Salgınla çabada en tesirli yol olarak, ülkemizde de uygulanacak Covid-19 aşısı gösteriliyor.
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, “Aşı zarurî olmayacak. Vatandaşımızı aşının tesirine ve güvenilirliğine ikna ederek aşılamak istiyoruz. Birinci aşıyı sıhhat çalışanlarımızla birlikte ben olacağım” açıklaması yaptı.
Patronlar çalışanlarına corona virüs aşısı zaruriliği getirebilir mi?
Çalışan “corona virüs aşısını reddettiği” gerekçesiyle işten çıkarılabilir mi?
Aşıyı reddetmek patrona iş mukavelesini “haklı fesih” (tazminatsız) hakkı verir mi?
“Gönüllülük” aslına dayalı aşı için gün sayılırken, Hürriyet gazetesinden Oya Armutçu bugünkü yazısında bu sorualra karşılık aradı.
BOŞLUK VAR, YORUMA AÇIK
Salgın nedeniyle işçi-işveren ortasındaki işleyecek yeni hukuksal süreç, işyerinde aşı mecburiliği yoruma açık kalıyor. Zira dünya ve Türkiye yesyeni bir durumla karşı karşıya. Global salgın (pandemi) durumunda aşının zarurî yapılacağı halinde bir yasal düzenlememiz yok. Hatta Anayasa Mahkemesi (AYM) mecburî aşıyı Anayasa’ya karşıt buldu ve ihlal kararı verdi. Mevzuatta düzenleme yapılması gerektiğini de ihlal kararında kayda geçirdi. Fakat ortadan geçen beş yıla karşın aşıyla ilgili bir düzenleme hala yapılmadı.
HUKUKÇULAR FARKLI GÖRÜŞTE
Kimi hukukçulara nazaran işe alım ve devamda patron aşıyı mecburî tutulabilir. Aşıyı reddetmek “geçerli” hatta “haklı fesih” nedeni sayılarak, işten çıkarmaya kadar gidebilir.
Birtakım hukukçulara nazaran ise yasal boşluk ve AYM kararı var. Genel Hıfzıssıhha Kanunu’ndaki bulaşıcı hastalık listesinde Covid-19 yer almıyor. Bu nedenlerle patronun corona virüs aşısı mecburiliği getirmesi mümkün değil.
AVUKAT ALYANAK: GEÇERLİ FESİH NEDENİ OLARAK DÜŞÜNÜLEBİLİR
Ankara Barosu avukatlarından Görkem Alyanak’a sordum. Alyanak, patronun corona virüse karşı tüm önlemleri alıp aşıyı da sağlamasına karşın çalışanın aşıyı reddedip hastalanması, hastalık bulaştırmasını “iş güvenliğine aykırı” ve İş Kanunu’na nazaran “geçerli fesih” nedeni sayılabileceğini söyledi. Alyanak, “geçerli fesih”te “haklı fesih”ten farklı olarak ihbar, kıdem tazminatının kanundaki kararlar ışığında ödeneceğini vurguladı.
ÇALIŞAN CORONA VİRÜS NEDENİYLE İŞTEN AYRILABİLİR Mİ?
“Bir çalışan aşıyı reddeden iş arkadaşını münasebet gösterip ‘Hayatım riske girdi’ gerekçesiyle tazminatını alıp işten ayrılabilir mi?” sorusuna ise avukat Alyanak, İş Kanunu’nun 24/1-b bendi ışığında yanıtladı. Bu unsur şöyle:
“İşçinin daima olarak yakından ve direkt buluşup görüştüğü patron veyahut öbür bir emekçi bulaşıcı yahut emekçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa, personel, mühleti makul olsun yahut olmasın, iş mukavelesini mühletin bitiminden evvel yahut bildirim müddetini beklemeksizin feshedebilir.”
Alyanak’a nazaran bu durumda, personelin çalıştığı ortamda daima olarak yakından ve direkt buluşup görüştüğü patron yahut diğer bir emekçinin koronavirüs üzere “işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması” halinde emekçi, iş mukavelesini haklı sebeple feshederek, kıdem tazminatı talep edebilir. Alyanak, bu mevzuların yeni, tartışmalı ve yoruma açık olduğunu da belirterek, yargı kararları ile şekilleneceğini de vurguladı.
PERSONEL SAKINCALI BULUNURSA, PATRON TEDBİR ALMAZSA
Birtakım hukukçulara nazaran de Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) ve Sıhhat Bakanlığı kabulüne nazaran kanunda olmasa da koronavirüs “bulaşıcı hastalık” formunda yorumlanabilir. İş Kanunu kararları ışığında, “sağlık sebepleri” ile “iş güvenliği açısından tehlike oluşturması” halinde patrona tazminatsız ve derhal “haklı fesih” hakkı tanıyor. Personel, “tedavi olmayı kabul etmeyip karantinaya uymaması, aşı olmaması, işyerinde çalışmasında bulaş durumu nedeni ile sakıncalı bir hal oluşturduğunun sıhhat heyeti raporu ile kanıtlanması halinde”, tazminatsız işten çıkarılabilir. Hastalığın bulaşmaması ve tedavisi için çalışanın aşı olmak istememesi, patronun sorumluluklarını yerine getirmesine mahzur teşkil edeceği için de “haklı fesih” yolu açılabilir. Tıpkı halde, iş sıhhatini ve güvenliğini sağlamaması durumunda öteki çalışanlar de patrona karşı “haklı fesih” hakkını kullanabilir. Tazminat talep ederek işten ayrılabilir.
NTV
