Büyük oranda genetik geçişli bir hastalık olan Asperger Sendromu, ismini 1944 yılında sendromu tanımlayan Avusturyalı bir çocuk tabibi olan Hans Asperger’den almıştır. Aspergen Sendromu, halk ortasında klasik otizimle karıştırılsa da onuklasik otizmden farklı kılan, daha az şiddetli semptomları ve lisan gecikmelerinin olmamasıdır.
Toplumsal bağlantıda zahmet ve takıntılı davranışlar gösteren Asperger Sendromlu bireyler, bilhassa esprileri, imaları, mecazları anlamakta zorlanırlar. Tıpkı vakitte konuşmalarında söylem sorun olmasa da konuşma tonu ve vurgusu konusunda sorunları olabilir.
ASPERGER SENDROMU NEDİR?
Beyindeki değişiklikler Asperger sendromu semptomlarının birçoklarından sorumludur. Lakin bilim insanları bu değişikliklere neyin sebep olduğunu tam belirleyememektedir.
Bu tanıyı alan bireyler, konuşma hünerlerinde bariz bir sorun olmamasına karşın öbür beşerlerle bağlantı ve ilgi kurmada sıkıntılar yaşarlar. Buna ek olarak takıntılı niyet, davranış ve ilgileri de bulunur.
NASIL ORTAYA ÇIKAR?
Asperger Sendromu büyük oranda genetik geçişli bir hastalıktır. Yani bu tanıyı alan bireylerin ailelerindeki öteki bireylerde de Asperger Sendromu ya da otizm bulunması mümkündür. Genetik dışındaki sebepler ortasında gebelik periyodu ve doğumda yaşanan zorluklar gösterilmekle birlikte bunların bozukluğa nasıl yol açtığı net değildir.
ASPERGER SENDROMU BELİRTİLERİ
Toplumsal farkındalık eksikliği
Sosyalleşmede/arkadaş edinmede ilgi eksikliği
Arkadaşlıklar kurma ve sürdürmede zorluk
Oburlarının niyetlerini ve hislerini anlayamamak (empati kuramamak)
Göz temasından kaçınmak yahut çok dikkatlice bakmak
Yüz sözleri ve mimik kullanma eksikliği ya da abartılı mimiklerin kullanılması
Beden lisanını anlayamama
Kişilerarası sonlara uymama; mahremiyet algısının gelişmemesi
Seslere, dokunmaya, kokulara, tatlara yahut görsel uyaranlara çok hassasiyet
Ritüellere yahut rutine çok bağlılık
El çırpma ya da kol sallama üzere tekrarlanan motor davranışlar
Sakarlık yahut koordine olmayan motor hareketler
Dinozorlar yahut elektrikli süpürge üzere yalnızca birkaç hususa gösterilen takıntılı ilgi
İroni ya da alay üzere ince bir lisan kullanımını anlamada zahmet çekmek
Ses tonunu ayarlamada zorlanma (örneğin; yüksek sesle yahut çok süratli konuşurken apansız alçak sesle yahut yavaş konuşma gibi)
Sistemsiz konuşma yahut konuşmayı kendi ilgi alanına yönlendirme; başka tarafın konuştuğu bahse odaklanamama
ASPERGER SENDROMU SINIFLANDIRILMASI
Asperger sendromu, doğuştan gelen yahut hayatın birinci 3-4 yılında ortaya çıkan karmaşık nörogelişimsel bozuklukları söz eden otizm spektrum bozuklukları kümesinin (ASD) en ölçülü ucu kabul edilir. Bir diğer deyişle klasik otizmin en hafif formudur. Başka ASD’ler;
Klasik otizm
Rett sendromu
Çocukluk çağı parçalayıcı bozukluğu
Atipik otizm (başka türlü isimlendirilemeyen yaygın gelişimsel bozukluk) biçimidir.
