Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Marmara Denizi’nin tamamının “Koruma Alanı” ilan edilmesi kapsamında uygulayacakları plan çerçevesinde yatırımını yapmayan tesisi kapatacaklarını ve her türlü cezai süreci uygulayacaklarını belirterek, “Hiçbir tesis Marmara’dan, vatandaşımızın canından değerli değil” dedi.
Bakan Kurum, TRT Haber’de canlı yayımlanan Özel Röportaj programında gazetecilerin gündeme ait sorularını yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu.
Marmara Denizi’ndeki müsilaj oluşumunun nedenlerinin sorulması üzerine Kurum, bunun 3 başlıkta özetlenebileceğine işaret ederek, deniz suyu sıcaklığının 2,5 derece artmasının, Marmara’nın pozisyonu, jeopolitik yapısı, durağan yapısı suyun dikeydeki hareketliliği ile buradaki azot ve fosfor bolluğunun müsilaj oluşumuna neden olduğunu söyledi.
Bunların yanı sıra evsel ve sanayi atıklardan kaynaklı denize bırakılan kirliliğin, zirai kaynakların, hayvansal atıkların, gemiden kaynaklı kirleticilerin ve mikrobiyolojik kirliliklerin de müsilaj oluşumunda tesirli olduğunu belirten Kurum, sudaki çözülmüş oksijen düzeyi arttırılırsa ve azot ölçüsü yüzde 40 azaltılırsa Marmara Denizi’nin 5 yılda eski haline geleceğini lisana getirdi.
“Atık suların yüzde 100’ü ne vakit ileri biyolojik arıtmadan geçirildikten sonra denize boşaltılacak?” sorusu üzerine Kurum, şöyle konuştu:
“22 aksiyon planı çerçevesinden en değerli gündemimiz, atık su arıtma tesislerinin kalitesini üst çekmek. Gerek ileri biyolojik arıtma tesisleriyle gerek membran tesisleriyle mevcuttaki arıtma tesislerimizi bu düzeye getirmek zorundayız. Marmara’daki arıtma tesislerinin yaklaşık yüzde 55’i ön arıtma. Evsel atıkların bir çökertme havuzunda çökertilerek parçalanması ve denize derin deşarjıyla arıtılan işletmeler. Bu işletmeden arıtılan sular geri kullanılamıyor. Bir de biyolojik arıtmalarımız var. Yaklaşık yüzde 40’ı da ileri biyolojik arıtma, yüzde 5’i de biyolojik arıtma. Tamamını ileri biyolojik arıtmaya getirmemiz gerekir.”
Türkiye’nin, su kaynakları bakımından başka ülkelere bakıldığında güçlü bir ülke olduğunu ancak 2030-2050’lerde iklim değişikliğiyle su kıtlığı yaşanacağını öngördüklerini belirten Kurum, “Dolayısıyla su kaynaklarını verimli kullanmak zorundayız. Şu an arıtma tesislerinden çıkan suyun yüzde 3,2’sini kullanıyoruz. Amacımızın 2023’te yüzde 5’e, 2030’da da 15 düzeyine çıkarmak. Bu suları toplayıp kollektör sınırlarıyla birlikte bahçe sulamalarımızda kullanabileceğiz. Bu ileri biyolojik ve membran tesisleriyle yaptığımız arıtma tesisleriyle birlikte kullanma suyu olarak tabir ettiğimiz düzeye çıkarıp yüzde 15’ini kullanabilir hale geleceğiz.” tabirlerini kullandı.
Bakan Kurum, hazırladıkları plan çerçevesinde Marmara’da azot düzeyinin eski hale getirilmesi ismine arıtma tesislerini 3 yıl içerisinde iyileştireceklerini bildirdi.
“HİÇBİR TESİS MARMARA’DAN DEĞERLİ DEĞİL”
Marmara Denizi’ni “Koruma Alanı” ilan edeceklerini yineleyen Kurum, müdafaa aksiyon planına ait şu bilgileri verdi:
“Buradaki balıkçılık faaliyetleri, teknelerin atık sularının idaresi yani Marmara’ya girerken atık getirme merkezlerine atıklarını bırakacak Marmara Denizi’nden çıkacak ve Ege’ye gidecek, geminin sirkülasyonu bu çerçevede yapılacak. Marmara’da 90 tane izleme noktamız var, 150’ye çıkarıyoruz. Şu an yalnızca ileri biyolojik arıtma tesislerini 7/24 izliyoruz, mevzuat bunu gerektiriyor. Mevzuatımızı değiştiriyoruz, bütün atık su arıtma tesislerini 7/24 izleyecek sistemi getiriyoruz. Zeytin kara suyu ve peyniraltı suyu, bunlara ait arıtma yapma zaruriliği getiriyoruz. Buradaki balıkçılık faaliyetlerini ekosistem istikrarını düşünerek Bakanlığımız bu hareket planı çerçevesinde düzenleme altına alacak. Buranın ısınmasına neden olan gerek termal tesisler gerek termik santrallerle ilgili soğutma suyunun düzeyini, sıcaklığını takip edeceğiz. Hareket planı çerçevesinde yatırımını yapmayan tesisi kapatacağız, her türlü cezai süreci uygulayacağız. Hiçbir tesis Marmara’dan, vatandaşımızın canından değerli değil.”
