Tarım ve Orman Bakanlığı‘na bağlı Balıkçılık ve Su Eserleri Genel Müdürlüğü Kaynak İdaresi ve Balıkçılık Daire Lideri Doç. Dr. Yetenekli Kanyılmaz, Süveyş Kanalı aracılığıyla Hint Okyanusu ve Kızıldeniz’den Akdeniz’e göç eden ve süratle yayılan istilacı tıp balon balıklarıyla ilgili kıymetli açıklamada bulundu.
Hem Türkiye’de hem de dünyada ekolojik, ekonomik ve insan sıhhati açısından tehlikeli birçok cins olduğunu belirten Doç. Dr. Becerikli Kanyılmaz, “Bizim kıyılarımızda en tehlikelisi balon balığı cinsleri ve 8 çeşidi ülkemiz sularında mevcut. Yenildikleri vakit son derece tehlikeli, ekosisteme de ziyanı var. Balon balığı 2000’li yılların ortalarından itibaren denizlerimizde görülmeye başladı ve bu çeşitle ilgili bilim topluluğumuz ve bakanlığımız tarafından çok sayıda bilimsel çalışma üretildi” dedi.
KIYILARIMIZDA SEKİZ TİPİ VAR
Türkiye kıyılarında balon balığının 8 tipinin bildirildiğini belirten Doç. Dr. Kanyılmaz, 5’inin Lagocephalus, 3’ünün de başka çeşitlerden oluştuğunu söyledi.
En meşhur olanın Lagocephalus sceleratus olduğunu anlatan Doç. Dr. Kanyılmaz, öteki balon balıklarının bilakis flavimaculosus tipinin daha küçük yapıda ve sürü halinde görüldüğünü söyledi.
Tüm cinslerin hem ekosistem hem insan sıhhati için ziyanlı olduğunu belirten Doç. Dr. Kanyılmaz, “Fakat sceleratus tipi çok fazla büyüyor ve çok karşılaşılıyor. Oltayla kıyıda balıkçıların bile tutabildiği, çok görülebilen bir cins. Benekli balon balığı olarak da adlandırılıyor” diye konuştu.
SİYANÜRDEN 1200 KAT DAHA ZEHİRLİ
Balon balıklarının tetrodotoksin (TTX) olarak tanımlanan nörotoksin içerdiğini ve siyanürden 1200 kat daha güçlü zehri olduğunu belirten Doç. Dr. Kanyılmaz, “Tüketilmeleri son derece tehlikeli olduğu için bakanlığımız tarafından avlanması ve karaya çıkartılması müsaadeye tabi bir cins. Akdeniz’den Ege’ye hakikat giderek yayılmasıyla, ekosistemdeki sayılarının azaltılması için bir destekleme alımına gidildi. Evvelki devirlerde KKTC ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nde de misal çalışmalar yürütüldü. Destekleme programı zararlarından en fazla etkilendiğini bildiğimiz küçük ölçekli kıyı balıkçılarını dikkate alacak biçimde dizayn edildi” dedi.
46 BİN 192 ADET BALIK KUYRUĞU
Dayanağın uzatma ve sürütme ağları dışındaki av araçlarıyla, ruhsatlı balıkçıları kapsadığını kaydeden Doç. Dr. Kanyılmaz, bir aylık müddette 46 bin 192 adet balon balığı kuyruğu alındığını söyledi. 36 bin civarının Antalya ve ilçeleri, az sayıda balon balığının da Ege’den alındığını anlatan Doç. Dr. Yetenekli Kanyılmaz, “Destekleme kapsamında alım faaliyetimiz Ege ve Akdeniz’i kapsadı. Tabi Edirne, Balıkesir, Çanakkale’nin de Ege’ye kıyısı var ancak yalnızca İzmir’de Seferihisar’a kadar olan bölgeden alım gerçekleştirdik. Şimdi çok kuzeye çıktığını söylemek mümkün değil. Hasebiyle önümüzdeki periyotta yeniden birebir bölgeleri kapsayan bir alım hedefliyoruz” tabirlerini kullandı.
GÖVDELERİ DENİZDEN 1 MİL AÇIĞA ATILDI
Toplanan kuyruklardan sonra alanda araştırma takımları tarafından ayrıntılı çalışmalar yapıldığından bahseden Doç. Dr. Kanyılmaz, “Zehirli olduğu için tamamının karaya çıkarılması durumunda bertaraf edilmesiyle de ilgili meşakkatler vardı. Bu nedenle yalnızca kuyruğu alındı, hakikat kuyruğun ve hangi çeşide ilişkin olduğuna dair saha çalışanlarımıza kuyruk tanıma eğitimi verdik. Teknede avlanan balon balıkları bilimsel olarak da kabul edilen bir prosedürle başına sertçe vurularak tek seferde öldürülüyor, sonuçta balon balığı da olsa acı çektirmemek lazım. Sonra kuyruğunu kesip, sızdırmaz bir torbaya konuluyor, gövdesi de karnı yarılarak karadan en az 1 mil açıkta denize bırakıldı” diye konuştu.
GÖVDE VE KUYRUKLAR NE OLDU?
Doç. Dr. Kanyılmaz, bırakılan balıklar ve kuyrukların ne olduğuna dair şunları söyledi:
“Kısa müddette denizin tabanına kadar indiler ve orada doğal bozulmaya bırakıldılar. Doğal bozulma sürecinde kendi tipinden olan balon balıkları süratlice orada onları tüketti. Yeniden balon balıkları, balon balıklarını yedi. Bu kampanya periyodunda rastgele bir kıyıya vurmuş, insan ya da başka canlıların sıhhatini tehdit edecek hiçbir konunun oluşmaması için bakanlığımız azami dikkati göstererek en yanlışsız ve uygun metodu uygulamaya koydu. Kuyruklar da titiz bir çalışma sonucu atık yönetmeliği kapsamında hayvan dokusu bertarafına uygun olarak yetkili kuruluşlar tarafından metoduna uygun biçimde bertaraf edildi. Hiçbir formda tabiata bırakılmadı, karada rastgele bir canlı için tehdit oluşturmadı.”
2021’DE DE ALIMLAR YAPILACAK
2021 yılı için bilhassa üreme periyodundan evvel balon balıklarının alınabilmesi için çalışmalara başladıklarını açıklayan Doç. Dr. Uzman Kanyılmaz, “Prosedür son süratle ilerliyor. Geçen yıl yalnızca benekli balon balığı için 5 TL ödenmişti, destekleme sisteminin getirdiği muvaffakiyet sonucunda 8 tıbbın de desteklenmesine karar verildi. Geçen sene olduğu üzere benekli balon balığı için 5 lira, öteki tipler için kuyruk başına 50 kuruş verilecek. Bu destekleme ümit ediyorum kısa vakitte kararname yayımlandıktan sonra bildirisi çıkarılarak hayata geçirilecek ve yıl boyunca devam edecek. Yani gecen seneye nazaran çok fazla balon balığını ekosistemden çekeceğimizi düşünüyorum” diye konuştu.
NTV