Asperger sendromu kendi içinde ayrıyeten sınıflandırılmaz, yalnızca sendroma eşlik edebilen psikyatrik sıkıntıya bağlı olarak çocuğun günlük hayatına daha çok ya da daha az yansıyabilir. Asperger sendromu 2003 yılında otizmin çeşitlerinden biri olarak kabul edilip otizm spektrum bozukluklarından biri olarak tanımlanmıştır.
ASPERGER SENDROMU TEŞHİSİ
Çoklukla 4-11 yaşlarında barizleşen Asperger sendromunu direkt tespit edebilecek bir test yoktur. Duruma nazaran bu bozuklukla benzeri belirtilere sahip fizikî rahatsızlıkları araştırmak için öncelikle kan testleri ve röntgen çekimleri yapılabilir. Şayet fizikî bir sorun kelam konusu değilse çocuk, psikyatrist ve-veya psikolog üzere çocuk gelişim bozukluklarında uzman bireylere yönlendirilebilir.
ASPERGER SENDROMU NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Asperger sendorumunun tedavisi yoktur ve hayat uzunluğu devam eder. Sendromun semptomlarını iyileştirmeye yönelik birçok terapi uygulanabilir. Çocuğun yaşına ve gereksinimlerine uygun davranışsal ve eğitimsel müdahale cinsleri seçilir. Bilhassa aspergerli çocuğun sıkıntılı olduğu alanlarda çalışılır. Bu nedenle bu tekniklerin hepsi uygulanmayabilir. Her terapinin uzmanı da farklıdır. En önemli terapiler şunlardır:
Toplumsal biliş farkındalığı eğitimi: Konuşma hünerlerini ve toplumsal ipuçlarını anlamaya yardımcı olabilir.
Konuşma ve lisan terapisi: Lisanın soyut sözlerini, kanısını söz etme yollarını, ses denetimini vb. öğretmeye yardımcı olabilir.
Mesleksel terapi: Maharetleri desteklenir, tertip ve uyum yetisi geliştirilir, bir tertipte çalışma metotları kavratılır.
Bilişsel davranışçı terapi: Dert ve başka şahsî zorlukların giderilmesine yardımcı olabilir.
Fizik tedavi: Motor uyum ve algısal bütünlüğü sağlamaya yöneliktir.
ASPERGER SENDROMUNA NE SIKLIKLA RASTLANIR?
Asperger Sendromunun sıklığı konusunda literatürde çok farklı oranlar verilmektedir. Fakat sayı vermek gerekirse her 1000 çocuktan 1-4’ünde Asperger Sendromu olduğu söylenebilir. Bu sendrom erkek çocuklarında çok daha sık görülür ama bunun sebebi bilinmemektedir. Genel olarak 4 erkeğe rağmen 1 kız çocuğun bu bozukluktan etkilendiği kabul edilir.
ASPERGER SENDROMU ÖNLENEBİLİR Mİ?
Mevcut bilgiler, Asperger Sendromunun önlenebileceğini göstermemektedir. İlerleyen yıllarda araştırmaların neler getireceğini göreceğiz. Lakin Asperger Sendromu ve otizm spektrum bozukluğu olan çocukların fonksiyonelliğinin en yüksek düzeye ulaşması için hepimize sorumluluk düşmektedir.
Öncelikle erken teşhis ve iyi eğitim imkanlarının oluşturulması çok kıymetli. Sonrasında bu bireyleri okullarda ve toplumda kabullenmek ve onların yeteneklerine uygun mesleklerde çalışmasını sağlayarak farklılıklarından toplum olarak istifade etmeyi öğrenmemiz gerekiyor.
Farklı olanları dışlamak ve onlardan uzaklaşmak yerine onları sevmek ve toplumsal yaşama katılmalarını sağlamamız gerekiyor.
BEYKOZ’UN ‘MOZART’I OTİZMLİ MÜZİK DEHASI
NTV