Ergene Havzası projesi ve Marmara Denizi’ni kurtarmak için rehabilite etmeyi düşündükleri diğer havzaların olup olmadığı sorulan Kurum, Susurluk Havzası ve başka havzalarda bu mevzularda kontrollerin yapıldığını, mevzuata ve şartnameye uymayan yapılara ait sürecin takip edildiğini, gerekli adımları atacaklarını söyledi.
Etraf ve Şehircilik Bakanı Kurum, müsilajın öteki denizlere yayılma ihtimali ve suratının sorulması üzerine, poyrazla birlikte müsilajın açıklara gittiğini, rüzgar istikametiyle deniz ve havanın sıcaklığıyla bu mikroorganizmaların ürediğini ve yayıldığını belirterek, bu kirliliği engellemek için 7 vilayette, Marmara Denizi’ndeki 15 farklı bölgede müsilajların paklığı çalışmasını başlattıklarını, 7 gün 24 saat temeliyle Valiliklerce bu sürecin koordine edileceğini kaydetti.
Türkiye’nin en değerli gündem unsurlarından birinin zelzele dönüşümü, oburunun de iklim değişikliğiyle uğraş olduğuna dikkati çekerek, bunlara ait yaptıkları çalışmalara değinen Kurum, “Çocuklarımıza iklim değişikliğinin bir ders olarak okutulması gerekiyor. Ulusal Eğitim Bakanlığımız ile bu bahiste ortak çalışmalar yürütüyoruz.” dedi.
“Müsilajın olduğu denize girilir mi, buradaki balık yenir mi?” sorusuna Kurum, “Arkadaşlarımız numuneler aldılar denizden, deniz tabanında ve canlılardan. Tarım Bakanlığımız balıklarla, canlılarla ilgili sürece, Sıhhat Bakanlığımız buradaki suya insanlarımızın girip giremeyeceğine ait deneylerini yapmak üzere numunelerini aldılar. Burada ağır metallerin içermediği sonucu geldi lakin hem denize girmeyle hem de balıkların tüketilmesiyle alakalı Valiliklerimiz bütün bölgelerde ilgili müdürlüklerimiz nezdinde çalışmalarını yapıyorlar. Sonuçlarını bekliyoruz, çıktığı vakit bunları vatandaşlarımıza şeffaf bir biçimde duyuracağız.” karşılığını verdi.
KANAL İSTANBUL PROJESİ
Bakan Murat Kurum, Kanal İstanbul projesindeki son durumun sorulması üzerine, şunları söyledi:
“Kanal İstanbul projesi İstanbul Boğazı’mızın özgürlük ve muhafaza kurtarma projesidir. Türkiye’nin en çevreci şehircilik projesidir. İstanbul’umuzun dönüşüm projesidir. Planlamada arazinin yüzde 52’sini yeşil alana terk ettik. Bu kadar devasa bir alanda 500 bin nüfus öngördük. Bu 500 bin nüfus İstanbul’umuzun dönüşümü ismine çok değerli. Bilim bilim diyorlar, su kaynakları azalacak, sarsıntısı tetikleyecek diyorlar. Bunların hepsini araştırdık. Bizim çalıştığımız beşerler bilim insanı değil mi? ÇED raporunu hazırladık. 200 bilim insanı bu rapor doğrultusunda görüşlerini verdi. Atılacak adımlar bu ÇED raporu çerçevesinde atılmak zorunda. Kanal İstanbul projesi yürüyüş yollarıyla, yeşil yollarıyla, Ar-Ge alanlarıyla, ekoloji koridorlarıyla, bisiklet yollarıyla, üniversiteleriyle Türkiye’nin en çevreci projesi olacak. 100 bin ölçekli etraf planımızı yaptık. 5 bin-1000 ölçekli uygulama imar planlarını yaptık. İnşallah haziran ayında Ulaştırma Bakanlığımızın köprüde atacağı temelle de Kanal İstanbul projemizi milletimizin hizmetine sunacağız.”
