Bitcoin’in süratli yükselişi herkesin lisanında. Bir yanda dijital para ünitesinin geleceğin altını olabileceğini söyleyenler, öteki yanda bunun tümüyle şişirilmiş bir balon olduğunu düşününler var.
Bitcoin, geçen pazar 58 bin dolar düzeyine çıkarak yeni bir rekor kırarken salı sabahı 46 bin dolara kadar gerilemişti. Tesla’nın CEO’su ve Bitcoin hayranı Elon Musk’ın bile “kripto para ünitesinin fazla pahalanmış olabileceğini” söylemesi üzerine gelen bu düşüş bilhassa Bitcoin’e kuşkuyla yaklaşanların ekmeğine yağ sürdü. Lakin geçen salı gününden sonra Bitcoin bir mühlet daha yükselmeye devam etti. Geçen çarşamba günü kripto para yine yükseldi ve 50 bin doların üzerinde süreç gördü.
Microsoft’un kurucusu Bill Gates, Bitcoin konusunda “Benim niyetim, şayet Elon’dan daha az paranız varsa muhtemelen dikkatli olmalısınız” yorumunu yapıyor. Pekala tarih, Bitcoin’in geleceği hakkında yapılan yorumlar bize bu kripto para ünitesiyle ilgili ne söyleyebilir?
“ALTININ YERİNİ ALAMAZ”
Almanya’daki Tübingen Üniversitesi’nde tarih profesörü olan ve altın üzerine çalışmalar yapan Bernd-Stefan Grewe, Bitcoin ve altının karşılaştırılamaz olduğunu söylüyor.
Grewe, altının dünya çapında üniversal olarak kabul gördüğünü ve nerede olunursa olunsun mahallî para ünitesine kolay kolay dönüştürülebildiğini tabir ediyor.
Bitcoin’in bu türlü olmadığını hatırlatan Grewe’ye nazaran dijital paranın lokal para ünitesine dönüştürebilmesi çok değerli. Grewe, “İşler değişirse ve Bitcoin’i süratli bir halde dönüştürmek istersem, diğer bir para ünitesiyle değiştirip satmak istediğim fiyata onu dönüştürebileceğimi kim garanti eder?” diye soruyor. Bitcoin’i nakde çevirmenin günler sürdüğünü de ekliyor.
Bu süreç noktaları, elbet, Bitcoin’in ileriye dönük muvaffakiyetini belirlemede değerli bir rol oynayacak. Çünkü Bitcoin ile ilgili dolandırıcıkların birden fazla, dijital para borsalarının anonim olmasından kaynaklanıyor. Bitcoin borsası süreçlerini blockchain ile kaydedip teminat altına alıyor Lakin Bitcoin’i gönderen ve alan hesapların anonim olması, hatalıların işine de geliyor olabilir. Yetkililere nazaran bu süreç noktalarında tekrar de bilgi toplanabilir.
Grewe, “Bitcoin’in gerisindeki yepyeni fikir, süreçleri izleyemeyeceğiniz ve merkez bankası tesirinden bağımsız alternatif bir para ünitesine sahip olmanızdı. Bu biraz naif bir düşünce” diyor. Grewe “Doğal olarak, muhakkak noktalarda denetimi ele almak ve para arzını denetim etmek tüm ekonomik sistemin hayrına. Ve ben bunun Bitcoin’in klasik paraya dönüştürüldüğü noktada olduğuna inanıyorum” yorumunu yapıyor.
Bitcoin’in daha fazla ilgi ve kabul görmesiyle, yasal ve düzenleyicilerin ilgisinin de artacağını öngören Grewe, hatalıların para alış verişini Bitcoin üzerinden yapabileceğine dikkat çekerek “Devlet kurumları muhakkak izleyecek. En azından o denli olmasını umuyorum” diyor. Pekala Bitcoin’i gelecekte ne bekliyor? Grewe’nin bu bahisteki uyarısı şöyle: “Eğer konvertibilite inancı kaybedilirse, Bitcoin de çökecektir. Tıpkı öteki para ünitelerinde olduğu üzere. Muazzam bir enflasyon olabilir.”
GEÇMİŞTEKİ BALON YÜKSELİŞLER
Pekala öyleyse, Bitcoin’in yükselişini bir “balon” olarak isimlendirmek yerinde olur mu? Kuzey İrlanda’daki Queen’s University Belfast’ta finans alanında öğretim vazifelisi olan Will Quinn’e nazaran bunu kısa bir yanıtı var: Hayır.
Quinn, “Geçmişte ‘patlayan’ kripto para üniteleriyle ilgili çok sayıda benzerliği var. Ancak temelde Bitcoin yeni ve farklı” diyor. Lakin Quinn, Bitcoin’in 1720 Mississippi Balonu hadisesi ile olan benzerliklerine de dikkat çekiyor. Kelam konusu olayda kağıt para kullanımını birinci geliştiren Fransız Kraliyet Bankası, Louisiana’daki bir Fransız kolonisine yardım için bir şirket satın almış, akabinde tesirli bir pazarlama sistemiyle şirketin popüleritesini artırmış, sonunda şirketin payları daha fazla kağıt banknotlara gereksinim duyulmasını sağlayacak kadar büyümüştü. Fakat basılan kağıt paranın eldeki madeni paranın pahasını aştığı anlaşıldı. Quinn, “Eğer geri dönüp bakarsanız orada da fiyatların çok yüksek olduğunu görürsünüz” ikazında bulunuyor.
Bitcoin’in Quinn’e hatırlattığı bir öbür şey ise yatırımcılara bir sonraki yatırımcılardan gelen paralarla ödemenin yapıldığı bir dolandırıcılık metodu olan Ponzi şeması.
Quinn, Bitcoin sistemini erken benimseyenlere, daha sonraki yatırımcılar tarafından oluşturulan fonlarla, cömertçe ödeme yapacak biçimde tasarlandığını söylüyor. Bunu birinci benimseyenlerin agresif bir biçimde yeni benimseyenleri işe almasına benzeten Quinn, “İnternette olan şey de bu. Beşerler sizi her vakit Bitcoin almaya ikna etmeye çalışıyor” diyor.
“Bu neredeyse bir Ponzi şemasının geliştirilmiş bir versiyonu” diyen Quinn parayı çekebileceğiniz bir merkezi operatörün olmadığına dikkat çekiyor. Pekala tüm bunlar bize ne söylüyor? Tarih yerine ileriye baktığımızda, ne Quinn ne de Grewe, herkesin gelecekte Bitcoin ile süreç yapacağı görüşünde.
Grewe, “Şahsen ben, bu balonun üç yıldır patlamasın bekliyordum” diyor. Quinn içinse Bitcoin’in süreç limiti, öbür şeylerin yanı sıra, benimsenmesinin önünde büyük bir mani. Bitcoin’in sorumlu kimsesi olmadığı için bu değişiklikleri uygulamanın bir yolu olmadığını söyleyen Grewe, “Bu, değiştirilmeyecek formda tasarlanmış bir idare yapısı” diye ekliyor.
Quinn, “Bana bir balon üzere görünüyor” diye bitiriyor.
NTV