Almanya’nın güneybatısında konum alan Stuttgart kentinde 20 Haziran’ı 21’ine bağlayan gece şiddet hadiseleri meydana geldi. Polisin yaptığı bir uyuşturucu denetimi sırasında tansiyonun tırmanması, denetim edilenlere etraftan birtakım kümelerin destek vermesi, sayılarının süratle artması ve az sayıdaki polisin etrafının sarılmasıyla hadiseler kısa müddette büyümüş, birçok alkollü olduğu belirtilen kalabalığın polise ve dükkanlara saldırdığı görülmüştü. Toplumsal medyada çok sayıda görseli paylaşılan hadiselerde 32 polis yaralanmış, 40 kadar dükkan zarar görmüş, kimileri da yağmalanmıştı.
Hadiselerle ilgili yürütülen soruşturma kapsamında polis 39 zanlının kimliğinin tespit edildiğini açıkladı. Şiddetli sağcı ve popülist çevrelerin zanlıların göçmen yahut mülteci olduğuna dair argümanları ve nefret söylemleri toplumsal tansiyonu artırdı. Stuttgart polisi, emniyet güçlerine saygısızlık yapılmasına alıştıklarını fakat kaldırım taşları, şişeler yahut gayri gereçlerle ya da tekme atarak şiddete uğramalarının yesyeni bir gelişme olduğunu ve şaşırdıklarını belirtiyor.
ARALARINDA TÜRKİYE KÖKENLİLER DE VAR
Stuttgart’ta meydana gelen vakalara ait 9 Temmuz günü Stuttgart Emniyet Yöneticisi Franz Lutz, belediye meclisi üyelerine bir rapor sundu. Bu rapora nazaran, 39 zanlıdan 27’si 14 ila 21 yaşlarında.
Başkaca şimdiye kadar kimliği tespit edilebilen 39 zanlıdan 24’ü Alman vatandaşı; Alman vatandaşı olan bu 24 kimseden 11’i ise göçmen kökenli, onlardan dördü de ikili vatandaş. Göçmen kökenli tarifini polis, ebeveynlerinden birinin göçmen kökenli olması halinde kullandığını belirtiyor.
Ikili vatandaş olan zanlılardan birinin Türk-Alman vatandaşlığının bulunduğu belirtiliyor. 39 zanlıdan geri kalan 15 kişinin yabancı bir devlet vatandaşı olduğu açıklandı ki altısının Avrupa Birliği memleketi vatandaşı olduğu bildiriliyor.
Tam da bu noktada Stuttgart Emniyet Yöneticisi Franz Lutz, polisin birincil vazifesi olmasa da bu soruşturma kapsamında istenen haberlerin bulunması için kimi zanlıların kökenine ait tespitin gerektiğini, bunun için de nüfus dairelerine sormak gerektiğini belirtti.
Emniyet yöneticisinin bu açıklamasını Stuttgarter Zeitung isimli gazetenin zanlıların soy ağacının araştırıldığı biçiminde vermesiyle Almanya’da ağır bir tartışma başladı. Toplumsal Demokrat Parti’nin (SPD) Eş Yöneticisi Saskia Esken, “Beni kalıcı biçimde ürküttü” derken, polis kökenli Birleşik Meclis Yeşiller Milletvekili Irene Mihalic, “Soy ağacı araştırması yapıldığı yalanlandı lakin zanlıların göçmen kökenli olup olmadığına dair inceleme yapılması yalanlanmadı. Stuttgart polisi, köken araştırmasının hata hadiselerinin aydınlatılmasına nasıl hizmet edeceğine dair açıklık da getirmedi. Bu bir hukuk devletine yakışmıyor” diyerek eleştirdi.
Stuttgart’ın bulunduğu Baden-Württemberg eyaletinin Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) partili İçişleri Bakanı Thomas Strobl ise emniyet güçlerini destekledi. Strobl, polisin soruşturmalar sırasında aile yapısı ve hayat usulüne ait inceleme de yaptığını, birtakım nadir durumlarda zanlıların ebeveynlerinin uyruğuna da baktığını, bunun yargı sürecinden bağımsız önlem gayeli girişimler için de mühim olduğunu söyledi.
EMNİYET YÖNETICISININ RAPORU SUNDUĞU PROTOKOL YAYINLANDI
Stuttgart Emniyet Teşkilatı ise zanlılara yönelik soy ağacı araştırması yapılmadığını, bu tabirin bile kullanılmadığını belirtti ve Pazartesi akşamı Emniyet Yöneticisi Franz Lutz’un raporu sunduğu oturumun konuşma protokolünün tamamını yayınladı.