Attıkları her adımı bilim insanlarının görüşleri doğrultusunda attıklarını lisana getiren Kurum, “Kanal İstanbul projesini, bırakın İstanbul’a ziyan vermeyi, İstanbul’a yarar sağlayacak, cazibe merkezi haline getirecek bir anlayışla yapıyoruz. Orada ekolojik ömrün korunacağı, yeşil alanların arttırılacağı, yapılacak köprülerle geçişin sağlanabileceği, oradaki canlıların yaşayabileceği her türlü ayrıntı düşünülüyor ve adımlar buna nazaran adım atılıyor. İstanbul’da zelzele gerçeği var, dönüştürmek zorundayız.” diye konuştu.
Kentsel dönüşüm seferberliği hatırlatılan Kurum, zelzele dönüşümünün ulusal güvenlik sıkıntısı olduğunu, kentsel dönüşüm seferberliği kapsamında 1,5 milyon konutu dönüştürdüklerini, TOKİ eliyle 2002’den bugüne kadar 1 milyon 100 bin konut ürettiklerini, 800 bin binanın kontrolünü de yeni mevzuata nazaran yaptıklarını kaydetti.
İstanbul’da 300 bini acil ve öncelikli olmak üzere 1,5 milyon konutun dönüşmesi gerektiğini vurgulayan Kurum, Türkiye’de son yıllarda sarsıntının yaşandığı Van, Elazığ, Malatya ve İzmir’de hayata geçirdikleri kentsel dönüşüm çalışmalarını anlattı.
SALDA GÖLÜ’NDE RENK DEĞİŞİKLİĞİ TEZLERİ
Kurum, Salda Gölü kıyısındaki renk değişikliği tezlerinin sorulması üzerine, gölün 2019’daki durumunu fotoğraflardan göstererek, burada çöp yığınlarının olduğunu, araçların gölün kıyısına kadar girebildiklerini lisana getirdi.
Bunun üzerine acil önlem aldıklarını belirten Kurum, şöyle devam etti:
“Ahşap bariyerlerle 500 metre yakına gelemeyecek halde tamamını çevirdik. İşte buradaki yapılar, çadırlar, konteynırlar, derme çatma binalar, bunların tamamını kaldırdık. Bu alanın tamamını içine alan 7 kat büyüttüğümüz bir özel etraf müdafaa bölgesi ilan ettik. Göle atık su akıyordu. Bugün haber yapmışlar. Önümüze 3-5 sene evvelki imgeleri getirip koyuyorlar. Oradan numune aldı arkadaşlarımız, su A sınıfı düzeyde, yani yüzülebilir düzeyde. Biz orada parti ayrımı gözetmedik. Yeşilova Belediyesi CHP belediyesidir. Atık su arıtma tesisi yok. Birlikte yapalım diyoruz. Yapacağız. Hem hibe hem dayanak hem kredi veriyoruz, atık su arıtma tesisi yapıyoruz. Dumansız hava alanı ilan ettik Salda’yı. Ziyaretçi girişini kotaya bağladık. 1,5 milyon ziyaretçi geliyordu, bunu sınırladık. Beyaz adalarda bölgesindeki sirkülasyonu büsbütün takip ediyoruz. Beyaz adalarda şu an göle giremezsiniz, gölün tabanında gezemezsiniz, beyaz kumsallara basamazsınız.”
İKİZDERE’DE PLANLANAN LİMAN PROJESİ VE TAŞ OCAĞI TARTIŞMALARI
İkizdere’de yapılması planlanan liman projesi ve taş ocağı tartışmaları sorulan Kurum, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının lojistik liman projesinin bölge ismine çok değerli olduğunu söyledi.
Orada eski bir taş ocağının olduğunu aktaran Kurum, şöyle konuştu:
“O taş ocağından taşı, lojistik limanın dolgusu için kullanıyorlar ve o kullanma da en yakın alanda tabiata tahribat vermeyecek biçimiyle bir ÇED raporu başvurusu oldu. Bu ÇED raporunda da buradaki tabiata ait atılacak adımların da verdiğimiz rapor doğrultusunda atılması gerektiği belirtildi. Ne Ulaştırma Bakanlığımız ne de Rizeli vatandaşlarımız, ne İkizdere’nin ne lojistik limanın bu noktada Rize’ye ziyan vermesini istemez. Buraları siyasi gereç etmemek lazım. İstihdam ve üretim sağlayacak, bölge kalkınacak. Bölge kalkınırken de buradaki taş ocağı taşlar alındıktan sonra eski haline getirilecek. Tabiata ziyan vermeyecek formda adımlar atılmak zorundadır. Her ÇED raporunda bu mecburî hale getirilmiştir.”
NTV