Altı yıl evvel Beyrut’ta bir gemiden alınan ve daha sonra bir depoda depolanan yaklaşık 3.000 ton amonyum nitrat, salı günü Lübnan başşehrinin liman bölgesindeki patlamaya neden oldu.
Amonyum nitrat, endüstriyel olarak yüksek ölçülerde üretilen kristal gibisi beyaz bir unsurdur. En yaygın kullanımı gübre imali içindir. Lakin, patlayıcı özelliği bulunan amonyum nitrat madencilikte patlayıcı üretimi için kullanılır.
Amonyum nitratın, doğada bulunabilecek bir unsur olmadığını söyleyen Londra Üniversitesi Akademisi kimya profesörü Andrea Sella, bunun nedeninin amonyağın nitrik asitle tepkiye sokularak elde edilen sentetik bir unsur olduğunu belirtti.
Amonyum nitrat dünyanın her yerinde üretilen ve fiyatı epey ucuz bir husus. Lakin, patlayıcı özelliğinden ötürü depolaması geçmişte de birçok endüstriyel kazaya neden olmuştur.
Profesör Sella, kendi başına amonyum nitratın kullanımının nispeten inançlı olduğunu tabir etti. Sella “ancak, uzun mühlet etrafta çok ölçüde yabancı unsur varsa amonyum nitrat çürümeye başlar. Asıl sorun, vakitle küçük nem modüllerini emmesi ve sonunda muazzam bir kayaya dönüşmesi. Bu onu daha tehlikeli hale getiriyor, zira bu durum bir patlama anında çok daha kolay yayılacağı manasına geliyor” diye ekledi.
Eski askeri istihbarat subayı Philip Ingram, BBC’ye verdiği demeçte, bu unsurun ne kadar uzun bırakılırsa akaryakıt üzere unsurlarla kirlenme mümkünlüğünün o kadar yüksek olduğunu söyledi.
Bu durumun kimyasal bir tepkiye yol açabileceğini belirten Ingram “Böyle bir basamakta amonyum nitrat kendi ısısını üretir ve bir defa başladıktan sonra onu daima üretmeye devam eder ve vakitle birikir. Bu, Beyrut’tan çıkan vahim görüntülerde gördüğümüz yüksek dereceli patlamaya yol açabilir” dedi.
MANTAR FORMUNDA YÜKSELEN DUMANIN NEDENİ NE?
Beyrut’taki patlamanın imajlarında, ateşten çıkan dumanların patlamanın akabinde mantar biçiminde ağır bir bulut oluşturduğu görüldü.
Profesör Sella bu durumu “havada dolaşan süpersonik bir şok dalgası var ve bu merkezden dışarıya hakikat yükselen, üst gerçek genişleyen beyaz global bulut olarak görülebilir” diyerek açıkladı.
Şok dalgasının basınçlı havadan ortaya çıktığını belirten Sella, “Hava süratle genişliyor ve birdenbire soğuyor, su ağırlaşıyor, bu da buluta neden oluyor” diye ekledi.
AMONYUM NİTRAT NE KADAR TEHLİKELİ?
Profesör Sella’nın söylediğine nazaran amonyum nitrat patladığında, azot oksitler ve amonyak gazı dahil çeşitli toksik gazlar salabilir. Sella, şayet fazla rüzgar yoksa bu durumun etraftaki beşerler için tehlike oluşturabileceğini belirtti.
AMONYUM NİTRAT BOMBA ÜRETIMINDE KULLANILIYOR MU?
Güçlü patlayıcı özelliğe sahip olan amonyum nitrat, dünyadaki birçok ordu tarafından patlayıcı olarak kullanılmıştır. Ayrıyeten 1995 yılında Oklahoma City bombalaması da dahil olmak üzere birçok terör hareketinde amonyum nitrata rastlanmıştır.
DAHA EVVEL BENZERI BİR PATLAMA OLDU MU?
1921’de, yaklaşık 4.500 ton amonyum nitrat, Almanya’nın Oppau kentindeki bir fabrikada patlamaya neden oldu ve 500’den fazla insan öldü.
ABD tarihindeki en ölümcül endüstriyel kaza 1947’de Teksas, Galveston Körfezi’nde meydana geldi. Limana yerleştirilmiş bir gemide 2.000 tondan fazla kimyasal patladı ve en az 581 kişi hayatını kaybetti.
Daha yakın bir tarihte amonyum nitrat ve öteki kimyasalları da içeren bir patlama, 2015 yılında Çin’in kuzeyindeki Tianjin limanında 173 kişiyi öldürdü.
NTV
