Tüm dünyayı tesiri altına alan kuraklık nedeniyle Türkiye’de de tehlike çanları çalıyor. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün Aralık 2020’de yayımladığı Global İklim Durumu Süreksiz Raporu’na nazaran son 10 yılın en sıcak yılını yaşıdık. Kış aylarında olmamıza karşın havalar mevsim normallerinin çok üzerinde seyrediyor.
İstanbul’da da hava sıcaklığı geçtiğimiz günlerde 18 dereceyi gördü. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün datalarına nazaran, 1927-2019 yılları ortasında aralık ayı sıcaklık ortalaması 2,4 derece, yeniden birebir periyotta aralık ayındaki en yüksek ortalama sıcaklık bile 6,4 derece olarak kaydedilmişti.
Sıcak havaların yanı sıra mevsimlere bağlı olarak beklenen yağışlar da gelmeyince su ezası başladı. Türkiye’de geçen ay metrekareye ortalama 33 milimetre yağış düştü. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Hidrometeoroloji Şube Müdürlüğü’nün geçen ay yayımladığı rapora nazaran, Türkiye’nin kasım ayı uzun yıllar ortalamasında tıpkı oran 70 milimetre düzeyindeydi.
MELEN VE YERALTI SULARI DA KULLANILIYOR
Yağışların beklenenin altında olması bilhassa İstanbul’da barajlardaki su düzeyinin de düşmesine neden oldu. İstanbul’a içme suyu sağlayan 10 barajın ortalama doluluk oranı yüzde 20,29. Yani barajların yaklaşık yüzde 80’i boş durumda. Elmalı, Sazlıdere, Pabuçdere, Kazandere üzere barajların tamamı boşaldı. Terkos’da yüzde 35, Darlık Barajı’nda ise yüzde 51 oranında su kaldı.
İstanbul Su ve Kanalizasyon Yönetimi’nin (İSKİ) bilgilerine nazaran, İstanbul’da günde ortalama 2,8 milyon metreküp su kullanılıyor. 10 barajda 31 Aralık itibariyle yüzde 176 milyon metreküpe su bulunuyor. Yalnızca barajlardan su kullanılsaydı İstanbul’un 62 günlük suyu kalmış olacaktı. Lakin Düzce’deki Melen Çayı ve yeraltı suları üzere kaynaklardan her gün ortalama 1 milyon metreküp ilave su kullanılıyor.
Barajlardaki su düzeyi fikir, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) su kahrını önlemek için yeni bir çalışma başlattı. Musluklar için yüzde 50 tasarruf sağlayan bir aparatın fiyatsız olarak dağıtılması planlanıyor.
DW Türkçe’ye açıklama yapan İSKİ Kağıthane Su Arıtma Şube Müdürü Emel Tüfekçi, aparat dağıtımının evvel pilot bölge olarak seçilen Beşiktaş’ta başlayacağını söyledi.
Piyasada bulunan olağan tasarruflu aparatlardan çok daha verimli çalışan bu aparatların İSKİ tarafından özel yaptırıldığının altını çizen Tüfekçi, aparatların bölge bölge tüm kullanıcılara fiyatsız olarak dağıtılacağını anlattı. “Maalesef beklediğimiz yağışlar bu devirde gelmedi. O yüzden de önümüzdeki devirde biraz daha fazla tasarrufa yönelik çalışmalarımız olacak. Vatandaşlarımızdan beklentilerimiz olacak” diyen Tüfekçi, sonuçların faturaya da yansıyacağını hatırlattı.
YÜZDE 30 ARTIŞ SAĞLIYOR
İstanbul’un su kasvetine deva olarak gelen tekliflerinden biri de de İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Şen’e ilişkin. Prof. Şen, yağmur bombası kullanılmasını öneriyor.
Yağmur bombasının süreksiz bir tahlil olduğunu belirten Şen, bunun yağış ölçüsünü yüzde 30’a kadar artırdığını söz ediyor: “Yağmur bombasının başka ismi yapay yağıştır. Yağış artırımı projesi. Bulutun içerisinde su ölçüsü var, tanecik ölçüsü eksikse buna tanecik ölçüsü eklemektir. Bu türlü bir tohumlama esnasında sonuç olarak yüzde 30 oranında yağışınızı artırırsınız. Buna da ihtiyaç var Türkiye’de. Bu kalıcı tahlil değil, estantane tahlildir.”
1970-80’li yıllarda Çin’de ve birtakım ülkelerde roketle uygulanan fakat yeni teknolojiler sayesinde uçağın kanadına bağlanmış fişeklerin yakılması halinde uygulanan yağış artırımı hakkında bilgi veren Şen, “Yağışın oluşması için su zerreciklerinin ve etrafında birleşeceği çekirdek olması lazım. Bu çekirdek suyun buz kristal yapısıdır. Bu yakılan fişeklerde gümüş iyodür vardır. Yakılarak yayılan bu gümüş iyodürler buz kristalleri üzere yağış artırımı sağlar” diyor.
Prof. Şen, haziran ayında tüm meteorologların gerekli ihtarları yaptıklarını fakat önlem alınmadığını ileri sürüyor:
“İçtiğimiz su ile halı ve otomobil yıkanmaması gerekiyordu. Kente verilen suda bir ölçü kısıtlamaya gidilebilirdi. Bu halde biraz kuraklığın tesiri azaltılabilirdi. Fakat yapılmadı.”
YAZ AYLARI SORUNLU OLACAK
Kuraklığın devam ettiğinin altını çizen Prof. Şen, önümüzdeki periyotta de bizi daha kuvvetli günlerin beklediği konusunda uyarıyor:
“Yağış azlığı ile meteorolojik kuraklığı gördük. Barajlar boşaldı böylelikle hidrolojik kuraklığın olduğunu da anladık. Bundan sonra ziraî kuraklık gelecek. Eser düşüklüğü meydana gelecek. Çiftçi yatırdığı parayı alamayacak. Ülke o eseri ithal edecek, toplumsal ve ekonomik tesir olacak. Buna da sosyo-ekonomik kuraklık deniliyor. Önümüzdeki yaz aylarında değerli sorunlar bizi bekliyor.”
Prof. Şen’e nazaran yağmur sularının toplanması, birebir halde kayıp kaçağın da önlenip, buharlaşmanın azaltılması gerekiyor. Meteoroloji uzmanı, aksi durumda değişen mevsim değişikliklerinin daha sık yaşanacağını ve bu üzere durumlarla daha da sık karşılaşacağımızı söylüyor.
NTV