Buna nazaran emniyet yöneticisinin soy ağacı araştırması terimini kullanmadığı, kimi zanlıların göçmen kökeni olup olmadığının incelenmesinden bahsettiği ortaya çıktı gelgelelim tartışma buna karşın dinmedi.
Bu arada köken araştırması için talimatın Yeşiller partili Baden-Württemberg Eyalet Başbakanı Winfried Kretschmann tarafından verildiğinin ortaya çıkması bile polisin tenkit oklarına maruz kalmasını durdurmadı.
Stuttgart polisi, dinmek bilmeyen tenkitlere yanıt verirken, Twitter üzerinden yaptığı bir açıklamada, kendilerini yanlış biçimde söz ettiklerini vurgulayıp, kimseyi incitmek istemediklerinin de altını çizdi.
KÖKEN SORUŞTURMALARDA GEREKLİ Mİ?
Almanya’daki güçlü polis teşkilatlarından olan Alman Kriminal Polisleri Birliği’nden Daniel Kretzschmar, DW Türkçe’ye verdiği demeçte kişilerin etnik kökeninin soruşturmalarda prensipte hiçbir rol oynamadığını söylüyor. “Bir zanlının göçmen kökenli olup olmadığı yalnızca siyasi bir kategori” diyor. Kültürel kökenin “töre cinayetleri” üzere çok kişisel durumlarda belirleyici rol oynadığını yahut zanlıların mesela Almanya’da oturumu olup olmadığının saptanması noktasında gündeme geldiğini vurguluyor. Lakin “Bütün bunlar halihazırda Stuttgart özelinde yürütülen tartışmada laf konusu değil” diye de ekliyor.
Kretzschmar, kimi hadiselerde zanlıların toplumsal etrafının, maddi durumunun, eğitim hayatının, çalışıp çalışmadığının belirleyici olabildiğini ama etnik kökenin bu kriterler içinde bölge almadığını belirtiyor. Soruşturma süreci için de zanlıların Almanca bilip bilmemesine bakıldığını çünkü bu haberin zanlının çevirmene gereksinimi olup olmadığında belirleyici olduğunu kaydediyor. İlaveten Almanya’ya kısa vade evvel gelmiş şahıslar laf konusu olduğunda, onların barınmasına yahut toplumsal destek verilmesi noktasında, örneğin savaş yahut bunalım ortamından gelmiş kişiler kelam konusu olduğunda, onlara yönelik gerçek bir program uygulanması için etnik kökenin olumlu rol oynayabildiğini hatırlatıyor.
ZANLILARIN KÖKENİNİ ARAŞTIRMAK IRKÇILIK MI?
Göç araştırmacısı Dr. Yaşar Aydın, bir kişinin kökeninin araştırılmasının bir cürmün aydınlatılması için illa zarurî olmadığı görüşünde ve “Bu cephede kanıtlanmış ilmî bulgular da yok” diyor. Başka yandan getirisi olmayacağı cephesinde kesin yargıya varmanın da gerçek olmayacağını belirtiyor ve pratikteki pratiğine ve sonuçlarına bakmak gerektiğini bildiriyor. Aydın’a nazaran köken araştırmasının peşinen ırkçılık olduğunu ileri sürmek yanlışsız değil çünkü o durumda ırkçılık kavramının içinin boşaltılacağı tasasını taşıyor. Ona nazaran, köken araştırması yalnızca göçmenlere yahut etnik olarak Alman olmayanlara uygulanırsa, o durumda hem ayrımcılık hem de ırkçılıktan kelam etmek mümkün.
DW Türkçe’ye konuşan siyaset bilimci Yaşar Aydın, köken araştırmasının, göçmenlerin suça eğilimli olduğunu öne sürenler tarafından berbata kullanılabileceğini, başkaca polisler arasında da ırkçıların bulunduğunu ve onların da bu durumu berbata kullanabileceklerine işaret ediyor.
Hamburg Protestan Toplumsal Bilimler Yüksek Mektebi Talim Üyesi olan Aydın, etnik temelli cürüm yapılarının ortaya çıkarılmasında ise köken araştırmasının getirisi olabileceğini de düşünüyor. Fakat o yerde da çok hassas olunması gerektiğini, aksi takdirde köken araştırmasının bir hatası, hatalıyı yahut zanlıyı kültürel temele indirgeyebileceği tehlikesi olduğuna dikkat çekiyor. Yani hatanın nedenlerinin toplumsal bir perspektiften değil, kültürel aidiyete yorulması sonucunu doğurabileceğini söylüyor. Aydın, “Bazı hataların sınırlı etnik kümelerle özdeşleştirilmesi mümkünlüğü da ortaya çıkabilir” diyor.
NTV
