faturasında bir düşüş kelam konusu olacak. Çünkü Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez de “İthalat azalacak. Vatandaş gazı daha ucuza kullanacak” dedi.
10) Doğalgaz Türkiye’de nerelerde kullanılıyor?
Türkiye, tükettiği 45 milyar metreküplük gazın 14.4 milyar metreküplük kısmını konutlarda, 12.4 milyar metreküplük kısmını endüstride, 11.3 milyar metreküplük kısmını çevrim santrallarında, 4.6 milyar metreküplük kısmını hizmet alanında kullanırken 2.6 milyar metreküplük kısım ise öteki faaliyet kollarında kullanılıyor.
NTV