Otizm düşünme, hissetme, lisan ve diğerleriyle münasebet kurma maharetinde sorunlar yaşatan karmaşık bir nöro-gelişimsel bozukluğudur.
Beynin yapısını yahut işleyişini etkileyen ve birtakım hudut sistemi meselelerinden kaynaklandığı düşünülen Otizm Spektrum Bozukluğu (OBS) her toplumda, her coğrafyada, her ırkta ve her ailede rastlanabilen otizmin, kesin bir tedavisi yok ve çoklukla hayat uzunluğu sürüyor.
OTİZM’İN BELİRTİLERİ
Erkeklerde kızlara oranla 3-4 kat yaygın olan otizmde en kıymetli belirtiler ise çocuğun göz temasından kaçınması, ismi söylendiğinde reaksiyon vermemesi, bariz derecede tekrarlayıcı hareketler yapması.
Bireyden şahsa farklılık göstermekle birlikte; güldürülmeye çalışıldığında çocuğun gülmemesi, dönen objelere karşı çok ilgi duyması, el sallamaması, öpücük göndermemesi, daima sallanması yahut parmak uçlarında yürümesi, konuşmada akranlarının gerisinde olması, gözlerinin bir şeye takılıp kalması da otizmi düşündürecek belirtiler ortasında yer alıyor.
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU ÖZELLİKLERİ
Otizm Spektrum Bozukluğu özelliklerinin üç kategoriye ayrıldığını kaydeden Uzman, bunları şöyle sıraladı:
Bağlantı meseleleri: Lisanı kullanma yahut manaya zahmeti dahil. Otizmli birtakım çocuklar dikkatlerini ve konuşmalarını birkaç mevzu alanı üzerinde ağırlaştırırlar, kimileri sıklıkla cümleleri tekrar ederler ve kimileri çok hudutlu konuşmalara sahiptirler.
İnsanlara, olaylara ve olaylara ait zorluk: Arkadaş edinme ve beşerlerle bağlantı kurma, yüz sözlerini okumada zorluk çekme ve göz teması kurmama üzere.
Tekrarlayan beden hareketleri yahut davranışları: El çırpma, tekrarlanan sesler yahut sözler üzere.
OTİZM HER 54 ÇOCUĞUN ORTALAMA 1’İNDE GÖRÜLÜYOR
Çamlıca Medipol Üniversitesi Hastanesi Çocuk Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Kısmından Uzm. Dr. Emin Çağlar, 2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Gününe ait açıklamalarda bulundu.
Her 54 çocuğun ortalama 1’inde otizm görüldüğünü belirten Çocuk Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Kısmından Uzm. Dr. Emin Çağlar, “Otizmi olan çocukların hepsi tıpkı şiddette otizme sahip değildir. Kimi çocuklar şiddetli toplumsal ilgi kuramama, konuşmanın hiç olmaması ve tekrarlayıcı hareketlerin ağır olduğu şiddetli otizm tablosu içerisindeyken, birtakım çocuklarda ise belirtiler epeyce hafif olabilir. Otizmin farkında olmak, yok saymamak birinci basamaktır. Otizmi yok saymayın, farkında olun” dedi.
Dr. Çağlar, otizmin erken çocukluk periyodunda (okul öncesi), belirtilerin gözlendiği değerli bir nörogelişimsel bozukluk olduğuna değinerek, “Beynin toplumsal irtibat ve etkileşimi sağlayan kısımlarının gelişiminde görülen farklılıktır. Otizme dair belirtiler kimi çocuklarda gelişim basamaklarının erken periyotlarında başlarken, kimi çocuklarda öncelikle olağan seyreden gelişimde gerileme yahut aksaklıklar olur.
Örneğin, 1 yaşına kadar gelişimi olağan olan çocuğun irtibat hünerlerinde, konuşmasında gerilik olabilir. Otizm kuşkusu, çocuğun konuşmasının gecikmesi yahut etrafa ilgisiz, reaksiyonsuz olması ile ortaya çıkar. Aile çocuğun akranları konuştuğu halde hiç söz çıkarmamasından ya da daha evvel “anne, baba” üzere tekli sözleri söyleyebilirken son aylarda bu sözleri unutması nedeniyle doktora başvurur” diye konuştu.
ERKEK ÇOCUKLARDA DAHA ÇOK GÖRÜLÜYOR
Yapılan araştırmalar sonucu her 54 çocuğun ortalama 1’inde, yani yüzde 1.9’unda, Otizm Spektrum Bozukluğu tespit edildiğini belirten Dr. Çağlar, “Otizm Spektrum Bozukluğu erkeklerde (yüzde 3.0), kızlara (yüzde 0.7) nazaran 4.3 kat daha yaygın olarak görülür. Otizm poligenik bir bozukluktur ve kalıtsallığı yüzde 90’ın üzerindedir. Kalıtsallık ne demek? Pek çok genin etkilenmesi ve bu genlerin otizm üzerindeki katkısının yüzde 90’ın üzerinde olması manasına gelmektedir. Pekala genler neden etkileniyor? Çocuk aşı oldu diye mi? Çocuk çok televizyon izledi diye mi? Anne-baba çocuğu ile çok ilgilenmedi diye mi? Hepsinin karşılığı ‘hayır’. Otizm tek bir sebeple oluşacak kadar kolay bir bozukluk değildir.
Tek bir ziyanlı olayla tüm bozukluğu açıklamak mümkün değildir. Her insan genetiğinde bozuk genler, mutasyonlar olabilir. Hem anneden hem babadan aktarılan bu genlerin, insanların beynindeki bağlantı kurmayı sağlayan büyük ağlarla ilgili olması durumunda otizm ortaya çıkmaktadır. Tabi ki bu genlerin çevresel faktörlerle etkileşimi de kelam konusu olmaktadır. Fakat kalıtsallık olmadan çevresel faktörler tek başına otizm oluşmasına neden olmaz. Çevresel faktörlerden üzerinde en çok durulan ileri anne ve baba yaşıdır” dedi.
OTİZMİN ŞİDDETİ HER ÇOCUK DA BİREBİR DEĞİL
Teşhis koyabilmek için bu belirtilerin tümünün çocukta bulunması gerekmediğini söz eden Dr. Çağlar, “Otizmi olan çocukların hepsi tıpkı şiddette otizme sahip değildir. Birtakım çocuklar şiddetli toplumsal ilgi kuramama, konuşmanın hiç olmaması ve tekrarlayıcı hareketlerin ağır olduğu şiddetli otizm tablosu içerisindeyken, birtakım çocuklarda ise belirtiler epeyce hafif olabilir. Otizmin bir spektrum bozukluğu olması demek belirtilerin şiddetinin her çocukta farklı derecelerde olduğu bir yelpaze bozukluk olmasındandır.
Çocuğunda bu belirtileri olan aileler vakit kaybetmeden Çocuk Psikiyatriye gitmelidirler. Otizmin farkında olmak, yok saymamak birinci basamaktır. Erken teşhis ve ağır özel eğitim programları çok kıymetlidir. Çocuğun bundan sonraki hayat kalitesi ve bağımsız hayat sürebilmesi açısından hayati ehemmiyet arz etmektedir. Çocuğunda otizm tanısı olan aileler imkânlarının yettiği ölçüde haftalık alınan özel eğitim saatini artırmalıdırlar. Son yapılan çalışmalar haftalık en az 15 saat eğitim önermektedir” diyerek kelamlarını sonlandırdı.
OTİZMLİLERE KARŞI ÖNYARGI NASIL KIRILIR?
NTV